์ ์ํ
(Youngtaek Jeon)
1iD
์ง์ฉ์ง
(Youngjin Ji)
1iD
๋ณ์ํ
(Younghoon Byun)
1iD
๊น๋ช
์ง
(Myungchin Kim)
โ iD
-
(School of Electrical Engineering, Chungbuk National University, Republic of Korea.)
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
Micro composites, Dielectric constant, Dielectric loss, AC breakdown field
1. ์ ๋ก
๊ณ ์ ์ ์ ๋ ฅ๊ธฐ๊ธฐ์ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ค์ํ ํฌ๊ธฐ ๋ฐ ์ข
๋ฅ์ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด ์ฌ์ฉ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๋ฐํ ์งํ๋๊ณ ์๋ค. ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ,
์ ์ ์จ, ์ด์ ๋๋, ์ธ์ฅ๊ฐ๋์ ๊ฐ์ ๋ฌผ์ฑ์ ํฅ์์ ์ํ์ฌ ์ฒจ๊ฐํ๋ ํ๋ฌ์ ๋ํ์ ์ธ ์๋ก๋ $SiO_2$[1], $Al_2O_3$[2], $MgO$[3] ๋ฑ์ด ์๋ค.
ํ๋ฌ ์ถ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์ฐ๋ฌผ ์ฑ๋ฅ ํฅ์์ ๊ทน๋ํ๋ฅผ ์ํด์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ๋ ๋๋
ธ ํ๋ฌ ์ฒจ๊ฐ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋๊ณ ์๋ค[4,5]. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋๋
ธ ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ ๊ธฐ์ ํน์ฑ, ์ ์ ํน์ฑ[6,7]์ ์ฐ์ํ ํฅ์์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง. ํ์ง๋ง ๋ค๋์ ๋๋
ธ ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ฐ์๋๋ ์์ง ํ์, ๋๋
ธ ํ๋ฌ์ ์์ฐ์ ์ํ
๊ฒฝ์ ์ ๋น์ฉ ๋ฐ ๋๋
ธ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์์ ์ํ ๊ณต์ ๊ตฌ์ถ์์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค[8].
์ ์ฐ์ฌ๋ฃ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ์ํญ์์ ๊ฐ์ ํด๋ฆฌ๋จธ ์ฌ๋ฃ๋ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ์ด์ ๋๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ๊ณ ์ ์ ๋ฐ ์ ๋ ฅ์ค๋น์์ ๋ฐ์๋๋ ์ด ๊ด๋ฆฌ(Thermal Management)๋ฅผ
์ํด์๋ ์ด์ ๋๋์ ํฅ์์ด ์๊ตฌ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์ฉ์ด ๊ธฐ์ ์ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ผ๋ก ์ ์๋์๋ค. ์ด์ ๋๋์ ํฅ์์
์ํด ์ค๋ฆฌ์นด ๋ฐ ์๋ฃจ๋ฏธ๋ ์
์๊ฐ ์ฃผ๋ก ๊ณ ๋ ค๋์ด์๋ค. ๋๋(50 [wt%] ์ด์)์ ์ค๋ฆฌ์นด ํ๋ฌ ์ฒจ๊ฐ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ด์ ๋ ํน์ฑ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์๋ฅ ๊ณผ ์ ์ฅ๋ฅ ๊ณผ
๊ฐ์ ๊ธฐ๊ณ์ ํน์ฑ ์ญ์ ํฅ์๋จ์ด ํ์ธ๋์๋ค[9,10]. ์ต๊ทผ์๋ ๋ณด๋ค ๋์ ์ด์ ๋๋ ๊ฐ์ ์ง๋๋ AlN(Aluminium Nitride), $BN$(Boron Nitride)[11]๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์์ ๋ณด๋ค ํฅ์๋ ์ด์ ๋๋ ํน์ฑ์ด ํ์ธ๋์๋ค. ํนํ, $BN$์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ธฐ์กด์ ๊ณ ๋ ค๋ ํ๋ฌ๋ณด๋ค ๋์ ์ด์ ๋์ฑ, ํํ์ ์์ ์ฑ
๋ฐ ์ฌ๋ฌ ํ๊ฒฝ์ ๋
ธ์ถ๋์์ ๋์๋ ์์ ์ ์ธ ํํ์ ํน์ง์ ์ง๋๊ณ ์๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ, $BN$์ ์ฐ์
์์ ์ ์ฐ์ฒด ์์ฉ์ ์ํด ์ด์ ๋์ฑ์ด ๋์ ์ํญ์
์์ง ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์กฐ๋ฅผ ์ํ ํ๋ฌ์ ํ๋ณด๋ก ๊ฐ์ฃผ๋๊ณ ์๋ค[12].
