์ดํํ
(Tae-Hoon Lee)
1iD
์ฃผํฅ์ง
(Heung-Jin Ju)
2iD
์ฐจ์๊ด
(Young-Kwang Cha)
3iD
๋์ ํจ
(Jung-Hyo Nah)
โ iD
-
(KORAIL Research Institute, Korea Railroad Corporation, Korea. E-mail: leeth74@korail.com)
-
(R&D Center, VITZROEM Co., Ltd., Korea. E-mail: hjju@vitzrotech.com)
-
(R&D Center, VITZROEM Co., Ltd., Korea. E-mail: ykcha@vitzrotech.com )
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
Vacuum interrupter, Axial magnetic field, Breaking performance, Electrode design, Magnetic field analysis
1. ์ ๋ก
์ฒ ๋์ฐจ๋ ์๋ถ์๋ ์ง๊ณต์ฐจ๋จ ๋ฐฉ์์ ์ด์ฉํ ์ฃผํ๋ก์ฐจ๋จ๊ธฐ(Main Circuit Breaker : MCB)๊ฐ ์ค์น๋์ด ๋ถํ์ ๋ฅ๋ฅผ ๊ฐํํ๊ณ , ์ฌ๊ณ ์์๋
๋จ๋ฝ์ ๋ฅ๋ฅผ ์ฐจ๋จํ๋ฏ๋ก์จ ์ฐจ๋ ๋ด๋ถ์ ์ฐ๊ฒฐ๋ ์ ๊ธฐ์ฅ์น ๋ฐ ์ ์ ๋ฅ๋ฅผ ๋ณดํธํ๊ณ ์๋ค. ํนํ MCB ์ฐจ๋จ๋ถ์๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ถํ์กฐ๊ฑด์์ ๊ฐํ์กฐ์์ ๋ฐ์๋๋
์ํฌ๋ฅผ ์ํธํ๊ธฐ ์ํด ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ(Vacuum Interrupter : VI)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค. VI๋ ๋ง์ ํ์์ ์ฐจ๋จ ๋ฐ ๋ถํ๊ฐํ ์ฑ๋ฅ, ์ํํ,
์ ์ง๋ณด์์ ํธ์์ฑ ๋ฐ ์นํ๊ฒฝ์ ํน์ฑ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด MV(Medium voltage)๊ธ ํด๋์ค์์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ต๊ทผ์๋ 72.5kV ์ด์์
์ด๊ณ ์ ์์ญ๊น์ง ์ฌ์ฉ์ด ํ๋๋๊ณ ์๋ค. ๊ธฐ์กด ์ฒ ๋์ฐจ๋์ ์ ์ฉ๋ ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ์ ์ ๊ทนํ์์ ํํ์ ๊ทน ๋ฐ ๋์ ํ ์ ๊ทน์ด์์ผ๋ฉฐ, ์ต๊ทผ์๋ ์ ์ฉ๋๋ VI๋
๊ณ ์ ์ ๋ฐ ๋์ ๋ฅ์ ๋ํ์ฌ ์ฐจ๋จ์ฑ๋ฅ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํด ๋ ์ ์ ์ฌ์ด์ ๊ฐํ ์ถ์๊ณ(Axial Magnetic Field : AMF)๋ฅผ ๋ฐ์์์ผ ์ํฌ๋ฅผ
ํ์ฐํจ์ผ๋ก์จ ์ ์ ์ ์ฉ์ต์ ์ต์ํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค.
