๊น์์
(Wan-Soo Kim)
1iD
์ฅ๊ธฐ์ด
(Ki-Youl Ok)
1iD
์กฐํํ
(Ha-Hyun Jo)
โ iD
-
(Electricity Power Research Centre, Korea Power Exchange, Korea.)
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
Operational Reserves, Unit Commitment, Dispatch Planning, Day-ahead, Frequency Control, Kernel Density
1. ์ ๋ก
์ ๋ ฅ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฌํ์ ๋ฌ๋ฆฌ ์์์ ๊ณต๊ธ์ ์๊ธ๊ท ํ์ด ๋น์ ์๋๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ ํน์ฑ์ด ์๋ค. ๋ํ ํ์ฌ๊น์ง๋ ๊ณํต์์ ์ฑ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ ํจ๊ป ๊ฐ์ถ ์ ์ฅ์๋จ์ด
๋ง๋
์น ์์ ์ค์๊ฐ ์์๋ณ๋์ ๊ณต๊ธ์ ํตํด์ ์๊ธ์ ๋ง์ถ์ด๊ฐ๋ ์ํฉ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ์์ ์๊ธ๊ท ํ์ ๋ํ ๊ฐ์์งํ์ ํ๋๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ฃผํ์์ด๋ค.
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ฃผํ์๋ 60Hz๋ก, ๊ณํต์์ ์ฑ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ ๋ถ ๊ณ ์๋ฅผ ํตํ์ฌ ํ์์์๋ ยฑ 0.2Hz ๋ฒ์๋ฅผ ์ ์งํ๋๋ก ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์ ๋ํ์ฌ
์ญ๋ฌด๋ฅผ ๋ถ์ฌํ๊ณ ์๋ค(1). ๊ณํต ์ฃผํ์๋ ์ ๋ ฅ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ฑฐ๋ ์ ๋ ฅ์ ๊ณต๊ธํ๋ ๋ฐ์ ๊ธฐ๊ฐ ๊ณ ์ฅ ๋ฑ์ ์ด์ ๋ก ํ๋ฝํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธฐ์ค์น์ธ 60Hz๋ณด๋ค ๋ฎ์์ง๊ฒ ๋๋๋ฐ, ์ด๋ฅผ ์ ์์ ์ธ
์์ค์ผ๋ก ๋ค์ ๋ณต๊ตฌ์ํค๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ธด๊ธํ๊ฒ ์ถ๋ ฅ์ ๋ณ๋์ํฌ ์ ์๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋ฐ์ ๋ฅ๋ ฅ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ณํต์ด์์๋ ์๋น๋ ฅ์ด๋ผ๋ ํํ๋ก ์ด์ํ๊ฒ
๋๋ค.
์๋น๋ ฅ์ ํ์์ ๊ณํต์ฃผํ์ ์ ์ง๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ๊ณผ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์์ ๊ณํต์ฃผํ์ ํ๋ณต์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ฃผํ์ํ๋ณต์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ๋๋์ด์ง๋ฉฐ, ์ฃผํ์ํ๋ณต์๋น๋ ฅ์
๋์์๊ฐ ๋ฐ ์ถ๋ ฅ์ ์ง ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๊ฐ 1์ฐจ์๋น๋ ฅ, 2์ฐจ์๋น๋ ฅ, 3์ฐจ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ๋๋์ด์ง๋ค. ์ด๋ฌํ ์๋น๋ ฅ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ณํต์ด์์๋ ๋งค์๊ฐ ๋ฐ์ ์ค๋น์
์ถ๋ ฅ์ ์ผ์ ๊ท๋ชจ ๊ฐ์์์ผ ์ด์ ์ํจ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด์์๋น๋ ฅ ํ๋ณด ํ์๋์ ๋ํด์๋ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น์ ํตํ์ฌ ์๋น๋ ฅ๋ณ๋ก ๊ทธ ์์๋์ ์ ํ๊ณ ์๋ค(2).
ํ 1. ์ด์์๋น๋ ฅ ์ข
๋ฅ์ ์ด์๊ธฐ์ค(2)
Table 1. Types and operation standards of operational reserves
๊ตฌ๋ถ
|
ํ๋ณด๋
|
๊ธฐ์ ์๊ฑด
|
์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ
|
700MW ์ด์
|
5๋ถ ์ด๋ด ์๋, 30๋ถ ์ด์ ์ ์ง
|
์ฃผํ์
ํ๋ณต์๋น๋ ฅ
|
1์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
1,000MW ์ด์
|
10์ด ์ด๋ด ์๋, 5๋ถ ์ด์ ์ ์ง
|
2์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
1,400MW ์ด์
|
10๋ถ ์ด๋ด ์๋, 30๋ถ ์ด์ ์ ์ง
|
3์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
1,400MW ์ด์
|
30๋ถ ์ด๋ด ์๋ ๋ฐ ์ ์ง
|
์ด๋ฌํ ์ด์์๋น๋ ฅ ๊ตฌ๋ถ ๋ฐฉ๋ฒ์ Ela et al.(2011)์ด ์ฃผ์ฅํ ์ด์์๋น๋ ฅ ๊ตฌ๋ถ ์ค ๊ฐ๊ฐ regulation reserve์ contingency
reserve์ ํด๋น๋๋ฉฐ contingency reserve๋ ๋ค์ 1์ฐจ์๋น๋ ฅ, 2์ฐจ์๋น๋ ฅ, 3์ฐจ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค
(3). ๋ํ ์ด๋ฌํ ์๋น๋ ฅ ๊ตฌ๋ถ์ ๊ตญ๊ฐ๋ณ๋ก ์์ดํ๋ฐ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋น์ด ์ฃผํ์์กฐ์ ์๋น๋ ฅ๊ณผ ๋๊ธฐยท๋์ฒด์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋์ด ์์๋ค. ๋ถ๋ฏธ NERC(Noth
America Electric Reliability Corporation)์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ฐ๊ฐ regulation, frequency response reserve,
spinning reserve, non-spinning reserve, supplemental reserve๋ก ๊ตฌ๋ถํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๋ฝ์ UCTE(Union
for Coordination of Trans- mission of Electricity)๋ ์ด๋ฅผ primary control reserve, secondary
reserve, tertiary reserve๋ก ๊ตฌ๋ถํ๊ณ ์๋ค.
