3.1 ์ค์ ํ์ฅ ํ๊ฒฝ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๊ณ ์ฐฐ
์ค์ ์์
ํ์ฅ์์ ๋ฐ์ํ๋ ์ ์ ๊ธฐ์ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ธ์ฒด ์ ์์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋น๊ตํ๊ธฐ ์ํด, ์ค์ ์์
ํ๊ฒฝ์์ ์
์ ์์
์๊ฐ ์์
์ ํ๋ ์ค์ ์ธ์ฒด์ ์์ธก์ ๊ธฐ๋ก
์๋ ๊ทธ๋ฆผ 3, 4์ ๊ฐ์ด 2๊ฐ์ง ๊ณต์ ์์ ๊ฐ๊ฐ 3๊ฐ์ง ์กฐ๊ฑด์์ ์ค์ ์ธก์ ์ ์ค์ํ๋ค. ๋ณธ ์คํ์ด ์งํ๋ ํผํฉ์ค(Mixing room)๊ณผ ์์ฑ์ค(Curing room)์์๋
์ธํ์ฑ ๋ฌผ์ง๋ก๋ ์ฃผ๋ก ์์ด๋ (xylene)๊ณผ ๋ถํ(Butane)์ด ๊ฐ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์ธก์ ๋น์ ์์
ํ์ฅ์ ์จ๋์ ์ต๋๋ ๊ฐ๊ฐ 28โ, ์๋์ต๋(Relative
humidity, %RH) 50 %RH ์ด์๋ค.
ํผํฉ์ค๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์๋์ฐจ ํ ๋์ฅ์ ์ฃผ๋ ฅ์ผ๋ก ํ๋ ๊ธฐ์
์ผ๋ก, ํ์ฅ ์์
์๊ฐ ๋ฏน์ฑ ๊ณต์ ์งํ ์ํ๋ฅผ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด์ ์ ๋ฐ์ ์ธ ๊ฒ์ด์ง๋ฅผ ์ฃผ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ํ์ธํ๊ณ ,
์์ผ๋ ๋ฌผ์ง์ ๋ฏน์ฑ๊ธฐ์ ์ง์ ๋ถ๋ ์์
์ ํ๋ค. ์ด ๊ณต์ ์ ํตํด์ ํ์ธํธ ๋๋ฃ ๋ฌผ์ง์ ์ ์กฐํ๋ค.
์์ฑ์ค๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ฒฝ๊ธฐ๋์์ฌ ํด๋ฆฌ์ํธ๋ ๋ฐํฌ์ ๋ฅผ ์ฃผ๋ ฅ์ผ๋ก ์ ์กฐํ๋ ๊ธฐ์
์ผ๋ก, ๋ถํ ๋ฑ์ ์ฌ์ฉํด์ ๋กค ํํ๋ก ๋ง๋ค์ด์ง ๋ฐํฌ๋ ์ ํ์ ์์
์๊ฐ ๋์ฐจ์
์ฃ๊ณ ์์ฑ์ค๋ก ์ด๋ํด์ ์์์
์ผ๋ก ์ ๋ฆฌ๋ฅผ ํ๋ค. ์์ฑ์ค์์ ๋ฐํฌ๋ฅผ ์ํด์ ์ฌ์ฉ๋ ์์ฌ ๋ถํ๊ฐ์ค๊ฐ ์์ ํ ์ ๊ฑฐ๋๋๋ก ์ผ์ ํ ์๊ฐ ์์ฑ์ํจ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 3 ์ธ์ฒด์ ๋์ง์ ์์ธก์ ์ ์ํ (a) ํผํฉ์ค (b) ์์ฑ์ค์ ์ฐธ๊ณ ์ฌ์ง๋ค
Fig. 3 Photos of (a) mixing room (b) curing room for measuring humanbody voltage.
๊ทธ๋ฆผ 4 3๊ฐ์ง ๋ค๋ฅธ ์กฐ๊ฑดํ์ ์์
์๋ค์ ์ฐธ๊ณ ์ฌ์ง (a) ์ค์ ์์
์กฐ๊ฑด, (b) ์ ์ ํ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ ์กฐ๊ฑด, (c) ์ ์ ์๋ชฉ๋ ์กฐ๊ฑด
Fig. 4 Photos of workers under three different condistions: (a) without anti static
system, (b) with conductive shoes and conductivty, and (c) wrist strap.