ํ์ฌ๊น์ง AMF ์ ๊ทน์์ ๊ฐ์์ฑ์ฒด๋ฅผ ์ ์ฉํ๊ฑฐ๋, ์๊ณ์ ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ๋์ฌ ์ํฌ๋ฅผ ์ ์ ํ ํ์ฐํ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๊ธฐ ์ํ ์ค๊ณ์ ํด์์ ๋ํ ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ
์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์๋ค (2)-(6). ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก๋ ์ค๊ณ๋ ์ ๊ทน์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด์ ์๊ณํด์์ ํตํด ํ๋น์ฑ์ ํ์ธํ ํ, ์ ํ์ ์ ์ํ๊ณ ๋จ๋ฝ๋ฐ์ ๊ธฐ๋ฅผ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ์ํ์์์ ๋จ๋ฝ์ํ์
ํตํด ๊ทธ ์ฑ๋ฅ์ ํ์ธ์ ํ๊ฒ ๋๋๋ฐ, ์๋ฃ์ ์ ๋ฐ ์ํ ๊ธฐ๊ฐ ๋ฑ์ ๊ธฐ๊ฐ์ด ์ค๋ ๊ฑธ๋ฆฌ๊ณ , ์คํจ๋น์ฉ์ด ๊ฐ๋ฐ๋น์์ ์ฐจ์งํ๋ ๋น์ค์ด ๋งค์ฐ ํฌ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๊ธฐ์กด ๋ฐฉ์์ ์๊ฐ์ , ๋น์ฉ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ ๊ทน๋ถ ์ ์, ์์๋ฐ๋ ์ค์ธก ๋ฐ ์๊ณํด์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋น๊ต์ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด
KTX-์ด์ ์ฒ ๋์ฐจ๋์ ์ ์ฉ๋๋ VI์ ์ถ์๊ณ ์ ๊ทน ์ค๊ณ ๋ฐ ์๊ณํด์์ ์ํํ๊ณ , ์ ๊ทน๋ถ๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ์์๋ฐ๋๋ฅผ ์ค์ธกํ์ฌ ์ ๊ทน๋ถ ์ค๊ณ์ ํ๋น์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค.
2. ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ ์ ๊ทน ์ค๊ณ ๋ฐ ์๊ณํด์
2.1 ์ถ์๊ณ ์ ๊ทน ์ค๊ณ
๊ธฐ์กด ๊ณ ์์ฐจ๋์ ์ ์ฉ๋ ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ์ ์ ์ ์ ๊ทธ๋ฆผ 1๊ณผ ๊ฐ์ด KTX-1์ ํํ์ ๊ทน์ ์์ฐํ์ฐ ๋ฐฉ์์ ์ ์ฉํ์๊ณ , KTX-์ฐ์ฒ์ ๋์ ํ ์ ๊ทน์ ํก์๊ณ(Radial Magnetic Field : RMF)
๋ฐฉ์์ ์ ์ฉํ์๋ค (1).
๊ทธ๋ฆผ 1 ๊ธฐ์กด ๊ณ ์์ฐจ๋์ ์ ์ ํ์. (a) KTX-1, (b) KTX-์ฐ์ฒ
Fig. 1 Contact shapes for existing high speed train. (a) KTX-1, (b) KTX-Sancheon
๋ณดํต 8[kA] ์ดํ์ ๋ฎ์ ์ ๋ฅ์์๋ ์ํฌ๊ฐ ์ ์ ํ๋ฉด์์ ์์ฐํ์ฐ๋๋ฏ๋ก ํํ ํํํ ์ ๊ทน์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ด์์ ๋์ ์ ๋ฅ์์๋ ์ ๊ทน๊ฐ์
๋ฐ์ํ๋ ์ํฌ์ ์ํ ๋๋ ์์ง ๋ฐฉํฅ์ ์๊ณ๋ฅผ ํ์ฑ์ํฌ ์ ์๋๋ก ๋ณ๋์ ์ ๊ทนํ์์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ํฌ๋ฅผ ์ ์ดํ๊ณ ์๋ค. ํนํ ์ ๊ฒฉ์ฉ๋์ด 40[kV] ์ดํ
๋ฐ 31.5[kA] ์ดํ์์๋ ์ฃผ๋ก ํก์๊ณ ๋ฐฉ์์ ์ ์ฉ๋๋ฉฐ, ๊ทธ ์ด์์ ์ ๊ฒฉ์ฐจ๋จ์ฉ๋์ ๊ฐ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ถ์๊ณ ๋ฐฉ์์ ์ ๊ทน์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ต๊ทผ ํก์๊ณ์
์ถ์๊ณ๋ฅผ ๋ณํํ๋ ํ์ด๋ธ๋ฆฌ๋ ๋ฐฉ์๋ ์ฐ๊ตฌ๋๊ณ ์๋ค (7).