ํ 2. ์ฃผ์ ์ง์ญ๋ณ ์ด์์๋น๋ ฅ ๊ตฌ๋ถ ๋น๊ต
Table 2. Comparison of regional operational reserves classification
NERL
|
regulation reserve
|
contingency reserve
|
primary
|
secondary
|
tertiary
|
ํ๊ตญ
|
๋ณ๊ฒฝ์
|
์ฃผํ์์กฐ์ ์๋น๋ ฅ
|
๋๊ธฐยท๋์ฒด์๋น๋ ฅ
|
๋ณ๊ฒฝํ
|
์ฃผํ์์ ์ด
์๋น๋ ฅ
|
์ฃผํ์ํ๋ณต์๋น๋ ฅ
|
1์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
2์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
3์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
๋ฏธ๊ตญ NERC
|
regulation reserve
|
frequency response reserve
|
spinning reserve
|
non-spinning reserve
|
supplemental reserve
|
์ ๋ฝ UCTE
|
secondary control reserve
|
primary control reserve
|
secondary control reserve
|
tertiary control reserve
|
ํ 2๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ ์ ์๋ฏ์ด ํ์์์ ์ฃผํ์ ๋ณ๋์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ฐ์ค๋ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ฐ regulation reserve๋ผ๋ ๋ณ๋์
ํํ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๊ฐ์ ์ธ ์์์ ๊ณต๊ธ์ ๋ถ๊ท ํ์ํ๋ฅผ ํด์ํ๋ ์๋จ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ์ ๋ฝ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์์์ฃผํ์ ์ ์ด๋ฅผ ์ํ ์๋น๋ ฅ์
2์ฐจ์๋น๋ ฅ์ ํฌํจ์์ผ์ ์ด์ํ๊ณ ์๋ค.
์ ๋ฝ์ ์ ๋ ฅ๊ณํต์ด์์์ธ ENTSO-E์์๋ ์ ์์ํ ํ์์์ ์ฃผํ์๋ณ๋๊ณผ ์ค๋น๊ณ ์ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์๋ณ๋์ ํจ๊ป ๋์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ FCR(Frequency
Containment Reserves)๊ณผ FRR(Frequency Restoration Reserve) ๋ฑ์ ์๋น๋ ฅ ์์๋ ์ฐ์ ์ ๊ณํต๊ณ ์ฅ ๊ท๋ชจ๋ฅผ
๊ณ ๋ คํ ํ์ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ๊ณผ ๋ฐ์ํ๋ฅ ์ ๊ณ ๋ คํ ํ๋ฅ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ํ์์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ข
ํฉํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ๊ณ ์๋ค(4). ์ด์ค ํ๋ฅ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ๊ณ ์ฅ์ด ๋ฐ์ํ์ง ์์ ์ ์์ํ์์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ๋ถ๊ท ํ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ N-1 ๊ท๋ชจ์ ์์ ๊ณ ์ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ณ ์ฅํ๋ฅ ์ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ์๋น๋ ฅ
์์๋์ ์ฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 1. FCR ์์๋ ์ฐ์ ์ํ ํ๋ฅ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ(4)
Fig. 1. Probabilistic approach for FCR dimensioning
์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์์๋ ์ด์์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ์ ์ํ์ฌ 2017๋
ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ณผ ํจ๊ป ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ค ์ ์์ํ์์์ ๋ถํ์ถ์ข
์๋น๋ ฅ(regulation reserve)
์ฐ์ ์ ํ๋ฅ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ 2016๋
5๋ถ ๋จ์ ๋ถํ ๋ณ๋๋ ๊ธฐ์ค ๋ณ๋๋์ 99% ๋ณ์ ๊ฐ์ธ 670MW์ ์์๋์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค
(5). ํ์ฌ ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ ๋์ผํ ๋ฐฉ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋๊ณ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
ํ 3. ๊ธฐ์กด ์๋น๋ ฅ ๋ถ๋ฅ์ ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ๋น๊ต(5)
Table 3. Comparison of existing classification and the result of KPX research
๊ธฐ์กด๋ฐฉ์
|
์ ์ ๋ฐฉ์
|
์ฃผํ์์กฐ์ ์๋น๋ ฅ
|
1,670MW
|
๋ถํ์ถ์ข
|
670MW
|
ํ์์
|
1์ฐจ ์๋ต
|
1,000MW
|
์์ ๊ณ ์ฅ์
|
2์ฐจ ์๋ต
|
1,400MW
|
๋๊ธฐยท๋์ฒด์๋น๋ ฅ
|
2,800MW
|
๋์ฒด ์๋น๋ ฅ
|
1,400MW
|
์ ๋ถ์ ์ ๋ขฐ๋ ๊ณ ์ ๋ฐ ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น์์ ์ ์ํ๊ณ ์๋ ์ฃผํ์์กฐ์ ์๋น๋ ฅ์ โํ์ ์ ์์ ์ ์ฃผํ์ ์ ์ง๋ฅผ ์ํ ์๋น๋ ฅโ์ผ๋ก ์ ์๋๊ณ
์์ด ์ค์๊ฐ ๊ธ์ ์ ๋์์ผ๋ก ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ค๋ง ๋ฐ์ ๊ธฐ ๊ธฐ๋์ ์ง ๊ฒฐ์ ๋ฐ ์ ๋ฐ์ ์ธ ๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ์ ๋ํ ๊ณํ์ ์๋ฆฝํ๋ ํ๋ฃจ ์ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ์์๋
์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ๋ถํ์ค์ฑ์ด ์กด์ฌํ๋ฏ๋ก ๋ณด๋ค ๋ง์ ์์ ์๋น๋ ฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ณ ๋ฏผ์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น์์๋ ์ฐพ์๋ณผ ์ ์๋๋ฐ, ์์ฅ์ด์๊ท์น์์๋
์ด์์๋น๋ ฅ ์ต์ ์๊ตฌ๊ธฐ์ค๋์ ํฉ๊ณ์ธ 4,500MW๋ณด๋ค ๋ง์ 5,500MW ์์ค์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ด ํ๋ณด๋์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๋์ฑ
์ ์๋ฆฝํ๋๋ก ํ๊ณ ์๋ค.