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค ์ข
์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ($BN$, $SiO_2$, $Al_2O_3$ and $TiO_2$)๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์ ๋ฐ ์ ์ฐํน์ฑ์
๋ํ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ํน๋ณํ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ทธ๋ฆผ 1 (a)์ ๊ฐ์ด ์๋ก ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์ดํ ์ด์ข
์ ๋ง์ดํฌ๋ก ์
์๊ฐ ๊ทธ๋ฆผ 1 (a)์ ๊ฐ์ด ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํน์ฑ์ ๋ํ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๊ธฐ์กด์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ทธ๋ฆผ 1 (b)์ ๊ฐ์ด ๋ง์ดํฌ๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋๋
ธ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋ง์ดํฌ๋ก ์
์์ ๋๋
ธ ์
์๊ฐ ๋์์ ํจ์ ๋ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํน์ฑ์ ๋ํ ๋ถ์์ ์ฃผ๋ก ์ค์ํ์์ผ๋, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋
๋๋
ธ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ์ ์์ง ํ์ ๋ฐ ์ ์์ ์ด๋ ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๋จ์ ์ด ๋ฐ์ํ ์ ์์์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ, ๊ทธ๋ฆผ 1 (a)์ ๊ฐ์ ์ด์ข
ํ๋ฌ ์กฐํฉ์ ๊ณ ๋ คํ์๋ค. ๋ง์ดํฌ๋ก ํฌ๊ธฐ์ $Al_2O_3$, $TiO_2$ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ฒจ๊ฐํ์ฌ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์ฐ์ฑ๋ฅ ์ํฅ์ฑ์
๋ํ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ [13]์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๊ณ ๋ ค๋์ ํ๋ฌ ์ข
๋ฅ์ ์ธก์ ์ฑ๋ฅ ๋ค์ํ๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ธก์ ์ ๋ํ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 1. ๋ณตํฉ์ฒด ๊ตฌ์ฑ (a) ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํฌ๊ธฐ์ ์ด์ข
๋ง์ดํฌ๋ก ์
์๊ฐ ํผํฉ๋ ๋ณตํฉ์ฒด, (b) ๋๋
ธ์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ํด๋ฆฌ๋จธ ๋ณตํฉ์ฒด
Fig. 1. Configuration of Composites (a) Micro composite mixed with different microfilers,
(b) Polymer composite with nano and micro fillers added
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํ๋ฌ๋ก ๊ณ ๋ ค๋๋ ๋ง์ดํฌ๋ก ์
์ ์ค $BN$(40 [um]), $SiO_2$(22 [um])๊ณผ ๊ฐ์ด ํฐ ์
์๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ๋ณตํฉ์ฒด์
$TiO_2$(5 [um]), $Al_2O_3$(5 [um])์ธ ์์ ์
์๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ์ฒจ๊ฐํ์์ ๋, ํ๋ฌ์ ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ํผํฉ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ๊ธฐ์ ํน์ฑ์
๋ํด ์คํํ์๋ค. ํ๋ฌ๋ก ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ $BN$๊ณผ ์์ฃผ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ $SiO_2$, $TiO_2$, $Al_2O_3$ ํ๋ฌ๋ฅผ ํผํฉํ์ฌ ํ๋ฌ์
์ข
๋ฅ๊ฐ ์ ๊ธฐ์ ํน์ฑ ์ค ์ ์ ์จ, ์ ์ ์์ค, ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ์ด๋ค ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ํ๋ฌ ์ข
๋ฅ์ ํฌ๊ธฐ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ๊ธฐ ์ํด์, ์ด์ข
๋ณตํฉ์ฒด ์ํธ์
์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฒฝ์ฌํ๋ฉด๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ดํธ๋ํน์ฑ์ ํ๋จํ์๊ณ , ํ๋ฌ๊ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ฏธ์น๋ ์ ์ ํน์ฑ์ ์์๋ณด๊ธฐ ์ํด ์ ์ ์จ, ์ ์ ์์ค ์ธก์ ์ ์งํํ์๋ค.
๋ํ, ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๋น๊ตํ๊ธฐ ์ํด AC ์ ์ฐํ๊ดด ์ํ์ ์ค์ํ์๋ค.
2. ์ํธ์ ์ ๋ฐ ์คํ๋ฐฉ๋ฒ
2.1 ์ํธ ์ ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ํญ์(HTS-3225, ใ์ ์ผํ์ดํ
) ์์ง์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ ์ ์กฐํ์๋ค. ๋ณตํฉ์ฒด ์ ์์ ์ฌ์ฉ๋๋ ํ๋ฌ๋ก๋ $BN$(APSโ40
[um], Purity = 99%), $SiO_2$(APSโ22 [um], Purity = 99%), $Al_2O_3$(APSโ5 [um], Purity
= 99%)์ $TiO_2$(APSโ5 [um], Purity = 99%)๊ฐ ๊ณ ๋ ค๋์๋ค. Table 1์๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ์ํธ์ ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, Table 2์๋ ๊ฐ ์ํธ์ ์์ ์์ธ ํจ๋๋น๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค.
๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ ์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ์ํํ์๋ค. ๊ต๋ฐ๊ธฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ํญ์ ์ฃผ์ , ๊ฒฝํ์ , ํ๋ฌ๋ฅผ 2000 [RPM]์์ 10 [min]๋ถ๊ฐ ํผํฉํ๊ณ ,
์ดํ โ0.08 [Mpa]์ ์ง๊ณต์์ 20 [min]๋์ ์ํ๋ด์ ๊ธฐํฌ๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ์๋ค. ๊ธฐํฌ๊ฐ ์ ๊ฑฐ๋ ํผํฉ์ก์ ๊ธํ์ ๋ฃ์ด ๊ฒฝํ๋ฅผ ์งํํ๋ค. 100
[โ]์์ 4์๊ฐ ๋์ 1์ฐจ ๊ฒฝํ๋ฅผ ์งํํ๊ณ , 120 [โ]์์ 8์๊ฐ ๋์ 2์ฐจ ๊ฒฝํํ์ฌ ์ง๋ฆ 100 [mm], ๋๊ป 2 [mm]์ ๋์คํฌํ ์ํธ์
์ ์ํ์๋ค.