์ ์ ์ฉ๋์ฑ ์คํํฌ ๋ฐฉ์ ์๋์ง๋ ๋์ฒด ์์คํ
์ ์ ์ ์ฉ๋๊ณผ ๋์ฒด๋ค๋ก๋ถํฐ ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฐ๋์ด์๋ ์ ํ์ ์์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฒฐ์ ๋ ์ ์๊ณ , ๋ค์ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ํ์๋
์ ์๋ค(4,7).
์ด๋ W๋ ๋ฐฉ์ ์๋์ง(Joule), C๋ ์ ์ ์ฉ๋(F), V๋ ์ ์(V)์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์์
์๋ฅผ ํฌํจํ๋, ์ ์ง๋์ง ์์ ๋์ ๋ ๋์ฒด๋ก ๋ถํฐ์ ์ ์ ์ฉ๋์ฑ
์คํํฌ ๋ฐฉ์ ์ ํํ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ธํ์ฑ๋ฌผ์ง ์์
ํ์ฅ์ ํ์ฌ ํญ๋ฐ์ ์ผ์ผํฌ ๋งํผ ํฐ ์๋์ง๋ฅผ ๋ฐฉ์ถํ ์ ์๋ค. ์ ์ ์ฉ๋์ฑ ์คํํฌ ๋ฐฉ์ ์ ์ ํ์ ์ผ๋ก ๋
๊ฐ์ ๋์ ๋ ๋์ฒด์์, ํต์ ๋ฐ์ํ๋ ๋ฐฉ์ ์ด๋ค. ์ ์ ์ฉ๋์ฑ ์คํํฌ ๋ฐฉ์ ์ ์๋์ง๋ ์๊ฐ๊ณผ ๊ณต๊ฐ์ ์ธ ์ธก๋ฉด์์ ๋งค์ฐ ์ง์ค๋๋ ํน์ง์ด ์๋ค(3).
์ฐฉํ์ ์์ธ์ด ๋๊ธฐ ์ํด์๋, ์ ์ ์ฉ๋์ฑ ์คํํฌ ๋ฐฉ์ ์ ๋ฐฉ์ถ๋๋ ์๋์ง๊ฐ ์ต์์ฐฉํ์๋์ง(minimum ignition energy, MIE)์ ๋์ผํ๊ฑฐ๋
๋ ์ปค์ผํ๋๋ฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก, ํํ ์์์ ๋๋ถ๋ถ ๊ฐ์ค๋ค์ด๋ ์ฆ๊ธฐ๋ค์ ์ฐฉํ๋ฅผ ์ํด์ ๋๋ต 0.25 mJ์ ์๋์ง๊ฐ ํ์ํ๋ค. ๋ณธ ์คํ์์ ๊ณ ๋ ค๋ ๋๊ธฐ์(1๊ธฐ์)
์กฐ๊ฑด์์ ์ธํ์ ์ด 65โ ์ดํ์ ์ธํ์ฑ๋ฌผ์ง์ธ ์์ด๋ ๊ณผ ๋ถํ์ ๋ํ ์ต์์ฐฉํ ์๋์ง๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ๊ฐ์ฐ์ฑ ๊ฐ์ค์ ๋๋๊ฐ 4 ~ 5% ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 5๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ฃผ ๋ฎ์ ์๋์ง์(< 0.25 mJ)์ ์ํด์ ์ฐฉํ๋ ์ ์๋ ํํ ๋ฌผ์ง๋ค์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 5 ์์ด๋ ๊ณผ ๋ถํ์ ์ต์์ฐฉํ์๋์ง (Source: NFPA (National Fire Protection Association) 77, USA)
Fig. 5 Minimum ignition energy of Xylene and Butane (Source: NFPA (National Fire
Protection Association) 77, USA)
๋ณธ ์คํ ์ฅ์์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์์ผ๋ , ๋ถํ๊ณผ ๊ฐ์ ์ธํ์ฑ ๋ฌผ์ง๋ณ ์ฐฉํํ ์ ์๋ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ ์ ์(Vex : maxium body threshold
voltage)์ ์ 2์ ๊ฐ๋ค(7).