๋ค๋ง ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ํ๋ณดํ๋ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ์ธ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๋จ์ํ ๊ฑฐ๋๋น์ผ ๋ฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ ์ฉ๋์ผ๋ก ์ค์๊ฐ ๊ณํต์ด์์์ ํ์ํ ์ด์์๋น๋ ฅ ์์ค์ ๋์
๋ฐ ์ ์ง์๊ฐ์ ๋ง์กฑ์ํฌ ์ ์๋์ง์ ๋ํ ๋ถํ์ค์ฑ์ด ์กด์ฌํ๋ค. ์ด๋ ์ ์ ์ผ๋ก ๊ธ์ ์์ ํ๋จ์ ์์งํ๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ๊ธฐ๋์ ์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ๊ฒฉ๋ณํ
๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ฐ ๊ณํต์ด์๋น์ฉ ์ฆ๊ฐ์ ๋ํ ๋
ผ๋์ ์์ง๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๋ฝ์ ENTSO-E ๋ฐ ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ์์ ์ฌ์ฉํ์๋ ํ๋ฅ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ๋ฃจ ์ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ํ์์
์์ ์ ์ธ ์ฃผํ์ ์ ์ง๋ฅผ ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์ค์ ์ ๊ฒํด๋ณด๊ณ , ๋ณ๋์ ์๊ธ๋ถ๊ท ํ ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ 2030๋
๊ธฐ์ค ์ ์์ํ์์ ์์๋๋ ์๋น๋ ฅ ์์ค์ ํ๋ฅ ์
์ ๊ทผ๋ฒ์ ํตํ์ฌ ์ถ์ ํ์๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ ์ค 2์ฅ์์๋ ์ต๊ทผ์ ์๋ฃ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์์ค์ ์ฌ๊ฒํ ํ๊ณ ๋ฏธ๋ ์์๊ท๋ชจ๋ฅผ ์ถ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, 3์ฅ์์๋ ์ด์์๋น๋ ฅ ๊ท๋ชจ์ฐ์ ์ ๊ณ ๋ ค๊ฐ
ํ์ํ ์ฌํญ์ ์์ธ๋ณ๋ก ๊ฒํ ํ์๋ค. 4์ฅ์์๋ ์์ธ๋ณ ์์๋์ ์ข
ํฉํ ํ๋ฃจ์ ๊ธฐ์ค ์ด์์๋น๋ ฅ ๊ท๋ชจ๋ฅผ ์ถ์ ํ์๊ณ , 5์ฅ์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ํ ์ข
ํฉ์๊ฒฌ๊ณผ
ํฅํ ์ถ๊ฐ์ฐ๊ตฌ์ ๋ํด ์๊ฒฌ์ ์ ์ํ์๋ค.
2. ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์์๋ ์ถ์
์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์๊ฐ ๊ท์น์ ํตํด ํ๋ณดํ๊ณ ์๋ 700MW์ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ 2017๋
๋์ ์ํํ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์์ ๋ณ๋๋ถ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก
ํ ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ ์ฒด ์์์์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ปค์ง ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์ ๋งค๋
์ฃผํ์์กฐ์ ์๋น๋ ฅ์ ๊ท๋ชจ๋ฅผ ์ฌ์ฐ์ ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์์ฆ๊ฐ๊ฐ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ฌ์
์๋น๋ ฅ ์์ค๊ณผ ๋ฏธ๋ ์์๋์ 2016๋
๋ถํฐ 2018๋
๊น์ง์ 5๋ถ ์์์์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ ๊ฒํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 2. 5๋ถ ์ ๋ ฅ์์ ๋ณ๋๋ถ ํ์คํ ๊ทธ๋จ
Fig. 2. Histogram of 5 minute variation of load
๋์๊ธฐ๊ฐ์ ๋ํ 5๋ถ ์์๋ณ๋๋ถ์ ์ข
๋ชจ์ ํํ๋ก ์ ๊ท๋ถํฌ์ ์ ์ฌํ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ค๋ง ์์์๋ ์ธ๊ธํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ๋งค๋
์ ๋ ฅ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์
๊ฒฝ์ฐ ๋ฏธ๋ ์์๋ ์ถ์ ์ ์ํด์๋ ํ์คํ๊ฐ ํ์ํ๋ฐ, ์ด๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ผ์ค ์ต๋์ ๋ ฅ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ์คํํ์๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ํ์คํ๋ 5๋ถ ์์ํธ์ฐจ๋ฅผ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ก ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋น๋ชจ์ ์ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค ํ๋๋ก Rosenblatt(1956)์ Parzen(1962)์ด
์ ์ํ KDE(kernel density estimation)๋ฅผ ์ด์ฉํ์๋ค
(6)(7).
๋ํ ์ปค๋ํจ์ Kh๋ก๋ Gaussian ํจ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๊ณ , ๊ณ์ฐ์ ํธ์์ฑ์ ์ํ์ฌ Silverman(1986)์ด ์ ์ํ rule of thumb์
๋ฐ๋ฅธ h๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค
(8).
ํ์คํ๋ 5๋ถ ์์๋ณ๋์จ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ฒํ ํ ๊ฒฐ๊ณผ 99% ๋ณ์๊ฐ์ ์ต๋์ ๋ ฅ์ 0.8% ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ฒํ ๋น์์ ๊ธฐ์ค์ฐ๋์ธ 2016๋
์
์ต๋์ ๋ ฅ์น์ธ 85,183MW์ ์ ์ฉํ๋ฉด ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์์๋ ์์ค์ ์ฝ 680MW๋ก ๋ํ๋ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์ ์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ ์ ์์๋ค. ๋ํ ์ด
๊ธฐ์ค์ 2018๋
์ต๋์ ๋ ฅ์ธ 92,478MW์ ์ ์ฉํ๊ฒ ๋๋ฉด 740MW ์์ค์ผ๋ก ์๋น๋ ฅ ์์๋์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฉฐ, ๋ค์ 8์ฐจ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๋ณธ๊ณํ ์์ 2030๋
์ฐ์ค ๋ชฉํ์์ ์ต๋์ ๋ ฅ ์ ๋ง์น 100,498MW์ ๋ฐ์ํ๋ฉด
(9), 2030๋
๊ธฐ์ค ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ฝ 800MW ์ ๋๋ก ๋ํ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ํ์ฌ ๊ท์น์์ 700MW ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ ๊ณํต๊ท๋ชจ๊ฐ
์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ๋ฉฐ, ๋ฏธ๋ ์๊ธ์ํฉ์ ๊ณ ๋ คํ ๋ ์ฝ 100MW ์ถ๊ฐํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 3. ํ์คํ๋ 5๋ถ ์ ๋ ฅ์์ ๋ณ๋์จ ํ๋ฅ ๋ถํฌ
Fig. 3. Probability distribution of standardized 5 minute load variation
3. ์ ์์ํ์์์ ์์ธ๋ณ ์ด์์๋น๋ ฅ ์์๋ ์ถ์
5๋ถ ์์๋ณ๋๋ถ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ฐ์ ๋ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ ์์ํ ํ์์์ ์ค์๊ฐ๊ณํต์ด์ ์ ์์ ์์๋ณ๋์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์ค์
์๋ฏธํ๋ค. ํ์ง๋ง ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ๋จ๊ณ์์๋ ์ ์์ํ ํ์์๋ ๋ค์ํ ๋ณ๋์์ธ์ ๊ณ ๋ คํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ENTSO-E๋ ์ด๋ฌํ ์ฃผํ์๋ณ๋์ ๋ํ ์์ธ์ผ๋ก
๋ถ๊ท์นํ ์์๋ณ๋ ์ธ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ, ์์ ๋ฐ ์ฌ์์๋์ง ์์ธก ์ค์ฐจ, ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ ์์์์ ์ฐจ์ด ๋ฑ์ ์ง์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ์๋น๋ ฅ ์์๋ ์ฐ์ ์ ํจ๊ป
๋ฐ์ํ๊ณ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 4. ์๊ธ๋ถ๊ท ํ ์ข
๋ฅ๋ณ ๋น๊ต(4)
Fig. 4. Comparison of imbalance types
๋ฐ๋ฉด์ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ ์์ํ์ ์๋น๋ ฅ์ธ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ ๋ถ๊ท์นํ ์์๋ณ๋์ ๋์ํ๊ณ , ์์ฅ๊ณ ์ฅ์ ๋ํ ์๋น๋ ฅ์ ์ฃผํ์ํ๋ณต์๋น๋ ฅ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ์๋ง
๋์ํ๊ณ ์์ด, ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ ์์์์ ์ฐจ์ด๋ ์์ธก์ค์ฐจ๋ก ์ธํ ๋ณ๋์ ๋์์ด ๋น ์ ธ์๋ ์ํฉ์ด๋ค.