ํ 1. ์ํ ์ข
๋ฅ์ ์ฝ์ด
Table 1. Sample types and abbreviation
๋ฒํธ
|
Type of Composites
|
Abbreviation
|
1
|
Neat Epoxy
|
Neat
|
2
|
$BN$/Epoxy Composites
|
BE
|
3
|
$BN$+$Al_2O_3$/Epoxy Composites
|
BAE
|
4
|
$BN$+$TiO_2$/Epoxy Composites
|
BTE
|
5
|
$SiO_2$/Epoxy Composites
|
SE
|
6
|
$SiO_2$+$Al_2O_3$/Epoxy Composites
|
SAE
|
7
|
$SiO_2$+$TiO_2$/Epoxy Composites
|
STE
|
ํ 2. ๋ณตํฉ์ฒด ์ข
๋ฅ ๋ฐ ํจ๋๋น
Table 2. Type and content ratio of the composites
Sample
|
Epoxy
(phr)
|
Hardner
(phr)
|
$BN$
(phr)
|
$SiO_2$
(phr)
|
$Al_2O_3$
(phr)
|
$TiO_2$
(phr)
|
Neat
|
100
|
80
|
ยท
|
ยท
|
ยท
|
ยท
|
BE
|
100
|
80
|
77
|
ยท
|
ยท
|
ยท
|
BAE
|
100
|
80
|
83
|
ยท
|
13
|
ยท
|
BTE
|
100
|
80
|
83
|
ยท
|
ยท
|
13
|
SE
|
100
|
80
|
ยท
|
77
|
ยท
|
ยท
|
SAE
|
100
|
80
|
ยท
|
83
|
13
|
ยท
|
STE
|
100
|
80
|
ยท
|
83
|
ยท
|
13
|
2.2 ์คํ๋ฐฉ๋ฒ
2.2.1 ๊ฒฝ์ฌํ๋ฉด๋ฒ
์ํธ ์ํ์ ๋ดํธ๋ํน์ฑ์ ๋น๊ตํ๊ธฐ ์ํด์ ๊ฒฝ์ฌํ๋ฉด๋ฒ์ ์ด์ฉํ์๋ค. ๊ฒฝ์ฌํ๋ฉด๋ฒ์ IEC 60587 ๊ท๊ฒฉ์ ๋ฐ๋ผ ์คํ์ ์งํํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 2๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉํ ๊ฒฝ์ฌํ๋ฉด๋ฒ ์ํ์ฅ์น์ ๊ตฌ์ฑ๋๋ฅผ ๋์ํํ์ฌ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
๊ฐ ์ํธ์ 50 [mm]์ ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ๋จ์ด์ ธ ์๋ ์ ๊ทน ์ฌ์ด์ ๋์ธ๋ค. ์ด๋ ์ํธ์ ๊ฐ๋๋ 45๋์ด๋ค. 5.5 [kV]์ ์ ์์ ์ธ๊ฐํ์๊ณ , ์ค์์ก์
IEC 60587 ๊ท๊ฒฉ์ ๋ฐ๋ผ 0.90 [ml/min]์ผ๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ์ํธ์ ๋ดํธ๋ํน์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด์ ํ๋ถ ์ ๊ทน ๊ธฐ์ค์ผ๋ก๋ถํฐ 25 [mm]์
ํํ ๋์ ๋ก๊ฐ ์์ฑ๋ ๋๊น์ง์ ์๊ฐ์ ๋น๊ตํ์๋ค. ์ค์์ก ์ ์์ ์ฆ๋ฅ์์ NH4CL(ใ๋์ ํํ) 0.1 [wt%]์ ํธ๋ฆฌํค(Triton X-100)
0.02 [wt%]๋ฅผ ์์ด ์ ์ํ์๋ค.
2.2.2 ์ ์ ์จ ๋ฐ ์ ์ ์์ค ์ธก์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ์ด Tettex ์ฌ์ ์ฅ๋น(Fully Automatic capacitance and Loss Fator tan ฮด Precision Measuring
Bridge)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ ์ ์จ ๋ฐ ์ ์ ์์ค์ ์์จ์์ ์ธก์ ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 2. ๊ฒฝ์ฌํ๋ฉด๋ฒ (a) ์คํ ๊ตฌ์ฑ๋ (b) AC ๋ด์ ์ ์ํ๊ธฐ (c) ๊ฒฝ์ฌ๋ฉด ์ฅ์น
Fig. 2. Inclined plane test (a) Diagram of experimental setup (b) Withstanding voltage
tester (c) Inclined plane device
๊ทธ๋ฆผ. 3. ์ ์ ์จ ๋ฐ ์ ์ ์์ค ์ธก์ ์ฅ์น
Fig. 3. Dielectric constant and dielectric loss measuring device
2.2.3 ๋จ์๊ฐ ํ๊ดด์คํ
IEC 60243-1์ ๊ท๊ฒฉ์ ๋ฐ๋ผ ๋จ์๊ฐ ํ๊ดด์คํ์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฆผ 4์๋ ์คํ ๊ตฌ์ฑ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ค. AC ์ ์ฐํ๊ดด ๊ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๊ธฐ ์ํ ์คํ์ฅ์น๋ AC ๋ด์ ์ ์ํ๊ธฐ, ์คํ ์ ๊ทน์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. AC ๋ด์ ์ ์ํ๊ธฐ์
์ฉ๋์ 0.5 [kVA], ์ต๋์ ์์ 60 [kV]์ด๋ค. ์คํ ์ค์ 2์ฐจ ์ธ์์ธ ์ฐ๋ฉด ๋ฐฉ์ ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด ์ํธ์ ์ฃผ๋ณ ๋งค์ง๋ก ๊ด์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
์ ์ฐํ๊ดด๊ฐ 10โ20 [sec]์ฌ์ด์ ์ผ์ด๋๋๋ก ์ ์์ 1 [kV/s]์ฉ ์์น์ํค๋ฉฐ, ์ ์ฐํ๊ดด๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ์ ์๊ฐ์ ๊ธฐ๋กํ์ฌ ๊ฐ ์ํธ์ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๋น๊ตํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 4. ์ ์ฐํ๊ดด ์คํ ๊ตฌ์ฑ (a) AC ์ ์ฐํ๊ดด ์คํ ๊ฐ๋ต๋ (b) ์คํ์ ์ฌ์ฉํ ์ ๊ทน
Fig. 4. Breakdown experiment (a) Diagram of experiment for AC breakdown test (b) Electrode
used for experiment
3. ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ
3.1 ๋ดํธ๋ํน์ฑ
๊ทธ๋ฆผ 5๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ณ ๋ คํ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํธ๋ํน ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. $SiO_2$๊ฐ ํ๋ฌ๋ก ์ฌ์ฉ๋ ์ํธ(SE, SAE, STE) ๋ณด๋ค $BN$์ด
ํ๋ฌ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋ ์ํธ(BE, BAE, BTE)์ ํธ๋ํน ์๊ฐ์ด ๋ ๊ธด ๊ฒฝํฅ์ฑ์ ๋ณด์๋ค. ๋ํ $TiO_2$ ์
์๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ์ฒจ๊ฐํ BTE ์ํธ์ BE
์ํธ์ ๋นํด ํธ๋ํน ์๊ฐ์ด ์ฝ 70% ์ฆ๊ฐํ์๋ค. $Al_2O_3$ ์
์๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ์ฒจ๊ฐํ ์ํธ์ธ BAE ์ํธ์ BE๊ณผ ๋น๊ตํ์ ๋ ํธ๋ํน ์๊ฐ์ด ์ฝ
14%์ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์์ง๋ง, BTE ์ํธ์ ๋นํด์๋ ๊ฐ์ํ์๋ค.