์ด๋ Vex ๋ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ์ ์, Wmin ์ ์ต์์ฐฉํ์๋์ง, Ch ๋ ์ธ์ฒด์ ์ ์ฉ๋(F) ์ด๋ค. ์์ ์ (2)๋ฅผ ์ด์ฉํด์ ์ฐฉํํ ์ ์๋ ์์ด๋ ๊ณผ ๋ถํ์ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ์ ์์ ๊ณ์ฐํด๋ณด๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
์์ด๋ ์ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ ์ ์ Vex = $\sqrt{\dfrac{2\times 0.2\times 10^{-3}}{200\times 10^{\begin{aligned}-12\\
\end{aligned}}}}$โ 1,414 V
๋ถํ์ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ ์ ์ Vex = $\sqrt{\dfrac{2\times 0.25\times 10^{-3}}{200\times 10^{\begin{aligned}-12\\
\end{aligned}}}}$ โ 1,581 V
๋ฐ๋ผ์ 1,500 V ์ดํ๋ก ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ๋์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ธ์ฒด ์ ์์ ์ํด ๊ฐ์ฐ์ฑ ๊ฐ์ค๋ค์ด ์คํ ํ๊ฒฝ์์ ๋ฐํ ํน์ ํญ๋ฐ ํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค.
3.1.1 ์ ์ ํ ์ ๊ฑฐ ๋ฏธ์กฐ์น์ ์์
์์ ์ธ์ฒด ์ ์
๊ทธ๋ฆผ 6 ๋ฏน์ฑ๋ฃธ ๊ณผ ์์ฑ์ค์ ์ ์ ์์คํ
๋ฏธ๋น ์์
์์ ์ ๋์ธ์ฒด ์ ์
Fig. 6 Absolute humanbody voltage of workers without anti static system at mixing
and curing room.
ํผํฉ์ค๊ณผ ์์ฑ์ค ์ค์ ํ์ฅ ํ๊ฒฝ ์คํ์์ ์ ์ ์ฅ์น๊ฐ ์ค์น๋์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ผ์์ ์ธ ์์
์ ํ๋ ์์
์์ ์ธ์ฒด์ ํญ์ 1ร1010 โฆ ์ด์์ด๋ค. ์ด
๊ฒฝ์ฐ ์ธ์ฒด์ ์์ ์ต๋๊ฐ์ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 7๋ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ํผํฉ์ค์ ๊ฒฝ์ฐ 1,500 V, ์์ฑ์ค์์๋ ์ต๋์ ์ 2,655 V ๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์์ฑ์ค ์ธ์ฒด์ ์๋ ํผํฉ์ค์ ๋นํด์ ๋ค์ ๋๊ฒ ๋ํ๋๋๋ฐ,
์ด๊ฒ์ ์ธ์ฒด์ ์์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์ผ๋ถ ์ธ์์ ์ฐจ์ด๋ ์๊ฒ ์ง๋ง, ์์ฑ์ค ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋กค ํํ์ ๋ฐํฌ ์ ํ์์ ๋ฐ์๋๋ ์ ์ ๊ธฐ๋ก๋ถํฐ ์์
์์ ์ ๋๋์ ์ ์ผ์ผํจ
์์ธ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค(10).
์ ์ฐ ๋ฐ๋ฅ ๋ฐ ์์
์์ ์ ์ฐํ ์ํฅ์ผ๋ก ์คํ์๊ฐ ๊ฑท๋ ๋์ ์ค์ ์ ์ ๊ธฐ์ถ์ฒ์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ์ผ์ด๋์, ๋ ๊ณณ ๋ชจ๋์์ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ ์ธํ์ฑ ๋ฌผ์ง์ธ ์์ด๋ ๊ณผ
๋ถํ์ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ์ ์์ ๋์๋ค. ์ด๋ ๋ฐฉ์ ์ ๋ฐ์ํ๋ ์๋์ง๋ ์ต์์ฐฉํ์๋์ง ๊ฐ์ ๋์ด๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ์ฐ๋ ์ธ์ฒด์ ์ ์ ์ฉ๋ 200 pF
์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด ๋ ๊ณณ์ ๊ฐ๊ฐ ์ ์ ์ฉ๋์ฑ ์ต๋ ๋ฐฉ์ ์๋์ง๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
ํผํฉ์ค์์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ์ต๋์๋์ง(์ธํ์ฑ๋ฌผ์ง - ์์ผ๋ )
$W=\dfrac{1}{2}\times 200\times 10^{-12}\times 1500^{2}=0.225[m J]> 0.2 m J(MIE of
Xy\le ne)$
์์ฑ์ค(์ธํ์ฑ๋ฌผ์ง - ๋ถํ)
$W=\dfrac{1}{2}\times 200\times 10^{-12}\times 2655^{2}=0.7 m J > 0.25 m J(MIEใof
Bu\tan e)$
์ ์ ์คํํฌ๋ฐฉ์ ์๋์ง๋ ๋ชจ๋ ๋ ์ธํ์ฑ ๋ฌผ์ง์ ์ต์ ์ฐฉํ์๋์ง๋ฅผ ํจ์ฌ ๋์ด๊ฐ๋ ์์ค์ผ๋ก ํ์ฌํญ๋ฐ์ ์ํ์ด ํญ์ ์ ์ฌ๋์ด์๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์
์๋ฌด๋ฐ ์กฐ์น๋ฅผ ์ทจํ์ง ์๋๋ค๋ฉด ํ์ฌ ํญ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋งค์ฐ ๋์์ง๋ค.