3.1 5๋ถ ๋จ์ ๋ถํํธ์ฐจ ๋์ ์๋น๋ ฅ
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ ํ๋ฃจ ์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ 1์๊ฐ ๋จ์๋ก ๊ฑฐ๋๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ๋ํ ๋ฐ์ ๊ธฐ ๊ธฐ๋์ ์ง๋ฅผ ์ํ์ฌ ํ๋ฃจ ์ ์ ์๋ฆฝ๋๋ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ ์ญ์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์์์ ๊ฑฐ๋์
๋์ผํ๊ฒ 1์๊ฐ ๋จ์๋ก ์์ฑ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ค์๊ฐ ๊ธ์ ์ด์์์๋ ๋งค 5๋ถ ๋จ์๋ก ๊ฒฝ์ ๊ธ์ ์ ์ํ ED(Economic Dispatch)๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ
์ฃผํ์ ์ ์ด๋ฅผ ์ํ์ฌ ๊ณํต์ด์์์คํ
(EMS, Energy Management System)์์ ๋งค 4์ด ๋จ์๋ก ์ ์ด์ ํธ๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ถ๋ ฅ์กฐ์ ์ ํ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ 1์๊ฐ ๋จ์์ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ด์๊ณํ๊ณผ 5๋ถ ๋จ์์ ๊ฒฝ์ ๊ธ์ , 4์ด ๋จ์์ ๊ณํต์ ์ด ๊ฐ์๋ ํธ์ฐจ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 5. 1์๊ฐ ์ ๋ ฅ์์์ 5๋ถ ์ ๋ ฅ์์ ๋น๊ต
Fig. 5. Comparison of hourly load and 5 minute load
์ด๋ฌํ ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ ์ค์ ์์ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ ๋ฝ ENTSO-E์์๋ deterministic imbalance ๋๋ deterministic frequency
deviation ์ด๋ผ๊ณ ์ ์ํ๊ณ , ์ค์ํ ์์๋ก ๊ฐ์ฃผํ๊ณ ์๋ค.
ENTSO-E์ EURELECTRIC์ด ๊ณต๋ ์์
ํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ ๋ฝ ์ ์ง์ญ์์ ์์๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ณํํ๋ ์๊ฐ๋๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์๊ฐ๋ด ์์๋ณ๋์ด ์ง์์ ์ผ๋ก
๋ฐ์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ธ์ผ๋ก๋ ๊ณ๋จํ ๋ฐ์ ๊ณํ ๋๋น ์์์ ์ฐจ์ด๋ฐ์๊ณผ ๋ฐ์ ๊ธฐ๋ณ ์ฆ๊ฐ๋ฐ ์๋ ์ฐจ์ด๋ก ์ธํ ๋ถ๊ท ํ์ผ๋ก ์ง์ ํ์๋ค(10). ENTSO-E๋ ์ด๋ฌํ ๋ถ๊ท ํ์ ์ํ์ํค๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก 30๋ถ ๋จ์ ์ฆ๊ฐ๋ฐ ๊ณํ ๋๋ 15๋ถ ๋จ์ ๊ณ๋จํ ๋ฐ์ ๊ณํ์ ๋ฐ์ํ๊ณ ์ฆ๊ฐ๋ฐ ๊ธฐ๋ฐ ์ ์ฐ์ฒด๊ณ๋ฅผ
๋์
ํ๋ ๊ฒ์ ์ ์ํ์๋ค(11).
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ ์ญ์ ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ์ 1์๊ฐ ๋จ์์ ๊ณ๋จํ ๋ฐ์ ๊ณํ์ ์ฌ์ฉํ๋, ๋ฐ์ ๊ธฐ๋ณ๋ก ์๊ธฐ๊ธ์ (self-dispatch)ํ๋ ์ ๋ฝ๊ณผ๋ ๋ฌ๋ฆฌ ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์๊ฐ
์ค์์์ ์ง์ ์ ์ดํ๋ ์ค์๊ธ์ (central dispatch) ์ฒด์ ์ด๋ฏ๋ก ์ค์ ๊ณํต์ด์์์ ๊ธ์ ์ง์๊ฐ ๊ฑฐ๋์๊ฐ ๊ฐ์ ๋ชฉํ๋ฅผ EMS๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ฐ์์ ์ผ๋ก
์ ์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ๋ค์ ๊ณํ๋ ์๊ฐt์ ์์ ํ๊ท ์น๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์๊ฐt+1์ ๋ชฉํ๋ฅผ ํฅํด ์ฆ๋ฐ ๋๋ ๊ฐ๋ฐํ๋ ํํ๋ก ๊ณ๋จ์ ๋ชฉํ๊ฐ ์๋ ์ ํ์ ์ผ๋ก
์ฐ๊ฒฐํ ๋ชฉํ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ทธ๋ฆผ 6๊ณผ ๊ฐ์ด ์ด์ ํ๋ ENTSO-E์ 30๋ถ ๋จ์ ์ฆ๊ฐ๋ฐ๊ณํ ์ฒด์ ์ ์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 6. ์ ํํ๋ ์ ๋ ฅ์์์ 5๋ถ ์ ๋ ฅ์์ ๋น๊ต
Fig. 6. Comparison of linearized hourly load and 5 minute load
๋ค๋ง ์ด ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ค์ ์์ํจํด๊ณผ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ฏ๋ก ๊ท๋ชจ์ ์ถ์๋ ์์ผ๋, deterministic deviation์ ์กด์ฌํ๋ฏ๋ก ์ด๋ฅผ ์ ์์ํ ์๋น๋ ฅ
์์๋ ์ฐ์ ์ ๊ณ ๋ คํ ํ์๊ฐ ์๋ค.
์ด์ ๊ฐ์ ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ ์ค์ ์์ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ธ๋ถ๊ท ํ ๋์์ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์ ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ถ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ, ์ ์ฅ์์ ์๊ฐ๋์๋ KDE๋ฅผ
์ด์ฉํ์ฌ ์ ํํ๋ ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ ์์ ๊ฐ ํธ์ฐจ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ฐ์ถํ๊ณ ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ํ์ํ ์ถ๊ฐ ์๋น๋ ฅ ์์์์ค์ ๊ฒํ ํ์๋ค.