SAE ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ, SE ์ํธ๋ณด๋ค ํธ๋ํน ์๊ฐ์ด ์ฝ 27% ์ฆ๊ฐํ์๋ค. STE ์ํธ์ SE์ ์ํธ๋ณด๋ค ์ฝ 8%์ ํธ๋ํน ์๊ฐ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค.
$BN$/์ํญ์, $SiO_2$/์ํญ์ ๋ง์ดํฌ๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ถ๊ฐ๋ก $TiO_2$ ์
์๋ฅผ ์ฒจ๊ฐ๋์์ ๋ ๋ดํธ๋ํน์ฑ์ด ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด $Al_2O_3$
์
์๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ์์ ๋๋ $TiO_2$ ์
์๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ์์ ๋๋ณด๋ค๋ ๋ฎ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค.
ํ ์ข
๋ฅ์ ํ๋ฌ๋ง ์ฒจ๊ฐ๋ ๋ณตํฉ์ฒด์ธ BE ์ํธ๊ณผ SE ์ํธ์ ๋น๊ตํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ BE๊ฐ SE๋ณด๋ค 2๋ฐฐ ์ปธ๋ค. ํ๋ฌ๋ก ์ฌ์ฉ๋ $BN$์ด $SiO_2$๋ณด๋ค
๋ดํธ๋ํน ์คํ์์ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. ์์ ๊ฐ์ ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฒจ๊ฐ๋๋ ํ๋ฌ์ ์ด์ ๋๋์ ํฌ๊ธฐ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ฌ๋ฃ์ ๋ดํธ๋ํน์ฑ์
๊ฒฝ์ฐ ์ฌ๋ฃ์ ์ด์ ๋๋๊ฐ ์ค์ํ ์์ธ ์ค ํ๋์ด๋ค[14]. ๋์ค์ ๋ฅ๊ฐ ํ๋ฆ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์๋๋ ์ด ์ถ์ ์ ๊ฐ์์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ์ ์ฐ๋ฌผ์ ๋์ ์ด์ ๋๋๊ฐ ์๊ตฌ๋๋ค. ๋์ ์ด์ ๋๋๋ ๋ณด๋ค ๋น ๋ฅธ ์ด ๋ถ์ฐ์ ๋์์
์ฃผ๋ฉฐ ์ ์ฐ๋ฌผ์ ๋ดํธ๋ํน์ฑ ํฅ์์ ๊ธฐ๋ํ ์ ์๋ค. ์ด์ ๋๋๊ฐ ํด์๋ก ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ์ง์ญ์ ์ด ์ถ์ ์ ๋ฐฉ์งํ๋ฉฐ ์ด๋ถํด๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ๊ฒฝ์ฐ
์ด์ ๋๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ดํธ๋ํน์ฑ์ด ํฅ์๋๋ค.
Table 3์์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์งํํ $BN$ ์
์์ ๊ณ ์ ์ด์ ๋๋๊ฐ $SiO_2$ ์
์์ ๊ณ ์ ์ด์ ๋๋๋ณด๋ค 100๋ฐฐ ์ ๋ ํฐ ๊ฒ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ,
์ด์ ๊ฐ์ $BN$ ์
์์ ์ฐ์ํ ์ด์ ๋๋ ํน์ฑ์ด ๊ทธ๋ฆผ 5์ ๊ฐ์ ๋ดํธ๋ํน์ฑ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๊ธฐ์ฌํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ํ๋ฌ์ ์ด์ ๋๋์ ๋๋ถ์ด ํ๋ฌ์ ํฌ๊ธฐ ์ญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ด์ ๋ ์ฑ๋ฅ์ ์ํฅ์ ๋ผ์น๋ค. $BN$/์ํญ์
๋ณตํฉ์ฒด์ $SiO_2$/์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ํ ์ด์ ๋๋ ๋ถ์์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด[15], ๋์ผ ํจ๋๋น์ ๋ํด์ ํ๋ฌ์ ํ๊ท ์
์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์์๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ด์ ๋๋๊ฐ ํฅ์๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๋ํ, $Al_2O_3$/HDPE ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ
๋์์ผ๋ก ์ํํ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์์๋ ์ด์ ์ ์ฌํ๊ฒ ๋์ผํ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํ๋ฌ์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์์ง์๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ด์ ๋๋ ํฅ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ ์ปค์ง์ด ๋ณด๊ณ ๋์๋ค[16]. ๊ทธ๋ฆผ 5์ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์ ์
์($Al_2O_3$, $TiO_2$)๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ํธ๋ํน ์๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. ์
์๊ฐ ์์์ง์๋ก ํ๋ฌ์
ํ๋ฉด์ ์ด ํฌ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ชจ์ฒด์ ํ๋ฌ ์ฌ์ด์ ๊ฐํ ๊ฒฐํฉ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ์ด์ ๋ ๋คํธ์ํฌ๋ฅผ ํ์ฑํ๊ธฐ๊ฐ ์ฌ์์ง ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
ํ 3. ์ฌ๋ฃ์ ์ด์ ๋๋
Table 3. Thermal conductivity of materials
๊ตฌ๋ถ
|
์ด์ ๋๋$[{W}ยท{m}^{-1}{K}^{-1}]$
|
Epoxy resin
|
0.17-0.21
|
$BN$
|
120
|
$Al_2O_3$
|
40
|
$SiO_2$
|
1.4
|
$TiO_2$
|
11.7
|
๊ทธ๋ฆผ. 5. ์ํธ ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํธ๋ํน ์๊ฐ
Fig. 5. Tracking time for type of specimen
3.2 ์ ์ ์จ
๊ทธ๋ฆผ 6์ ์คํ์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ํธ์ ๋น์ ์ ์จ์ ์ธก์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. Neat ์ํธ์ ๋น์ ์ ์จ์ ํ๊ท 3.18์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด์์ผ๋ฉฐ, BE ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋น์ ์ ์จ์ด
ํ๊ท 3.58๋ก ์ธก์ ๋์๋ค. $BN$ ์
์๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋๋ฉด์ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋น์ ์ ์จ์ด ์ํญ์ ์ํธ๋ณด๋ค ๋น์ ์ ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. BAE ์ํธ์
$Al_2O_3$ ์
์๊ฐ ์ถ๊ฐ๋ก ์ฒจ๊ฐ๋๋ฉด์ ๋น์ ์ ์จ์ด ๋ ์ฆ๊ฐํ์์ง๋ง BE ์ํธ๊ณผ ํฐ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด์ด์ง ์์๋ค. BTE ์ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ $TiO_2$ ์
์๋ฅผ
์ฒจ๊ฐํ๋ฉด์ BE, BAE ์ํธ์ ๋นํด ๋น์ ์ ์จ ๊ฐ์ด ์์นํ์๋ค. $SiO_2$ ์
์๋ฅผ ํ๋ฌ๋ก ์ฌ๋ฃกํ ์ํธ์ $BN$์ ํ๋ฌ๋ก ์ฌ์ฉํ ์ํธ๋ณด๋ค ๋ ํฐ
๋น์ ์ ์จ ๊ฐ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. $SiO_2$๋ฅผ ํ๋ฌ๋ก ์ฒจ๊ฐํ ์ํธ๋ $TiO_2$ ์
์๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ์์ ๋ ๊ฐ์ฅ ๋น์ ์ ์จ์ด ๋ง์ด ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ์
๋ฐ๋ผ ๋ฐ์๋ ๋น์ ์ ์จ์ ๋ณํ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์์๋ก ์ธํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 6. ๊ฐ ์ํธ์ ๋น์ ์ ์จ
Fig. 6. Relative permittivity of each specimen
ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋น์ ์ ์จ์ ์(1)๊ณผ ๊ฐ์ด ํํ๋๋ค[17].