3.1.2 ์ ์ ํ ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ ์ ์ฉํ ์์
์์ ์ธ์ฒด ์ ์
ํผํฉ์ค ๋๋ ์์ฑ์ค์์ ์์
ํ๋ ๋
ธ๋์๊ฐ ์ ์ ํ๋ฅผ ์ฐฉ์ฉํ๊ณ , ์ฌ์
์ฅ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ์ ์ค์นํ ๊ฒฝ์ฐ ์ธ์ฒด์ ํญ์ 1ร109 โฆ ์ดํ๋ก ๋จ์ด์ง๋ค. ์ด๋ ์์
์ค
์ธก์ ๋ ์ต๋ ์ธ์ฒด์ ์์ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 7๊ณผ ๊ฐ์ด ํผํฉ์ค์ ๊ฒฝ์ฐ 280 V, ์์ฑ์ค์ ๊ฒฝ์ฐ 310 V๋ก ์ธก์ ๋์๊ณ , ํ๊ท ๊ฐ์ ๊ฐ๊ฐ 82 V, 111 V๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์ด๋ค ๋ ๊ณต์ ์ ์ธก์ ๊ฐ์
์ฐจ์ด๋ ์ธก์ ์ ์ฃผ๋ณ ์์ฑ์ค์ ๋์ฌ์๋ ๋ฐํฌ์ ๋ฑ์ ์ ๋๋์ ์ํฅ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค(10).
๊ทธ๋ฆผ. 7 ๋ฏน์ฑ๋ฃธ๊ณผ ์์ฑ์ค์ ์ ์ ํ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ ํ๊ฒฝ์ ์์
์ ์ ๋ ์ธ์ฒด ์ ์
Fig. 7 Absolute humanbody voltage of workers with coductive shoes and mat at mixing
and curing room.
์ ์ ํ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ์ ์ค์นํ ์กฐ๊ฑด์์ ์ธก์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ๊ฐ์ ๋น ๋ฅธ ์ ์ ๊ธฐ ์ถ์ฒ ์ํ ํจ๊ณผ๋ก ์คํ์ ๋ฐ์ํ๋ ์ธ์ฒด์ ์๋ค์ ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ์ฐ์ฑ ๋ฌผ์ง์ ์ธ์ฒด
์๊ณ์ ์์ ๋์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ํ์ฌ ํญ๋ฐ ์ํ์ ๊ฑฐ์ ์๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค. ์ฆ ์ ์ ํ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ์ด ์ ์ฉ๋ ๊ฒฝ์ฐ ํญ๋ฐ์ ์ํ์ด ์ต์ํ๋๊ฒ ์์
ํ๊ฒฝ์ ๋ง๋ค ์
์๋ค.
3.1.3 ์ ์ ์๋ชฉ๋ ๋ฅผ ์ ์ฉํ ์์
์์ ์ธ์ฒด ์ ์
๋ฏน์ฑ๋ฃธ/์์ฑ์ค์ ์ ์ ์๋ชฉ๋ ๋ฅผ ์ฐฉ์ฉํ๋ฉด, ์ ์ฒด ์ ์ง ์ธ์ฒด์ ํญ์ด ์ ์ ์๋ชฉ๋ ์ ์ง๋ ฌ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋ ์ ํญ์ด ์ ์ฒด๊ฐ์ ์ง๋ฐฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ธ์ฒด์ ํญ์ด ๊ฑฐ์ 1ร106
โฆ ์ธ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก, ์ธ์ฒด์ ์์ ๊ฐ๊ฐ ๋ฏน์ฑ๋ฃธ ์ต๋์ ๋๊ฐ 35 V, ์์ฑ์ค ์ต๋์ ๋๊ฐ 35 V๋ก ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 8๋ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ธก์ ๋์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 8 ๋ฏน์ฑ๋ฃธ ๊ณผ ์์ฑ์ค์ ์ ์ ์๋ชฉ๋ ํ๊ฒฝ์ ์์
์ ์ ๋ ์ธ์ฒด ์ ์
Fig. 8 Absolute human body voltage of workers with wrist strip at mixing and curing
room.