๊ฒํ ๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ฌ์ฉ๋ ์๋ฃ๋ 2์ฅ๊ณผ ๋์ผํ๊ฒ 2016๋
๋ถํฐ 2018๋
๊น์ง์ 5๋ถ ์์์์์ 1์๊ฐ ๋จ์์ ํ๊ท ์์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ๋ชจ๋ ์๋ฃ๋ ์ต๋์ ๋ ฅ์ผ๋ก
ํ์คํํ์๋ค. ๋ํ 1์๊ฐ ๋จ์ ๋ฐ์ ๊ณํ์ ์ค์ฐจ๊ฐ ์๋ค๋ ๊ฐ์ ํ์ ํ๊ท ์์๋๊ณผ ๋ฐ์ ๊ณํ๋์ด ๋์ผํ๊ฒ ์ ํ๊ณ ์์
์ ์งํํ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฐ์ ํ์
์ถ์ ๋ ์์ํธ์ฐจ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ ๋ํ ๊ฒํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ฐ์ํ๋ฅ 99% ์์ค์ ์์ํธ์ฐจ์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ต๋์ ๋ ฅ์ ์ฝ 1.4% ์์ค์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค.
์ด๋ฅผ 2030๋
์ ์ต๋์ ๋ ฅ ์ ๋ง์น์ ์ ์ฉ์ํค๋ฉด 2030๋
์์ํธ์ฐจ๋ก ์ธํ ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ฝ 1,400MW๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฅผ ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด์ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด
์ ์์ํ์์ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ์ 2030๋
์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์์๋ 800MW๋ณด๋ค 600MW ์ ๋ ์ถ๊ฐํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ค๋ง ์ด๋ฌํ ์์ํธ์ฐจ
๋์ ์๋น๋ ฅ์ 5๋ถ ๋ด ์ถ๊ฐ ์๋์ ํตํ์ฌ ํ๋ณด๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ฏ๋ก ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น์์ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ ์ธ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก 5๋ถ ๋ด ์๋์ด ๊ฐ๋ฅํ ์๋น๋ ฅ์ธ 2์ฐจ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก
ํ๋ณด๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๋ค๋ง, 2์ฐจ์๋น๋ ฅ์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ ์ ์ฃผํ์ ํ๋ณต์ ์ํ์ฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ์๋น๋ ฅ์ด๋ฏ๋ก ์์ํธ์ ๋ฐ์ํ๋ฅ ๊ณผ ์ค๋น๊ณ ์ฅํ๋ฅ ๋ฑ์ ํจ๊ป ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด์
๊ณ ๋ คํ๋ ENTSO-E ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๋์
ํ ํ์๊ฐ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 7. ํ์คํ๋ ์ ํํ์์ ๋๋น 5๋ถ ์์ํธ์ฐจ ํ๋ฅ ๋ถํฌ
Fig. 7. Probability distribution of standardized 5 minute load deviation from linearized
hourly load
3.2 ์์์์ธก ๋ฐ ํ์๊ด ์์ธก ์ค์ฐจ ๋์ ์๋น๋ ฅ
์ ์์ํ์์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๋น๋ ฅ์ด ์์๋๋ ๋ ๋ค๋ฅธ ์์ ์ค ํ๋๋ก๋ ์์์์ธก ์ค์ฐจ๊ฐ ์๋ค. ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์ ๊ฒฝ์ํ๊ฐ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด 2018๋
์์์์ธก ํ๊ท
์ค์ฐจ์จ์ด 1.13% ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๊ณ ์์ด(12), ์์ธก์ค์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
2016๋
๋ถํฐ 2018๋
๊น์ง ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ์ ์ํ ์๊ฐ๋๋ณ ์์์์ธก ์ค์ฐจ๋์ ๊ฒํ ํด๋ณด๋ฉด ์์ธก์ค์ฐจ๋ ์๊ฐ๋ณ ์์ ๋๋น ์ต๋ 5,993MW๊น์ง
๋ํ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๊ธ์์ ์ฑ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํด ๊ณผ๋ค์์ธก ๊ฒฝํฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ด๋ฌํ 1์๊ฐ ๋จ์ ์์์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ KDE ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ก
์ถ์ ํ๋ฉด, ๋ฐ์ํ๋ฅ 1% ์์ค์ ๊ณผ์์์ธก ๊ท๋ชจ๋ ์ต๋์ ๋ ฅ์ ์ฝ 3.7% ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๋๋ค. ์ด๋ฅผ 8์ฐจ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๋ณธ๊ณํ์ 2030๋
๋ชฉํ์์ 100,498MW์
๋ฐ์ํ๋ฉด ์์์ค์ฐจ๋ก ์ธํ์ฌ ๊ฒํ ๊ฐ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ์ ์ฝ 3,700MW ์์ค์ผ๋ก ์ถ์ ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 8. ํ์คํ๋ ์์์์ธก ์ค์ฐจ์จ ํ๋ฅ ๋ถํฌ
Fig. 8. Probability distribution of standardized load forecasting error
๋ ๋ค๋ฅธ ์๋น๋ ฅ ์์์์๋ก๋ ํ์๊ด์ถ๋ ฅ ์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ค ์ ์๋ค. ์ 8์ฐจ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๋ณธ๊ณํ์ 2030๋
33,530MW์ ๋ฌํ๋ ์ฌ์
์ฉ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ค๋น๋
๋ฏธ๋์ ์ค์ํ ์์๋ณ๋ ์์์ด๋ค. ๊ณํต์๊ธ๊ณํ์์ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ ๋์์ธ ์๋ถํ net load ๊ท๋ชจ๋ฅผ ์ค์ฌ์ฃผ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ธฐ์๋ณํ๋ก
๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ์์ธกํ ํ์๊ด์ถ๋ ฅ๋ณด๋ค ์ถ๋ ฅ์ด ๋ฎ์์ง ๊ฒฝ์ฐ, ๋ถํ์ฐจ๊ฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์๋ณด๋ค ์๊ฒ ๋ํ๋ ์ผ๋ฐ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ์ฆ๊ฐ๊ฐ ํ์ํ๊ฒ ๋๋ค. IEA๋
์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ๊ฐ์ 2๋จ๊ณ ์์ค์ ์ฌ์์๋์ง ๋ณด๊ธ์ํฉ์์ ์ค์ํ ์์
์ผ๋ก ์ฌ์์๋์ง ์ถ๋ ฅ์ ๋ํ ์์ธก๋ ฅ ํ๋ณด๋ฅผ ์ง์ ํ๊ณ ์์ผ๋
(13), ๋ฌธ์ ๋ ํ์๊ด๋ฐ์ ์์ธก์ค์ฐจ๊ฐ ์๋น๊ท๋ชจ ๋ฐ์ํ๋ฏ๋ก ์ด์ ๋ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.