์ด๋, $\epsilon_{rtotal}$์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋น์ ์ ์จ์ด๋ฉฐ, $v_{1}$๊ณผ $v_{2}$๋ ๋ณตํฉ์ฒด์์ ์ฐจ์งํ๋ ๊ฐ ๋ฌผ์ง์ ๋ถํผ ๋น์ด๋ค ($v_{1}+v_{2}=1$).
$\epsilon_{r1}$๊ณผ $\epsilon_{r2}$์ ๊ฐ ๋ฌผ์ง์ ๋น์ ์ ์จ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ํ Table 4์๋ ๊ฐ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ฒจ๊ฐ๋ ํ๋ฌ์ ์ ์ ์จ ๊ฐ์ด ์ ์๋์ด์๋ค. ์(1)๊ณผ Table 4์์ ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด ๊ทธ๋ฆผ 6๊ณผ ๊ฐ์ ๋น์ ์ ์จ ๊ฐ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋น์ ์ ์จ์ ๊ฐ์ด ํฐ ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ด ๋น์ ์ ์จ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ํฐ ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ฐ์๋๋
๋ณตํฉ์ฒด์ ๋น์ ์ ์จ ์์น์ ์ํญ์๋ฟ๋ง ์๋๋ผ $TiO_2$๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ค๋ฆฌ์ฝ ๊ณ ๋ฌด ๋ณตํฉ์ฒด์์๋ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค[18]. ํํธ, ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์ ํน์ฑ์ ๋ถ์ํจ์ ์์ด์ ๊ณ๋ฉด๋ถ๊ทน์ ๊ธฐ์ฌ ์ญ์ ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ๋ค[19]. ์ค๋ก๋ก, ๋ณตํฉ์ฒด์์ ๊ณ๋ฉด๋ถ๊ทน ๋งค์ปค๋์ฆ์ $BaTiO_3$/์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด[20]์ ์ ์ ํน์ฑ์ ์ค๋ช
ํ๋ ์ฃผ์ ์ธ์๋ก ์ ์ฌ ์ ํ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ณ ๋ ค๋์๋ค.
ํ 4. ์ฌ๋ฃ์ ๋น์ ์ ์จ
Table 4. Relative permittivity of materials
๊ตฌ๋ถ
|
๋น์ ์ ์จ
|
Epoxy resin
|
3.6
|
$BN$
|
3.9
|
$Al_2O_3$
|
9.3-11.5
|
$SiO_2$
|
4.5
|
$TiO_2$
|
86-173
|
3.3 ์ ์ ์์ค
๊ทธ๋ฆผ 7์ ๊ฐ ์ํธ์ ์ ์ ์์ค์ ๋ํ๋ด์๋ค. Neat์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ๊ฒ ์ธก์ ๋์๊ณ , ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ์๋ก ์ ์ ์์ค์ด ์ปค์ง๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป์๋ค. ์ 2์ ํ๋ฌ๊ฐ ์ถ๊ฐ๋ก
์ฒจ๊ฐ๋ BAE ์ํธ๊ณผ BTE ์ํธ์ BE ์ํธ๋ณด๋ค ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. SAE ์ํธ๊ณผ STE ์ํธ ๋ํ SE ์ํธ๋ณด๋ค ์ ์ ์์ค์ด ์ฆ๊ฐํ ๊ฒ์ ๋ณผ
์ ์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์๋๋ ์ ์ ์จ ๋ฐ ์ ๊ธฐ์ ๋ ํน์ฑ ๋ณํ์ ๊ด๋ จ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 7๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ $SiO_2$/LDPE ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ํ๋ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ [21]๊ณผ ์ ์ฌํ๊ฒ ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๊ธฐ ์๊ทน์์ ํ์ ์ ๋ฐฉํดํ๋ ์์๊ฐ ๋ง์์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐฉํด์์์ ์ฆ๊ฐ๋ ํ๋ฌ๊ฐ ์ ํ ์ฒจ๊ฐ๋์ง ์์ ์์ ์ํธ์
๋นํด์ ์ธ๋ถ ์ ๊ณ์ ๋ํด ์๊ทน์๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ์์ ์์ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ์ด๋ํ์ฌ ์ด๋ ๋ถ๊ทน๊ณผ์ ์์์ ์ ์ ์์ค์ด ์์น์ ๊ฐ์ ธ์จ๋ค. ํ๋ฌ์ ํจ๋์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋ณตํฉ์ฒด์
์ ์ ์์ค์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋๋
ธ ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํ ์ฐ๊ตฌ [22]์์๋ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค.