๊ทธ๋ฆผ 2 ๋ค์ํ ์ํฌ ์ ์ด ๊ธฐ์ . (a) ํก์๊ณ ์ ๊ทน, (b) ๋ฐ (c) ์ถ์๊ณ ์ ๊ทน
Fig. 2 Various arc-control scheme. (a) is RMF electrode, (b) and (c) are AMF electrode
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ KTX-์ด์ ์ฒ ๋์ฐจ๋์ ์ ์ฉ๋๋ VI์ ์ ๊ทน๋ถ ์ค๊ณ๋ฅผ ์ํด ๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ์ด ์ถ์๊ณ ๋ฐฉ์ ์ค, Cup-type ์ ๊ทน์ ์ ์ฉํ์๋ค. ์ ๊ทน๋ถ๋
์ ์ (Contact), ์ ๊ทน์ปต(Electrode cup) ๋ฐ ๋ณด๊ฐํ(Support plate)์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ์ ์ ์ VI์์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ ๋-ํฌ๋กฌ
ํฉ๊ธ์์ฌ(Cr : 25[wt%]), ์ ๊ทน์ปต์ ๋ฌด์ฐ์๋(Copper, ์ฐ์ํจ์ ๋ 10[ppm] ์ดํ)์์ฌ, ๋ณด๊ฐํ์ ํฌ์
์ ๋ฐ์๋๋ ์ถฉ๊ฒฉ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ ๊ทน์
๋ณํ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์คํ
์ธ๋ฆฌ์ค-์คํธ ์์ฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ํนํ ์ ๊ทน์ปต์ด ์ ์ ์ ๊ฐ์ธ๋ ํ์์ผ๋ก ์ค๊ณํ์ฌ ์ ๊ทน ๊ฐ์ฅ์๋ฆฌ์์์ ์ ๊ณ์ง์ค์ ์ํํ์๋ค.
์ ๊ทน์ปต์ ์ธ๊ฒฝ ฮฆ64, ์ ์ ์ ฮฆ62๋ก ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๋ฅ ๋ถ๊ธฐ๋ฅผ ๋๋ ค ์ํฌ์ ์ด ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋์ด๊ธฐ ์ํด 6๊ฐ์ ์ฌ๋ฆฟ์ ๊ฐ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ก ์ค๊ณํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 3 VI ์ ๊ทน๋ถ ์ค๊ณ ๋ฐ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง
Fig. 3 Design of VI electrode part and 3D modeling
2.2 ์๊ณํด์์กฐ๊ฑด
์๊ณํด์์ Maxwell 18.0 S/W๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. KTX-์ด์ ์ฒ ๋์ฐจ๋์ฉ VI๋ ์คํธ๋กํฌ 15[mm] ๋ฐ ์ฐจ๋จ์๋ 1.5[m/s]๋ฅผ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ
์์ผ๋ฉฐ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ํนํ์์ด 5[ms] ์ ๋์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ต๋ฅ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ ์ ์ ๊ฐ๊ทน์ด ์์๋๊ณ ์ ๋ฅ์์ ์ ๋๋ฌํ์ฌ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ๋ฅผ ์ฐจ๋จํ ๋๊น์ง์
์ํนํ์์์ ์ ๊ทน ๊ฐ ๊ฐญ์ 7.5[mm] ์ ๋๊ฐ ๊ฐ๊ทน๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ ๊ทน ๊ฐ ๊ฐญ ๊ธธ์ด๊ฐ ๊ฐ๊ฐ 5[mm], 10[mm],
15[mm]์์ ์๊ณํด์์ ์ํํ์๊ณ , ๊ฐญ ๊ธธ์ด 7.5[mm]์์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์์๋ฐ๋ ๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ๋ KTX-์ด์์ ์ฐจ๋จ์ ๋ฅ ์ ๊ฒฉ๊ฐ์ธ
20[kArms]๋ฅผ ์ธ๊ฐํ์๋ค. ๋ํ ์๊ณํด์์ ์ํ ์ํฌ๋ฅผ ๋ชจ์ํ๊ธฐ ์ํด ์ํฌ์ฃผ(Arc column)๋ฅผ ๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ๊ทน์ปต๊ณผ ๋์ผํ ์ฌ์ด์ฆ๋ก ์ค์ ํ์๋ค.