์ด๋ฌํ ์ฌ์์๋์ง๋ก ์ธํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด์ ํ์์ฑ์ ๋ํ์ฌ Gil(2015)์ ์น ๋ ์๋ฃ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํ์ฌ ์ฌ์์๋์ง์ธ ํ๋ ฅ๋ฐ์
๋น์ค์ฆ๊ฐ๋ก ๊ณํต ๋ฐ์ ๋น์ฉ์ ๊ฐ์ํ๋, ์ด์์๋น๋ ฅ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ณด์กฐ์๋น์ค์ ํ์์ฑ์ด ์ฆ๊ฐํ์ฌ ๊ณํต์์ ๋ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํ ๋น์ฉ์ ์์นํ๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ์๋ค(14). Wu et al.(2015) ์ญ์ ๋ฏธ๊ตญ ์ ๋ฆฌ์กฐ๋ ์ฌ๋ก ๊ธฐ๋ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํ์ฌ ํ์๊ด๋ฐ์ ํ๋๋ก ์ธํ ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ๋ก ๋น์ฉ์ด ์์นํ ๊ฒ์์ ์ง์ ํ์๋ค(15).
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์๊ด์์ธก์ค์ฐจ๋ ์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ ์ค๋น์ฉ๋ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๊ฐํ๋ nMAE(normalized mean absolute error)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋๋ฐ, ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์
๊ฒฝ์ํ๊ฐ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์ 1์๊ฐ ๋จ์ ์๊ฐ๋ณ ํ์๊ด ์์ธก์ค์ฐจ๋ 2018๋
๊ธฐ์ค 4๏ฝ5% ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
๊น์์โค์กฐํํ(2019)์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ํ์๊ด ์์ธก์ค์ฐจ์จ์ ์์ธก๊ฒฐํฉ์ ํตํ์ฌ ๊ฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ฉฐ, ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์์ธก๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ ๊ฒฝ์ฐ ํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น
์์์ ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ์ ์ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ persistence ๋ชจํ ๋๋น nRMSE(normalized root mean square
error) ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ต๋ 10.44%p ์์ธก๋ ฅ์ด ๊ฐ์ ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค
(16).
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ์๊ด ์์ธก์ค์ฐจ ์ต์ํ ๋
ธ๋ ฅ์ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํด ๊น์์โค์กฐํํ(2019)์ด ์ ์ํ ์์ธก๋ชจํ์ ์ด์ฉํ์ฌ 2016๋
๋ถํฐ 2018๋
๊น์ง์ 1์๊ฐ
๋จ์ ํ์๊ด์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ ์ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ
๊ทธ๋ฆผ 9์ ๊ฐ์ด KDE๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ถ์ ๋ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ค์ฐจ๋ถํฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ๊ฒํ ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 9. ์ค๋น๊ท๋ชจ ๊ธฐ์ค ๊ฐ์ ๋ชจํ ์์ธก์ค์ฐจ์จ ํ๋ฅ ๋ถํฌ
Fig. 9. Probability distribution of standardized PV forecasting error
๊ฒํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ์ํ๋ฅ ์ด 1% ์์ค์ธ ํ์๊ด์์ธก ์ค์ฐจ๋ ์ค๋น์ ์ฝ 8.5% ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ์ 8์ฐจ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๋ณธ๊ณํ์ 2030๋
๊ธฐ์ค ์ฌ์
์ฉ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ค๋น
๊ท๋ชจ์ธ 33,530MW์ ์ ์ฉํ๋ฉด ์ฝ 2,850MW์ ์๋น๋ ฅ์ด ์ถ๊ฐ๋ก ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
4. ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ์๋ฆฝ ์ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํ ์ ์์ํ ๊ธฐ์ค ์ด์์๋น๋ ฅ ์์๋ ์ถ์
์ค์๊ฐ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ํ๋ฃจ ์ ์ ์๋ฆฝ๋ ๋ฐ์ ๊ธฐ ๊ธฐ๋์ ์ง ๊ณํ์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ณด๊ฐ๋ฅํ ์์ค์ด ์ฌ์ค์ ๊ฒฐ์ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ๋ฐ์ํ๋ ๋ค์ํ
์์ธก์ค์ฐจ๋ ์์๋ณ๋ ๋ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ๋ค.
์ง๊ธ๊น์ง ๊ฒํ ๋ ํ๋ฃจ ์ ๊ธฐ์ค ์ด์์๋น๋ ฅ ์์ ์์์ธ 5๋ถ ์์ํธ์ฐจ์ ์์์์ธก์ค์ฐจ, ํ์๊ด์ถ๋ ฅ ์์ธก์ค์ฐจ ๋ฑ์ ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๊ฐ๊ฐ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ
ํฉ์ฑ์์ผ์ ํ๋์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ก ๋ง๋ค์ด์ผ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํฉ์ฑ๊ณฑ(convolution)์ ํตํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ค์ ํ๋๋ก ํฉ์ฑํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 10. ์ ์์ํ ํ์์์ ํ๋ฃจ์ ์์ ์๋น๋ ฅ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ ๋์ถ
Fig. 10. Derivation of probability distribution of the day-ahead reserves
์ด์ค ํ์๊ด์์ธก์ค์ฐจ๋ ์ค์ฐจ๊ท๋ชจ๊ฐ ์ค๋น๊ท๋ชจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ์ ๋๋ฏ๋ก ์ต๋์ ๋ ฅ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์์ฑ๋ ๋ค๋ฅธ ์๋น๋ ฅ ์์๋ ๋ถํฌ๋ค๊ณผ ๊ฒฐํฉํ๊ธฐ ์ํด์ ์ฌ์กฐ์ ํด์ผ ํ๋ค.
์ด๋ฅผ ์ํด ํ์๊ด์ค์ฐจ๋ถํฌ๋ฅผ 2030๋
ํ์๊ด์ค๋น๊ณํ๋์ธ 33,530MW๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ค์ฐจ๋ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ถํฌ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๊พผ ํ ๋ค์ 2030๋
์ต๋์ ๋ ฅ ์ ๋ง์น์ธ
100,498MW ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ค์ ์ค์ฐจ๋ถํฌ๋ฅผ ํ์คํํ๋ 2๋จ๊ณ ๋ณํ์์
ํ ํฉ์ฑํ์๋ค.
ํฉ์ฑ๋ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๋ฐ์ํ๋ฅ 1% ์์ค์ผ๋ก ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ๊ณ ๋ ค๊ฐ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ต๋์ ๋ ฅ์ 7.5% ์์ค์ผ๋ก 2030๋
๊ธฐ์ค
์ฝ 7,500MW ๊ท๋ชจ์ ์๋น๋ ฅ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ์ํ๋ฅ ์ 95% ์์ค์ผ๋ก ๋์ผ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํ๋ฃจ ์ ์์ ์ด์ ์๋น๋ ฅ์ ์ต๋์ ๋ ฅ์ 5.0%
์์ค์ผ๋ก ์ถ์ ๋๋ฉฐ ์ด๋ 2030๋
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฝ 5,000MW๋ก ์ถ์ ๋๋ค.