s
ํํธ, ๊ณ ๋ถ์ ๋ฌผ์ง์ ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ถ๊ทน ๋งค์ปค๋์ฆ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ ํ๋ฅผ ์ด๋ฐํ ์ ์๋ ์บ๋ฆฌ์ด์ ์ซ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์ ์์ค์ด ์ฆ๊ฐํจ๋
๊ณ ๋ ค๋์ด์ผ ํ๋ค[23]. ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ ํ์ ์ด๋๋๊ฐ ์ํฅ์ ๋ฐ๋ ์ ๋๋ ํ๋ฌ์ ํจ๋๋น, ๋ณตํฉ์ฒด ๋ด์ ์
์๊ฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ, ์
์๊ฐ ์๋ก ์ ์ดํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ฑ์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋
๊ฒ์ผ๋ก ์๋ ค์ ธ ์๋ค[23].
๊ทธ๋ฆผ. 7. ๊ฐ ์ํธ์ ์ ์ ์์ค
Fig. 7. Dielectric loss of each specimen
์ด์ ๊ฐ์ ๊ฒฝํฅ์ฑ์ ๋ณตํฉ์ฒด ๋ด๋ถ๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ๋ ๋ฌผ์ง ๊ฐ์ ๋น์ ์ ์จ ์ฐจ์ด ๋ฐ ๋ณตํฉ์ฒด ๋ด์์์ ์ ์์ด๋ ํน์ฑ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒ์ผ๋ก ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ ์ ์จ ๊ฐ์ด ์ํญ์ ๋ชจ์ฒด์ ๋น๊ต์ ์ ์ฌํ ์์ค์ธ $BN$์ด ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํธ๋ค์ ์ ์ฐํ๊ดด ์ ๊ณ ๊ฐ์ด $SiO_2$๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํธ๋ค์
๋นํด์ ๋์์ ์ ์ ์๋ค. ๋ณตํฉ์ฒด๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ๋ ์
์๊ฐ์ ๋น์ ์ ์จ ์ฐจ์ด๊ฐ ํด์๋ก ์ ๊ณ์ง์ค ํ์์ด ๋ณด๋ค ์ฌํ๊ฒ ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ์ด๋ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๊ฐ์๋ฅผ
์ผ๊ธฐํ๋ค. ์ํญ์ ๋ชจ์ฒด์์ ๋น์ ์ ์จ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ํฐ $TiO_2$์ $Al_2O_3$ ์
์๊ฐ ์ถ๊ฐ๋ก ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํธ(BAE, BTE, SAE, STE)์
์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ํด๋น ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋์ง ์์ ์ํธ๋ณด๋ค ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ธก์ ๋์๋ค. ํํธ, [25]์์๋ $BN$์ด ํจ๋์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ $BN$/์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํ๋ฉด์ ํญ๊ณผ ๋ถํผ์ ํญ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ, [26]์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋๋
ธ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ง์ดํฌ๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋นํด์ ์ฐ์ํ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๋ณด์๋ค. ๋๋
ธ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋นํด์ ๋ง์ดํฌ๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์์๋ ๋์จํ ๊ณ๋ฉด ๊ตฌ์กฐ
๋ฐ ๋ค์ํ ๊ฒฐํจ(defect)์ ์ํฅ์ผ๋ก ์ค๋ช
ํ์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ด์ข
์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ๊ฐ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๊ฐ๋ฐ์์ ์ฐธ๊ณ ํ ์ฌํญ์ผ๋ก
ํ๋จ๋๋ค. ์ ๋ ฅ๊ธฐ๊ธฐ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ ์ฐ์ฌ๋ฃ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ค์ํ ์๊ตฌ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํด์ผ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ต์ ์ ํ๋ฌ ์กฐํฉ ์ ํ์์ ํ๋ฌ ์ถ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ค์ํ ์ฑ๋ฅ
๋ณํ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํด ๊ฒํ ๊ฐ ํ์ํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 8. ๊ฐ ์ํธ์ ์ ์ฐํ๊ดด ์ ๊ณ
Fig. 8. Breakdown field of each specimens
4. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ณ ์ ์ ์ ๋ ฅ๊ธฐ๊ธฐ์ฉ ์ ์ฐ์์ฌ ๊ฐ๋ฐ์ ์ํด $BN$, $SiO_2$, $TiO_2$, $Al_2O_3$ ํ๋ฌ๊ฐ ํผํฉ๋ ๋ง์ดํฌ๋ก ๋ณตํฉ์ฒด์
์ํ์ ์ ์กฐํ์ฌ, ์ ๊ธฐ์ ์ ์ฐํน์ฑ ํ๊ฐ ์ค ์ ์ ์จ, ์ ์ ์์ค, ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๋ํด ์ฐ๊ตฌํ์๋ค. ํน๋ณํ ์ด์ข
์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ ์ถ๊ฐ๊ฐ ์ํญ์ ๋ณตํฉ์ฒด์ ํน์ฑ
๋ณํ์ ๋ผ์น๋ ์ํฅ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๋ก ์ ์ป๊ฒ ๋์๋ค.
1. ํผํฉ ๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ดํธ๋ํน์ฑ
$BN$์ ์ฒจ๊ฐํ ์ํธ์ด $SiO_2$๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ์ํธ๋ณด๋ค ํธ๋ํน์ด ๋ฐ์ํ๋ ์๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ฌ์ฉ๋ ํ๋ฌ์ ์ด์ ๋๋๊ฐ ํธ๋ํน ์๊ฐ์ ํฐ ์ํฅ์
๋ผ์ณค๋ค. ๊ตญ๋ถ์ ์ธ ์ด ์ถ์ ์ ๋ฐฉํดํ๋๋ฐ ํ๋ฌ๊ฐ ํฐ ์์ฉ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ดํธ๋ํน์ฑ ํฅ์์ ๊ธฐ์ฌ๋ฅผ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ํ๋ฌ ์
์์ ์ด์ ๋๋๊ฐ ํด์๋ก ๋ดํธ๋ํน์ฑ์
ํฅ์์ ๊ธฐ๋ํ ์ ์๋ค.