์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ์ต๋์ ์๊ด์์ด ์ ์ง ์ธ์ฒด์ ์๊ฐ 1ร106 โฆ ์ดํ๊ฐ ๋๋ฉด ๋ฐ์๋ ์ ์ ๊ธฐ ์ถ์ ๋ณด๋ค๋ ์ํ์๊ฐ์ด ๋งค์ฐ ๋นจ๋ผ์ ์ ํ๋ค์ด ์์ฃผ ์์ ์ ์ธ
์ธ์ฒด์ ์ ์์ค์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ ์ผ๋ก ์ธํ ํ์ฌํญ๋ฐ ์ํ์ ์์ฃผ ์์ด์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค.
์๊ธฐ 3๊ฐ๊ฐ ์กฐ๊ฑด์์ ์ค์ธกํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฐ ์กฐ๊ฑด๋ณ ์ต๋์ ๋๊ฐ์ ์ ๋ฆฌํด๋ณด๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
ํ 1 ์ค์ ํ์ฅ ํ๊ฒฝ ์คํ ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ต๋์ ๋๊ฐ
Table 1 Maximum humanbody voltage of workers under various condition
Experimental condition
|
Body resistance to ground
|
Measuring Workplace
|
Mixing Room
|
Curing Room
|
Actual working
|
higher than 1ร1010
|
1,500 volts
|
2,655 volts
|
conductive shoes and floor
|
less than 1ร109
|
230 volts
|
310 volts
|
wrist strap
|
1ร106
|
35 volts
|
35 volts
|
3.2 ์คํ์ค ํ๊ฒฝ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๊ณ ์ฐฐ
์คํ์ค ์กฐ๊ฑด์์ ์คํ์๊ฐ ์์
ํ์ฅ๊ณผ ๋์ผํ ํ๋์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๋ฉด์ ์ธ์ฒด์ ์์ธก์ ๊ธฐ๋ก ์คํ์์ ์ค์ ์ธ์ฒด์ ์ ์ธก์ ์ ์ค์ํ๋ค. ์ธก์ ๋น์ ์คํ์ค ์จ๋๋
26โ ์๊ณ , ์ต๋๋ ์ ์ต๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ์๋์ต๋ 40, 50, 60 %RH๋ก ๊ฐ๊ฐ ์กฐ์ ํ์๋ค. ๊ณ์ ์ ๋ฐ๋ผ ์ต๋๊ฐ ๋ณํํ๋ ํ๊ฒฝ์ ๊ฐ์ํ์ฌ ์คํ์
์งํํ์๋ค. ๋ํ ๊ฐ๊ฐ ์ต๋ ์กฐ๊ฑด์์ ์คํ์ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ์ ์์์ ์คํํ ๋ด์ฉ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์๋ฌด ์กฐ์น๋ ํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ ์ ํ์ ์ ์ ๋ฐ๋ฅ์ด ์ ๊ณต๋
๊ฒฝ์ฐ, ์ ์ ์๋ชฉ๋ ๊ฐ ์ ๊ณต๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ๊ฐ์ ํ์ฌ, 1ร106 โฆ, 1ร109 โฆ, 1ร1012 โฆ ์ผ๋ก ๋ณํ์ํค๋ฉด์ ์คํํ์๋ค. ์ฆ ์ผ์ ํ ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ์ฃผ์ด์
์ด 9๊ฐ์ง ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์คํ์ ์ค์ํ์๋ค. ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ทธ๋ฆผ 9-11์ ํ 2์ ๊ธฐ๋ก๋์ด ์๋ค.
์๋ ๊ทธ๋ฆผ 9 ์๋์ต๋ 40 % ์กฐ๊ฑด์์๋ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ์ด 1ร1012 โฆ ์์ ์ ๋์ต๋ ์ธ์ฒด ์ ์์ด 2,500 V ์ด์์ผ๋ก ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ฉฐ ์ ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ ์ ์์ผ๋ ๊ณผ
๋ถํ์ ์ ํ ์ํฌ ์ ์๋ ์์ค์ ๋์ด๊ฐ๊ณ ์์์ด ํ์ธ๋์๊ณ , 1ร109 โฆ์์๋ ์ธ์ฒด์ ์ต๋์ ๋ ์ ์์ด 1,045 V๋ก ๋ค์ ๋๊ฒ ๋ํ๋์ง๋ง,
๋ ์ธํ์ฑ ๋ฌผ์ง์ ์ต๋ ์ธ์ฒด์ธ๊ณ์ ์ ๋ณด๋ค๋ ๋ฎ์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ ํ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์๋ ๊ฒ์ด ํ์ธ๋์๋ค. 1ร106 โฆ ์กฐ๊ฑด์์๋ ์ธ์ฒด์ ์์ด 160 V๋ก ์์ฃผ ์์ ์ ์ธ
์ ์์ด ์ธก์ ๋์๋ค(11,13).