์ด์ ๊ฐ์ด ์ถ์ ๋ ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ์ข
ํฉ์ ์ผ๋ก ํ์ํ ์ ์์ํ์ ์๋น๋ ฅ ์์ค์ ํ์ฌ์ ์๋น๋ ฅ ๊ธฐ์ค๊ณผ ๋น๊ตํ ๋ ์๋นํ ๋์ ์์ค์ด๋ค. ๋ํ
์์ ์ฌ๊ณ ๊ฐ ์๋ ์ ์์ํ์์์ ์ฃผํ์์ ์ด๋ฅผ ์ํ ์์์๋น๋ ฅ์ด๋ผ๋ ์ฑ๊ฒฉ์ ๋ณผ ๋ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ๋ก ํ๋ณดํด์ผํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
ํ์ง๋ง ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ด ์ค์๊ฐ ์์๋ณ๋์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํ ์๋น๋ ฅ์ด๋ผ๋ ์ ์ ๊ณ ๋ คํ ๋ ์์์ ์ถ์ ๋ ์ ์์ํ ๊ธฐ์ค ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ์์ ๊ณ ๋ ค๋ ์๋น๋ ฅ
์์๋์ ๋ณ๋์ ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ํ๋ณด์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ ํ๋ค. ๋ํ ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ์์ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํ๋ณด๋ ์๋น๋ ฅ์ ์ค๊ธ์ ์ํฉ, ์ฆ ๊ฒฝ์ ๊ธ์ ์ด
์ผ์ด๋๋ 5๋ถ ๋จ์ ์ค์๊ฐ์ ์ ๊ทผํ๋ฉด์ ์ ์ฐจ ๋ถํ์ค์ฑ์ด ์ ๊ฑฐ๋์ด ํ์์ฑ์ด ์ฌ๋ผ์ง๋ฏ๋ก, ์ต์ข
์ ์ผ๋ก ๊ธฐ์กด ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ถ์ ๋ 800MW ์์ค์ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์
ํตํด ์๊ธ๊ท ํ ์ ์ง๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ฏธ๋ ๋ถํ์ค์ฑ ๋ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด๋ ํ๋ฃจ ์ ๊ณผ ์ค์๊ฐ์์ ๊ฐ๊ฐ ๋ค๋ฅธ ๊ท๋ชจ๋ก ํ๋ณดํ ํ์๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ด์ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ ์์ํ์์
ํ์ํ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ด์์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ฃผํ์ํ๋ณต์๋น๋ ฅ์ ํฌํจ์์ผ ์ด์ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ์๊ฐํ๋ฆ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ๋์ ๋ฐ๋ผ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก ์กฐ์ ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๋ฌผ๋ก
์ฃผํ์ํ๋ณต์๋น๋ ฅ์ด ์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ํ๋ณด๋๋ ์๋น๋ ฅ์ธ ๊ฒ์ ๊ฐ์ํ์ฌ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ํ์์ฑ์ด ์ฌ๋ผ์ง ์ ์์ํ์ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก ์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ์ํ ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก
ํธ์
์ํค๋ ํํ๋ก ์ ์ฐํ๊ฒ ์ด์ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ํนํ ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ ์ค์ ์์ ๊ฐ์ ํธ์ฐจ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ 1,400MW์ ์๋น๋ ฅ์ ์ ์ธํ ์์ธก์ค์ฐจ๋ก ์ธํ์ฌ ์์๋๋
์๋น๋ ฅ 3,600๏ฝ6,100MW๋ 30๋ถ ๋ด์ ํ๋ณด๋ฅผ ํ๋ ๋ฐฉ์๋ ์ ํจํ๋ฏ๋ก 3์ฐจ์๋น๋ ฅ๊น์ง ์ ์ฐํ๊ฒ ํ์ฉํ ํ์๊ฐ ์๋ค.
์ด๋ฅผ ์ํด์๋ ํด์ธ ์ ๋ ฅ์์ฅ์์ ๋์
ํ๊ณ ์๋ ๋น์ผ์์ฅ ๋ฐ ๋น์ผ๋ฐ์ ๊ณํ์ ํตํ์ฌ ํ๋ฃจ ์ ์์ธก์ค์ฐจ๋ก ์ธํ ๋ถํ์ค์ฑ์ ์ ๊ฑฐํ๋ค๋ฉด ์ ์์ํ ์ด์์๋น๋ ฅ
์์๋์ 1,400MW๋ก ์ถ์๋๋ฏ๋ก, ํ๋ฃจ ์ ๋ถํฐ ๋น์ผ, ์ค์๊ฐ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋๋ ์๋น๋ ฅ ์กฐ์ ์ฒด๊ณ๋ฅผ ๋์
ํ ๊ฒฝ์ฐ ๋ณด๋ค ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์๋น๋ ฅ ์ด์์ด ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ผ๋ก
์์๋๋ค.
ํ 4. ๋ค์ค ๋ฐ์ ๊ณํ ์ฒด์ ํ์์์ ์ ์์ํ ์๋น๋ ฅ ์์๋
Table 4. Scale of the reserves under the multi-layer planning in normal state
๊ตฌ๋ถ
|
ํ๋ฃจ์ ๋ฐ์ ๊ณํ
|
๋น์ผ ์ฌ์๋ฆฝ
|
์ค์๊ฐ ๊ธ์
|
์ฃผํ์์ ์ด ์๋น๋ ฅ
|
800MW
|
2์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
1,400MW + ฮฑ(์์ ๊ณ ์ฅ ๊ณ ๋ ค)
|
1,400MW
|
3์ฐจ์๋น๋ ฅ
|
6,100MW (1%)
|
1,400MW + ฮฑ
|
1,400MW
|
3,600MW (5%)
|
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ด์ ์ ๊ณ ์ฅ์ด ๋ฐ์ํ์ง ์์ ์ ์์ํ์์ ํ์ํ ์ด์์๋น๋ ฅ ์์ค์ ๋ํ์ฌ ํ๋ฅ ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ํตํด ์ฃผ์ ์์ ๋ณ๋ก ๊ฒํ ํ์๋ค.