2. ํ๋ฌ ํผํฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์ ํน์ฑ
ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ ๊ฒฝ์ฐ Neat ์ํธ๋ณด๋ค ๋ณตํฉ์ฒด์์ ์ ์ ์จ์ด ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ชจ๋ ๋ณตํฉ์ฒด์์ Neat ์ํธ๋ณด๋ค ๋ ๋์ ์ ์ ์จ ๊ฐ์ ์ป์์ผ๋ฉฐ,
์ ์ ์์ค ๋ํ ์ฆ๊ฐํ์๋ค. ๋จ์ผ ๋ณตํฉ์ฒด๋ณด๋ค ํผํฉ ๋ณตํฉ์ฒด์์ ๋น์ ์ ์จ๊ณผ ์ ์ ์์ค ๋ชจ๋ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์๋ค.
3. ํผํฉ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ
ํ๋ฌ์ ์ข
๋ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ด ๊ฐ์ํ๋ ํฌ๊ธฐ๋ ๋ฌ๋์ง๋ง, ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ๋ ์ํญ์ ์ ์ฐ๋ฌผ์ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๊ฐ์์์ผฐ๋ค. ํ๋ฌ ํจ๋์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ด ๊ฐ์ํจ์
๋ณด์๋ค. ํนํ, ๋ชจ์ฒด์ ํ๋ฌ๊ฐ์ ์ ์ ํน์ฑ ์ฐจ์ด์ ๋ํ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ๋ค.
ํ๋ฌ์ ํจ๋์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ์ ๊พธ์คํ ๊ฐ์ํ์ง๋ง, ๋ดํธ๋ํน์ฑ์ ์ผ์ ์์ค ์ด์์ ํ๋ฌ ํจ๋์์ ํฅ์ ํญ์ด ์ค์ด๋ ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ๋ฌ์ ๋๋๋ ์ ์ฐ๋ด๋ ฅ๊ณผ
๋ดํธ๋ํน์ฑ์ ์ฆ๊ฐ๋น๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํจ๋๋น๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํด์ผ ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ถ๊ฐ ํ๋ฌ์ ์ฒจ๊ฐ๋ ๋ดํธ๋ํน์ฑ ํฅ์์ ํฐ ๊ธฐ์ฌ๋ฅผ ํ์๋ค. ์ฝ๊ฒ ์ธ๋ถ์ ๋
ธ์ถ๋๋ ํ๊ฒฝ์์
์ฌ์ฉ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ํ๋ฉด์์ ๋ฐ์ํ๋ ํธ๋ํน์ ์ต์ ํ์ฌ ์ ์ฐ๋ฌผ์ ๊ณ ์ฅ์ ๋ฐฉ์งํ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ธฐ๋์๋ช
ํฅ์์ ๊ธฐ๋ํ ์ ์๋ค. ๋ณธ ์คํ์์ ์ 2์ ํ๋ฌ๋ก
๊ธฐ๋ณธ ํ๋ฌ($BN$, $SiO_2$)๋ณด๋ค ์๋์ ์ผ๋ก ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ($TiO_2$, $Al_2O_3$)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ํ๋ฌ์ ์ข
๋ฅ์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ
๋ณตํฉ์ฒด์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์์๋ณด๊ธฐ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ก์, ์ 2์ ํ๋ฌ๋ก ๋ค์ํ ํฌ๊ธฐ์ ๋ง์ดํฌ๋ก ํ๋ฌ์ ๋๋
ธ ํ๋ฌ๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํ์ฌ ๋ณตํฉ์ฒด์ ์ ๊ธฐ์ ํน์ฑ์ ๋ฏธ์น๋
์ํฅ์ ๋ํด ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ ๊ณํ์ด๋ค.
Acknowledgements
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2017๋
๋ ์ ๋ถ(๊ต์ก๋ถ)์ ์ ์์ผ๋ก ํ๊ตญ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ๊ธฐ์ด์ฐ๊ตฌ์ฌ์
์(NO.2017R1D1A1B030317 23)
References
Hidayatullah KHAN, Muhammad AMIN, Muhammad ALI, Muhammad IQBAL, May 2016, Effect of
micro/nano-SiO2 on mechanical, thermal, and electrical properties ofsilicone rubber,
epoxy, and EPDM composites for outdoor electrical insulations, Turkish Journal of
Electrical Engineering and Computer Sciences, Vol. 25, pp. 1426-1435
Lalit Guglani, T. C. Gupta, April 2017, Wear and mechanical properties of Nylon 66โAl2O3
microcomposite, Journal of Reinforced Plastics and Composites, Vol. 36, pp. 1254-1262
Kazuyuki Ishimoto, Etsu Kanegae, Yoshimichi Ohki, Toshikatsu Tanaka, Yoitsu Sekiguchi,
Yoshinao Murata, C. C. Reddy, December 2009, Superiority of Dielectric Properties
of LDPE/MgO Nanocomposites over Microcomposites, IEEE Transactions on Dielectrics
and Electrical Insulation, Vol. 16, No. 6
J. Castellon, H. N. Nguyen, S. Agnel, A. Toureille, M. Frechette, S. Savoie, A. Krivda,
L. E. Schmidt, 2011, Electrical Properties Analysis of Micro and Nano Composites Epoxy
Resin Materials, IEEE Transaction on Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 18,
No. 3, pp. 651-658
Jae-jun Park, Chang-hoon Lee, Jae-young Lee, Hee-dong Kim, 2011, Preparation of epoxy/micro-
and nano-composites by electric field dispersion process and its mechanical and electrical
properties, IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 18, No.