๊ทธ๋ฆผ 9 ์ต๋ 40% RH์์ ๋ค๋ฅธ ์ธ์ฒด์ ํญ์ ๊ฐ์ง ์์
์์ ์ธ์ฒด์ ์ ํน์ฑ
Fig. 9 Humanbody voltage- time characteristics of workers with different huamnbody
resistance at 40% relative humidity
์๋ ๊ทธ๋ฆผ 10 ์๋์ต๋ 50 %RH ์ธ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ์ง์ธ์ฒด ์ ํญ์ด 1ร1012 โฆ ์ธ ์กฐ๊ฑด์์ ์ต๋์ ๋๊ฐ์ด 1,730 V๋ก ์ต๋์ธ์ฒด ์๊ณ์ ์์ ๋์ด๊ฐ๋ ์์ค์ผ๋ก
ํํ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ธํ์ฑ๋ฌผ์ง์ ๋ํ ํ์ฌํญ๋ฐ ์ํ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ์๊ธฐ ๊ทธ๋ฆผ 9์ ์ต๋ 40 %RH ์ 1ร1012 โฆ ์กฐ๊ฑด์์ ๋ณด์ฌ์ค ์ต๊ณ 3,640 V ๋ณด๋ค ๋ฎ์์ง๋ ์ด์ ๋, ์ ์ง ์ธ์ฒด์ ํญ์ ๋์ผํ๋๋ผ๋, ๋ ๋์ ์ต๋๋ก
์ธํด์ ์คํ์์ ์๋ณต ๋ฐ ์์
์ ํผ๋ถ์ ๋ค์ต์ ์ ๊ณตํ๋ ํ๊ฒฝ์์ ํ๋ฉด์ ํญ์ ๋ฎ์ถ๋ ํจ๊ณผ๋ก ์ธํด ๋ฐ์ํ๋ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ก ํ๋จ์ด ๋๋ค. 1ร109 โฆ
์กฐ๊ฑด์์๋ ์ต๋์ ๋๊ฐ์ด 640 V๋ก ์ธํ์ฑ๋ฌผ์ง์ด ํ์ฌํญ๋ฐ๋ก ์ด์ด์ง๊ธฐ์๋ ๋ค์ ๋ฎ์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ ํ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์๋ ๊ฒ์ด ํ์ธ๋์๊ณ , 1ร106 โฆ ์กฐ๊ฑด์์๋
์ธ์ฒด์ ์์ด 50 V๋ก ์์ฃผ ์์ ์ ์ธ ์ ์์ด ์ธก์ ๋์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 10 ์ต๋ 50% RH์์ ๋ค๋ฅธ ์ธ์ฒด์ ํญ์ ๊ฐ์ง ์์
์์ ์ธ์ฒด์ ์ ํน์ฑ
Fig.10 Humanbody voltage- time characteristics of workers with different huamnbody
resistance under 50% relative humidity
์๋ ๊ทธ๋ฆผ 11 ์๋์ต๋ 60 %RH ์กฐ๊ฑด์์๋ ๋ค์ต ํ๊ฒฝ์ผ๋ก ์ ์ ๊ธฐ ์ถ์ ์ ์ง๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ์ํฅ์ ์ค ์ ์๋ ์ฌ๋ฃ๋ค์ ํ๋ฉด์ ํญ์ ์ถฉ๋ถํ ๋ฎ์ถ์ด์ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ๊ฐ์
์๊ด์์ด ๊ฐ๊ฐ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ ์กฐ๊ฑด์์ ์ต๊ณ 640 V๋ก ์ธํ์ฑ ๋ฌผ์ง์ด ํ์ฌํญ๋ฐ๋ก ์ด์ด์ง ์ ์๋ ์ต๋ ์ธ์ฒด ์๊ณ ์ ์ ์๋๋ก ์ธก์ ๋์๊ณ , ์ด๋ ํ์ฌ
ํญ๋ฐ ์ํ์ด ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์์ต๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 11 ์ต๋ 60% RH์์ ๋ค๋ฅธ ์ธ์ฒด์ ํญ์ ๊ฐ์ง ์์
์์ ์ธ์ฒด์ ์ ํน์ฑ
Fig.11 Humanbody voltage- time characteristics of workers with different huamnbody
resistance under 60% relative humidity
์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ์ต๋์ ์๊ด์์ด ์ ์ง ์ธ์ฒด์ ์๊ฐ 1ร109 โฆ ์ดํ๊ฐ ๋๊ฑฐ๋, ํน์ ์ต๋๊ฐ 60 %RH์ด์์ด ๋๋ฉด ์ต๊ณ 1,045 V์ดํ๋ก ๋์ ๋๊ณ
์๊ณ , ์ด๊ฒ์ ๊ทธ๋ฆผ 6์ ์์ด๋ ๊ณผ ๋ถํ์ ์ต์์ฐฉํ์๋์ง๋ฅผ ๋ฐ๋๋ ์์ค์ผ๋ก ํ์ฌํญ๋ฐ ์ํ์ด ์๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์๊ธฐ 9๊ฐ์ง ์กฐ๊ฑด์์ ์ค์ธกํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฐ ์กฐ๊ฑด๋ณ ์ต๋์ ๋๊ฐ์