์์ ๋ณ ์๋น๋ ฅ ์์๋ ์ถ์ ์ ๋น๋ชจ์ ์ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฐ์ถ๋ ์๋น๋ ฅ ์์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 1% ๋ฐ 5% ์์ค์ ๋ฐ์ํ๋ฅ ์ ํ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ 2030๋
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฝ 800MW ์ ๋ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, 1์๊ฐ ๋จ์ ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ 5๋ถ ๋จ์ ์ค์ ๊ธ์ ์ค์
๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ก ์ธํ์ฌ ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์ค์ 2030๋
๊ธฐ์ค ์ฝ 1,400MW ์์ค์ผ๋ก ์ถ์ ๋์๋ค. ๋ํ ํ๋ฃจ ์ ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ
๊ท๋ชจ๋ก 1์๊ฐ ๋จ์ ๋ฐ์ ๊ณํ๊ณผ 5๋ถ ๋จ์ ๊ฒฝ์ ๊ธ์ ํธ์ฐจ ๊ฐ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ ์์์์ธก์ค์ฐจ ๋ถํฌ, ํ์๊ด๋ฐ์ ์์ธก์ค์ฐจ ๋ถํฌ ๋ฑ์ ๋ชจ๋ ๊ณ ๋ คํ ํฉ์ฑํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ
ํตํด 2030๋
5,000โผ7,500MW๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๋ค์ด ๊ณํต๊ณ ์ฅ ์ ์ฃผํ์ ํ๋ณต์ ์ํด ํ์ํ ์์์ผ๋ก์์ ์๋น๋ ฅ ๊ท๋ชจ์ ์ค์ฌ์ ๋๊ณ ์๋ ๊ฒ๊ณผ๋ ๋ฌ๋ฆฌ ์ ์์ํ์์ ์์ ๋ฐ์ํ
์ ์๋ ๋ค์ํ ํ์์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํ ์๋น๋ ฅ ๊ท๋ชจ๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค๋ ์ ์์ ์ฐจ๋ณ์ ์ด ์กด์ฌํ๋ค. ๋ํ ์ค์๊ฐ ์ด์ ์ํฉ์์ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ๋ง์ด ์๋ ํ๋ฃจ ์
๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ๋จ๊ณ๋ถํฐ ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ํ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ์๋ค๋๋ฐ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ธฐ์ฌ์ ์ด ์กด์ฌํ๋ค.
ํ์ง๋ง ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ์์ํ์ ์๋น๋ ฅ ์์๋๋ง์ ์ ์ํ๊ณ , ์ ์์ํ ์ธ์ ๊ณํต๊ณ ์ฅ ๋ฐ์ ์ ํ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์๋์ ์ข
ํฉ์ ์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ ์๋น๋ ฅ ์์๋์
์ ์ํ์ง ๋ชปํด ํ๊ณ์ ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๋ํ ํ์๊ด ์ธ์ ํ๋ ฅ์ด๋ ESS ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด ๋ฐ์๊ฐ๋ฅํ ์๋น๋ ฅ ์์ค์ ๋ํ ๋ถ๋ถ๋ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ํ์ฅ์ ์ํด์๋ ๊ณํต๊ณ ์ฅ ๊ท๋ชจ ๋ฐ ์ค๋น๊ณ ์ฅ ํ๋ฅ ๋ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์์ ๊ณ ์ฅ ์ ์์์๋น๋ ฅ์ ๋ํ ํ๋ฅ ๋ถํฌ ์ถ์ ๊ณผ ์ถ์ ๋ ๊ณ ์ฅ์์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ถ์ ๋ ์ ์์ํ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ ๊ณํต์ ๋ขฐ๋ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํ ์๋น๋ ฅ ์์ค์ ์ ์ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๋ํ ํ๋ ฅ๋ฐ์ ๊ณผ ESS๋ก ์ธํ ๋ถํ์ค์ฑ์
ํจ๊ป ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ํ๋ ฅ ์์ธก๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ณผ ํ๋ ฅ์์ธก์ค์ฐจ, ESS ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์์๋ณ๋ ๋ฑ์ ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ์ ๊ณ ๋ คํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ฐ๊ตฌ๋ ํฅํ ๊ณผ์ ๋ก ์ ์ํ๊ณ ์
ํ๋ค.
References
Ministry of Trade, Industry and Energy, 2019, Standard for reliability and electrical
quality of power system
Korea Power Exchangee, 2019, Electricity Market Rule
E. Ela, M. Milligan, B. Kirby, 2011, Operating Reserves and Variable Generation :
A comprehensive review of current strategies, studies, and fundamental research on
the impact that increased penetration of variable renewable generation has on power
system operating reserves, National Renewable Energy Laboratory
ENTSO-E, 2013, Supporting Document for the Network Code on Load Frequency Control
and Reserves
Korea Power Exchange, Korea Electric Power Corporation, 2017, The study on the standards
and guidelines for the operating reserve
M. Rosenblatt, 1956, Remarks on Some Nonparametric Estimates of a Density Function,
The Annals of Mathematical Statistics, Vol. 27, No. 3, pp. 832-837
E. Parzen, 1962, On Estimation of a Probability Density Function and Mode, The Annals
of Mathematical Statistics, Vol. 33, No. 3, pp. 1065-1076
B. W. Silverman, 1986, Density Estimation for Statistics and Data Analysis, Chapman
& Hall/CRC
Ministry of Economy, Trade and Industry, 2017, The 8th Basic Plan for Long-term
Electricity Supply and Demand
ENTSO-E, EURELECTRIC, 2011, Deterministic frequency deviations - root causes and
proposals for potential solutions
ENTSO-E, EURELECTRIC, 2012, Deterministic frequency deviations - 2nd stage impact
analysis
Ministry of Economy and Finance, 2019, Quasi-Government Agency Management Performance
Evaluation Report: Year 2018
International Energy Agency, 2017, Getting Wind and Sun onto the Grid: A Manual for
Policy Makers, IEA Insights Series 2017
E. Gil, 2015, Power system reliability impacts of wind generation and operational
reserve requirements, Ingenierรญa e Investigaciรณn, Vol. 35, No. 1, pp. 82-88
J. Wu, A. Botterud, A. Mills, Z. Zhou, B. Hodge, M. Heaney, 2015, Integrating solar
PV (photovoltaics) in utility system operations: Analytical framework and Arizona
case study, Energy, Vol. 85, pp. 1-9
Wan-Soo Kim, Ha-Hyun Jo, 2019, Application of Regional Weather Factors on the PV Generation
Modeling for Improving Forecast Accuracy, The Transactions of the Korean Institute
of Electrical Engineers, Vol. 68, No. 11, pp. 1304-1311
์ ์์๊ฐ
He received the B.S. in computer science from Kyungwon University, the M.B.A. from
Helsinki School of Economics and the M.A. in economics from Yonsei University.
He currently works for Korea Power Exchange.
He received the B.S. in electrical engineering from Seoul National University, and
the M.E in electrical engineering from Konkuk University.
He currently works for Korea Power Exchange.
He received the B.S. and the M.A. in economics from Yonsei University.
He received his Ph.D. degree form University of Chicago, U.S. in 1987.
Currently he is a professor of the School of Economics at Yonsei University.
His research interests include macroeconomics, energy environment economics.