ํ 1 ์ ๊ทน๋ถ ๋ถํ๋ค์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ
Table 1 Physical properties of electrode parts
Parts
|
ฯ(Siemens/m)
|
$\mu_{r}$
|
Arc column
|
2,800
|
1.0
|
Contact (CuCr25)
|
22,000,000
|
Copper
|
58,000,000
|
Stainless-steel
|
1,100,000
|
2.3 ํด์๊ฒฐ๊ณผ
๋จผ์ ๊ฐญ 5[mm]์์ ํด์์ ์งํํ์๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ทธ๋ฆผ 4์ ๋ํ๋ด์๋ค. ์ธ๊ฐ์ ๋ฅ๋ 20[kArms]์ด๋ฉฐ ์ ๋ฅํผํฌ(Current peak)์ผ ๋, ์ ๊ทน ์ค์ฌ๋ถ ๋ฐ ์ ์ ํ๋ฉด์์ ์ถ๋ฐฉํฅ ์ต๋ ์์๋ฐ๋(Bz.max)๊ฐ
๋ชจ๋ 200[mT]๋ฅผ ์ด๊ณผํ์์ผ๋ฉฐ, 1[kA]๋น ์ถ๋ฐฉํฅ ์ต๋ ์์๋ฐ๋ ์ญ์ 8[mT/kA]๋ฅผ ์ด๊ณผํ์๋ค. ํนํ ์ ๋ฅํผํฌ์์๋ ์ ์ ์ฌ๋ฆฟ์ ๋๋จ์์
์์๋ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ฒ ํ์ฑ๋จ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
์ ๋ฅ ์ฐจ๋จ์์ ๋ฐ์ํ๋ ์ํฌ๋ฅผ ์ ์ ํ๋ฉด์ ๊ณ ๋ฅด๊ฒ ํ์ฐ์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ์ผ์ ์์ค์ ์์๋ฐ๋๊ฐ ์๊ตฌ๋๋ฉฐ, ์ ๋ฅํผํฌ์์ ์คํ์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋ ์๊ณ์์๋ฐ๋๋
๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค (8).
์ฌ๊ธฐ์ $B_{cr}$๋ ์ง์ค์ํฌ(constricted arc)์์ ํ์ฐ์ํฌ(diffused arc) ๋ชจ๋๋ก ์ ํ๋๋ ์๊ณ์์๋ฐ๋(๋จ์ : mT)์ด๋ฉฐ,
$I_{p}$๋ ์ต๋์ ๋ฅ๋ก์จ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ์ ํผํฌ๊ฐ์ด๋ค. ์ (1)์์ 3.9 ๋ฐ 9์ ๊ฐ์ ์คํ์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋์๋ค. ํนํ ์ ์ ํ๋ฉด์์ ์๊ณ์์๋ฐ๋ ์ด์์ ๊ฐ์ ๊ฐ๋ ์์ญ์ ์ ํจ๋ฉด์ (effective area)์ด๋ผ๊ณ
ํ๋ฉฐ, ์ด ์ ํจ๋ฉด์ ์ด ํด์๋ก ์ ๊ทน๋ถ์ ์ค๊ณ๊ฐ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ฉฐ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ ์ฐจ๋จ์ฑ๋ฅ์ด ๋๋ค๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์ด์๋ ๋ฐ๋๋ก ์ ๋ฅ์์ ์์๋ ์ํฌ์ ๊ณต๊ธ๋๋ ์๋์ง๊ฐ
์๋ฉธ๋์ด ์ํฌ๊ฐ ์ฆ์ ์ํธ๋์ด์ผ ํ๋, ์ ์ ํ๋ฉด์์ ์์ ๋ฅ ๋ฑ์ ์ํฅ์ผ๋ก ์๋ฅ์์๋ฐ๋๊ฐ ์กด์ฌํ๋ฉฐ, ํนํ ์๋ฅ์์๋ฐ๋๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋๋ฉด ์ํฌ๋ ์๋ฉธ๋์ง ๋ชปํ๊ณ
์ฌ๋ฐํธ(reignition)๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 4์ (c)๋ฐ (d)์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ๋ฅ์์ ์์ ์ ์ ํ๋ฉด์์์ Bz ๋ฐ ์์ ๋ฅ๋ฐ๋($I_{eddy}$)๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์ ์ ํ๋ฉด์ ์ค์ฌ๋ถ์์ ํฐ ์์๋ฐ๋๊ฐ
ํ์ฑ๋๋ฉฐ, ์์ ๋ฅ๋ ์ ์ ์ฌ๋ฆฟ์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ฅด๊ฒ ๋จ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ณดํต ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ ์ ์กฐ์ฌ์์๋ ์ ๋ฅ์์ ์์ ๋ฐ์๋๋ ์์ ๋ฅ๋ฅผ ์๊ฒํ๊ธฐ ์ํด ์ ์ ์