์ ๋ฆฌํด๋ณด๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
ํ 2 ์คํ์ค ํ๊ฒฝ ์คํ ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ต๋์ ๋๊ฐ
Table 2 laboratory environmental experiment condition & absolute maxium values
Relative humidity
|
human body resistance to ground
|
1ร10$^6$ โฆ
|
1ร10$^9$ โฆ
|
1ร10$^{12}$ โฆ
|
40 %RH
|
160 V
|
1,045 V
|
3,640 V
|
50 %RH
|
50 V
|
640 V
|
1,730 V
|
60 %RH
|
40 V
|
310 V
|
640 V
|
3.3 ์ ์ ๊ธฐ ํ์ฌ ํญ๋ฐ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์
์์
์์ ์ธ์ฒด๋์ ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ์ ์ ์ฉ๋ํ ์คํํฌ๋ก ์ธํ ํ์ฌ ํญ๋ฐ์ ์ํ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํด์, ์๊ธฐ ์ค์ ์์
ํ๊ฒฝ ๋ฐ ์คํ์ค ํ๊ฒฝ ์กฐ๊ฑด ์คํ
๊ฒฐ๊ณผ์์ ํ์ธ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ, ์ ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ ์ผ๋ก ์ธํ ํ์ฌํญ๋ฐ์ ์๋ฐฉํ๊ธฐ ์ํด์ ์์
์ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ๊ฐ์ 109 โฆ ์ดํ๋ก ์ง์์ ์ธ ์ ์ง ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ํ์ํ๋ค(15). ์ด๋ฅผ ์ํด์, ์ฒซ์งธ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 12 ์ ๊ฐ์ด ์ธ์ฒด์ ํญ์ธก์ ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ์ ์ ํ์ ์ ํญ์ ์ฃผ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ๊ฒ์ฆ์ ํ ์ ์๋ค.
ํด๋น ์ฅ๋น์ ์ฌ์ฉ ๋ฐ ๋์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด, ๋จผ์ ์ธ์ฒด์ ์ง ์ ํญ ๊ด๋ฆฌ ๋ฒ์๋ฅผ ํ์ธํด์ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 13 (b) ์ค์ ์ฐฝ์ ํด๋น ๋ฒ์๋ฅผ ์
๋ ฅํ ํ ์์
์๊ฐ ๋ฐ์ ๊ทน์ ์ฌ๋ผ๊ฐ์ ์ธก์ ์ ํ๋ฉด ์ ์ ํ ์ธก์ ๊ฐ์ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ฉด์ ๊ฒ์ฆ์ ํ ์ ์๋ค. ํ์์, ๋์ด์คํ์ ํธ๋ฅผ
์ถ์
๋ฌธ์ ์ฐ๋์์ผ์ ๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ์
์ถ์
ํต์ ๋ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ ์ ์๋ค. ๊ด๋ฆฌ ๋ฒ์ ์ด๋ด๋ก ๋์ค๋ฉด ์ธก์ ๊ธฐ์์ ๋์ด์คํ์ ํธ(door open signal)๊ฐ
์์ฑ๋์ด ์ถ์
๋ฌธ์ด ์ด๋ฆฌ๊ณ , ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ค์ ๋ ๊ฐ์ ๋ฒ์๋ฅผ ๋ฒ์ด๋๋ฉด ๋์ด์คํ์ ํธ(door open signal)๊ฐ ์์ฑ๋์ง ์์์ ์ถ์
๋ฌธ์ด ์ด๋ฆฌ์ง
์๊ณ ์์
์๋ ํ์ฅ์ผ๋ก ์ถ์
ํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชจ๋ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 13 (c)์ ๊ฐ์ด pc๋ด๋ถ์ ์ ์ฅ์ด ๋์ด ํฅํ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ ์ด๋ ฅ ๊ด๋ฆฌ์ฉ์ผ๋ก ํ์ฉ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ์ด ๋ฐฉ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๊ธฐ์ ์์