3, pp. 667-674
G. Iyer, R. S. Gorur, R. Richert, A. Krivda, L. E. Schmidt, 2011, Dielectric properties
of epoxy based nano- composites for high voltage insulation, IEEE Trans- actionson
Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 18, No. 3, pp. 659-666
J. Katayama, Y. Ohki, N. Fuse, M. Kozako, T. Tanaka, 2013, Effects of nanofiller materials
on the dielectric properties of epoxy nanocomposites, IEEE Transaction Dielectrics
and Electrical Insulation, Vol. 20, No. 1, pp. 157-165
A. H. El-Hag, L. C. Simon, S. H. Jayaram, E. A. Cherney, February 2006, Erosion resistance
of nano-filled silicone rubber, IEEE Trans. Dielectrics and Electrical Insulation,
Vol. 13, pp. 122-128
J. K. W. Sandler, J. E. Kirk, I. A. Kinloch, M. S. P. Shaffer, A. H. Windle, September
2003, Ultra-low electrical percolation threshold in carbon-nanotube-epoxy composites,
Vol. 44, No. 19, pp. 5893-5899
S. Kumfu, W. Nhuapeng, T. Tunkasiri, 2011, The Fabrication of Kevlar/Al2O3/Epoxy Resin
laminated Composites by Low-Pressure Technique, Chiang Mai University, Chiang Mai,
Thailand
G. A. Slack, R. A. Tanzilli, R. O. Pohl, J. W. Vandersande, 1987, The intrinsic thermal
conductivity of AlN, J. Phys.Chem. Solids, Vol. 48, No. 7, pp. 641-647
M. T. Huang, H. Ishida, September 1999, Investigation of the boron nitride/polybenzoxazine
interphase, J. Polym. Sci. Part B Polym. Phys, Vol. 37, pp. 2360-2372
Younhun Byeon, Byeoggyo Seo, Hoseok Kang, Myungchin Kim, 2018, Electrical Properties
of Epoxy Composite with Micro Fillers, The Korean institute of Electrical Engineers
Society of Electrophysics & Application, Vol. 10, pp. 144-145
Meng Xiao, Bo Xue Du, April 2016, Review of high thermal conductivity polymer dielectrics
for electrical insulation, IET High Voltage, Vol. 1, No. 1, pp. 34-45
I. A. Tsekmes, R. Kochetov, P. H. F. Morshuis, J. J. Smit, October 2014, How Different
Fillers Affect the Thermal Conductivity of Epoxy Composites, IEEE, Vol. annual report
conference on electrical insulation and dielectric phenomena, pp. 647-650
S. Zhang, X. Y. Cao1, Y. M. Ma, Y. C. Ke, J. K. Zhang, F. S. Wang, 2011, The effects
of particle size and content on the thermal conductivity and mechanical properties
of Al2O3/high density polyethylene (HDPE) composites, Express Polymer Letters, Vol.
5, No. 7, pp. 581-590
S. O. Kasap, Principles of Electronic Materials and Devices, 3th ed. Mc Graw Hill,
pp. 735
F. Madidi, G. Momen, July 2018, Dielectric Properties of TiO2/Silicone Rubber Micro
and Nanocomposites, Advances in Materials Science and Engineering, Vol. 2018, pp.
7
Toshikatsu Tanaka, November 2005, Dielectric Nanocomposites with Insulating Properties,
IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 12, pp. 914-928
SungDong Cho, SangYong Lee, JinGul Hyun, Kyung Wook Paik, February 2005, Comparison
of Theoretical Predictions and Experimental Values of Dielectric Constant of Epoxy/
BaTiO3 Composite Embedded Capacitor Films, Journal of Materials Science Materials
in Electronics, Vol. 16, pp. 77-84
Yaqun Wang, Zhe Li, Yi Yin, Xingyi Huang, September 2008, Dielectric characteristics
of SiO2/LDPE micro-and nanocomposites, in Proc. of International Symposium on Electrical
Insulating Materials (ISEIM 2008)
D. Kavitha, T. K. Sindhu, T. N. P. Nambiar, 2017, Impact of permittivity and concentration
of filler nanoparticles on dielectric properties of polymer nanocomposites, IET Science,
Measurement & Technology, Vol. 11, No. 2, pp. 179-185
S. Yamanaka, T. Fukuda, February 1995, Effect of Filler Concentration on Electrical
Conductivity and Ultralow-frequency Dielectric Properties, IEEE Transactions on Dielectrics
and Electrical Insulation, Vol. 2, No. 1, pp. 54-61
Zhe Li, Kenji Okamoto, Yoshimichi Ohki, Toshikatsu Tanaka, June 2011, The Role of
Nano and Micro Particles on Partial Discharge and Breakdown Strength in Epoxy Composites,
IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation, Vol. 18, No. 3, pp. 675-681
Taoguang Qu, Na Yang, Jun Hou Guohua Li, Yanmei Yao, Qingxin Zhang, Lianqi He, Dezhen
Wu, Xiongwei Qu, January 2017, Flame retarding epoxy composites with poly(phosphazene-co-bisphenol
A)-coated boron nitride to improve thermal conductivity and thermal stability, RSC
Advances, No. 10
Zhengdong Wang, Yonghong Cheng, Yingyu Shao, Qian Xie, Guanglei Wu, July 2016, Thermal
Conductivity and Electric Breakdown Strength properties of Epoxy/ Alumina /Boron Nitride
Nanosheets Composites, in Proc. of IEEE International Conference on Dielectrics
์ ์์๊ฐ
์ ์ํ (Yougntaek Jeon)
2018๋
์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ํ๋ถ ์กธ์
2019๋
ํ์ฌ ์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ์์ฌ ๊ณผ์
2019๋
์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ํ๋ถ ์กธ์
2019๋
ํ์ฌ ์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ์์ฌ ๊ณผ์
๋ณ์ํ (Younghun Byeon)
2018๋
์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ํ๋ถ ์กธ์
2019๋
ํ์ฌ ์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ์์ฌ ๊ณผ์
๊น๋ช
์ง (Myungchin Kim)
2004๋
ํ์๋ํ๊ต ์ ์์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ์กธ์
2006๋
๋ ๋ํ์ ์ ๊ธฐ๊ณตํ๊ณผ ์กธ์
(์์ฌ)
2015๋
University of Texas at Austin ์ ๊ธฐ์ปดํจํฐ๊ณตํ (๋ฐ์ฌ)
2006๋
~ 2017๋
๊ตญ๋ฐฉ๊ณผํ์ฐ๊ตฌ์ ์ ์ ์ฐ๊ตฌ์
2017๋
~ ํ์ฌ: ์ถฉ๋ถ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ์กฐ๊ต์