์ฅ์ ๋ค์ด๊ฐ๋ ์ํฉ์์๋ ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ์ฌ
์ ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ ์ ์ํ ์ํ์ฑ ๊ฐ์์ ํฌ๊ฒ ๊ธฐ์ฌ ํ ์ ์์ผ๋, ์
์ฅ ์ดํ ๊ณต์ ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ผ์ ์ค์ผ๋ฌผ์ ์ํ ์ธ์ฒด์ ํญ ์ฆ๊ฐ๋ ๋ง์ฐฐ์ด ๋ง์ด ์ผ์ด๋๋ ๊ณต์ ์
๊ฒฝ์ฐ ์ด ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ ์ดํ๋ ๋ฐ๋ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๋๋ถ๋ถ์ ๊ณต์ ์ ๊ฒฝ์ฐ ์
์ฅ์ ์ธ์ฒด์ ํญ์ด ๊ณต์ ๊ณผ์ ์์ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ด์ง
์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด ๋ฐฉ์์ ์ ์ฉํ์ฌ๋ ๋๋ค์ ์ฌ์
์ฅ์์๋ ์ ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ ์ผ๋ก๋ถํฐ ์์ ์ ํ๋ณดํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค. ๋ํ ์ผ๋ถ ์ํ ์ฌ์
์ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ ์์๋ก
์์
์ฅ์ ์ ์ฌํ ํํ์ ์ค๋น๋ฅผ ์ค์นํ์ฌ ๊ณต์ ๋ง๋ค ํน์ ์๊ฐ ๋จ์๋ก ๊ด๋ฆฌ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ๋ค๋ฉด ๊ธฐ์กด๋ณด๋ค ์ ์ ๊ธฐ ๋ฐฉ์ ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋ ์์ ํ ์์
ํ๊ฒฝ์ ๊ตฌํํ
์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 12 (a) ์
์ถ์
ํต์ ์์คํ
์ ๊ด๋ จ๋ ์ธ์ฒด์ ํญ์ธก์ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋
์ด๋ฏธ์ง, (b) ํ๋ก์ฐ์ฐจํธ
Fig. 12 (a) Conceptual image of human body resistance tester connected door control
system and (b) its flowchart
๊ทธ๋ฆผ.13 (a) ์ฌ์ฉ์ํ๊ฒฝ, (b) ์ธ์ฒด์ ํญ๋ฒ์์ค์ ์ฐฝ (c) ์
์ถ์
์์คํ
์ ๊ด๋ จ๋ ์ธ์ฒด์ ํญ์ธก์ ๊ธฐ์ ์ธก์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ธฐ๋ก
Fig.13 (a) User Interface, (b) Human body resistance setup window , and (c) Measuring
result record of human body resistance tester connected door control system
๋์งธ, ์๋ ๊ทธ๋ฆผ 14 ์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ์์
ํ์ฅ์ ์ ๋์ฑ ๋ฐ๋ฅ์ผ๋ก ์๊ณตํ ํ ํ๋ฉด์ ํญ ์ธก์ ๊ธฐ๋ฅผ ํ์ฉํด์ ์์
์ฅ ๋ฐ๋ฅ์ ํญ์ 109 โฆ ์ดํ๋ก ๋์์ ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ๋์ด์ผ
์ ์ ํ๋ฅผ ์ฐฉ์ฉํ ์์
์์ ๋์ง๊น์ง์ ์ ์ฒด ํฉ์ฑ์ ํญ์ด 109 โฆ ์ดํ๋ก ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ๋๋ฉด์ ์๊ธฐ ํ 2์ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ด๋ ๊ณผ ๋ถํ์ ์ต์์ฐฉํ์๋์ง๋ ๋์ด๊ฐ์ง ์๋ ์์ ํ ์์
ํ๊ฒฝ์ ํ๋ณดํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 14 2๊ฐ์ง ์ ๋์ฑ ์์
์ฅ ๋ฐ๋ฅ์ ์ (a) ์ ๋์ฑ์ฐ๋ ํ๋ฐ๋ฅ (b) ์ ๋์ฑํ์ผ๋ฐ๋ฅ
Fig.14 2 references of conductive floor (a) conductive urethan floor (b) conductive
tile floor