์ฌ๋ฆฟ์ ๋ง๋ค๊ฒ ๋๋ฉฐ ์ด์ ๋ํ ์ค๊ณ๋ ์ฐจ๋จ์ฑ๋ฅ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ฒ ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 4 ๊ฐญ ๊ธธ์ด 5[mm]์์ Bz ๋ฐ ์์ ๋ฅ ๋ถํฌ. (a) ๋ฐ (b)๋ ์ ๋ฅํผํฌ, (c) ๋ฐ (d)๋ ์ ๋ฅ์์ ์์ ๊ฒฐ๊ณผ
Fig. 4 Bz and eddy current at 5[mm] gap distance. (a) and (b) are at current peak,
(c) and (d) are at current zero
๊ทธ๋ฆผ 5 ๊ฐญ ๊ธธ์ด 10[mm]์์ Bz ๋ฐ ์์ ๋ฅ ๋ถํฌ
Fig. 5 Bz and eddy current at 10[mm] gap distance. (a) and (b) are at current peak,
(c) and (d) are at current zero
๊ทธ๋ฆผ 5๋ ๊ฐญ ๊ธธ์ด 10[mm]์์์ ํด์๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ๊ฐญ ๊ธธ์ด 5[mm]์์์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ตํ๋ฉด, ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ๋ชจ๋ ๊ฐ๋ค์ด ๋ ์์์ก์ผ๋ฉฐ, ์ต๋๊ฐ์ ๊ฐ๋ ์์ญ๋
๊ฑฐ์ ๋์ผํ๋ค. ๋จ, ์ ๋ฅํผํฌ์์ ๊ฐญ ์ค์ฌ๋ถ์์์ ์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋ ์ต๋๊ฐ์ ์ ์ ์ฌ๋ฆฟ์ ๋๋จ๋ถ์์ ์ ์ฐจ ์ ์ ์ ์ค์ฌ๋ถ๋ก ์ด๋ํ๊ฒ ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 6 ๊ฐญ ๊ธธ์ด 15[mm]์์ Bz ๋ฐ ์์ ๋ฅ ๋ถํฌ
Fig. 6 Bz and eddy current at 15[mm] gap distance. (a) and (b) are at current peak,
(c) and (d) are at current zero
๊ทธ๋ฆผ 6์ ๊ฐญ ๊ธธ์ด 15[mm]์์์ ํด์๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ๊ฐญ ๊ธธ์ด๊ฐ ์ปค์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋ชจ๋ ๊ฐ๋ค์ ์ฝ๊ฐ์ฉ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค. ํนํ ์ ๋ฅํผํฌ์ผ ๋ ๊ฐญ ์ค์ฌ๋ถ์์์
์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋ ์ต๋๊ฐ์ ์ ์ ์ ์ค์ฌ๋ถ์์ ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 7์ ์ ๋ฅํผํฌ์ผ ๋ ์ ์ ํ๋ฉด์์์ ์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋น๊ตํ ๊ฒ์ผ๋ก์จ, ์ ์ ํ๋ฉด์ ์ค์ฌ๋ถ์์ ๋ฐฉ์ฌ๋ฐฉํฅ์ ๋ผ์ธ์์ ๊ธ๊ณ , ํด์๋ ์์๋ฐ๋๊ฐ์ ๊ฐญ ๊ธธ์ด์
๋ฐ๋ผ ๋ํ๋ด์๋ค. ์๊ณ์์๋ฐ๋๋ ์ (1)๋ก ์ฃผ์ด์ง๋, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ ์ ์กฐ์ฌ์์๋ ํ์คํ ์ฑ๋ฅ๋ณด์ฆ์ ์ํด ๊ธฐ์ค๊ฐ๋ณด๋ค 150[%] ์ ๋ ์ํํ๋ 4[mT/kA]๋ก ์ ์ ํ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฅผ
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ ๋ ์ ํจ๋ฉด์ ์ ๊ฐญ ๊ธธ์ด 5[mm], 10[mm], 15[mm] ์ผ ๋ ๊ฐ๊ฐ 61.2[%], 56.6[%], 52.3[%]์ด๋ค. ๋ณดํต ์ํนํ์
5~10[ms] ์ ๋ ๋ฐ ์ฐจ๋จ์๋ 1.5[m/s]๋ฅผ ๊ฐ์ํ ๋, ์ ๋ฅํผํฌ ์๊ฐ์ ์ ๊ทน์ 1~8[mm] ์ ๋๊ฐ ๊ฐ๊ทน๋๋ฏ๋ก ์ ํจ๋ฉด์ ์ 60[%]๋ฅผ ์ด๊ณผํ
๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ฉฐ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ํฌ๋ฅผ ํ์ฐ์์ผ ์ํฌ์๋์ง์ ์ํ ์ ๊ทน์ ์์์ ์ต์ํ ํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 7 ์ ๋ฅํผํฌ์์ ๊ฐญ ๊ธธ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ Bz ๋ถํฌ
Fig. 7 Bz according to gap distance at current peak
๋ค์์ผ๋ก ์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋์ ์ต๋๊ฐ์ ์๊ฐ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ํด์ํ์๋ค. ๊ฐญ ๊ธธ์ด๋ 7.5[mm]๋ก ์ ์ ํ์์ผ๋ฉฐ ์ ๋ฅ๋ 60[Hz], 1/2[cycle]๋ง
์ธ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ฐ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
ํด์๊ฒฐ๊ณผ, ๊ทธ๋ฆผ 8์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฅํผํฌ์ ์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋ ์ต๋๊ฐ๊ณผ๋ ์ฝ 0.3[ms] ์ ๋์ ์์์ฐจ(phase shift)๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค. ํนํ ์ ๋ฅ์์ ์์
์๋ฅ์์๋ฐ๋๋ ์ฝ 20[mT] ์ ๋ ์กด์ฌํ๋ฉฐ, ์ด ์๋ฅ์์์ ์ฃผ๋ก ์ ๊ทนํ๋ฉด์ ์์ ๋ฅ์ ์ํด ๋ฐ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํด์๊ฒฐ๊ณผ, ์๋ฅ์์๋ฐ๋๋ ์ฝ 0.7[mT/kA]
์ ๋๋ก ๋งค์ฐ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ ๋ฅ์์ ์์ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ๋ฅผ ์ฐจ๋จํ๋๋ฐ ํฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 8 ๊ฐญ ์ค์ฌ๋ถ์์ ์ต๋ Bz์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณํ
Fig. 8 Max. Bz in the middle of the contact gap
3. ์์๋ฐ๋ ์ธก์ ์ํ ๊ฒ์ฆ ๋ฐ ๊ณ ์ฐฐ
3.1 ์ํํ๊ฒฝ
์ ๊ทน๋ถ ์ค๊ณ ๋ฐ ํด์์ ํ๋น์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด ์ค์ ์ ๊ทน๋ถ๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ์์๋ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ ํ, ํด์๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ตํ์๋ค. ๋จผ์ ์ธก์ ์ ์ํ ์๋ฃ๋ ์ ๊ทน๋ถ์
ํต์ ๋ถ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉฐ, ์ข
์๊ณ ์ ๊ทน ํ์
์ ๊ฒฝ์ฐ ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ์ ๊ณ ์ ๋ถ์ ๊ฐ๋๋ถ์ ์ ๊ทนํ์์ด ๋์ผํ๋ฏ๋ก ๊ทธ๋ฆผ 9์ ๊ฐ์ด ๊ฐ์ ํ์์ผ๋ก 2์ธํธ๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค. ๊ฐญ ๊ธธ์ด๋ 10[mm]์์๋ง ์ธก์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ํฌ์ฃผ(Arc column)๋ฅผ ๋ชจ์ํ๊ธฐ ์ํด ์ธ๊ฒฝ 10[mm],
๋์ด 10[mm]์ธ ์ํตํ ๋ฌด์ฐ์๋์ ์ค๋นํ์ฌ ๋ ์ ๊ทน์ ์ค์ฌ๋ถ์ ์์น์ํจ ํ ํต์ ์ด ๋๋๋ก ๊ณ ์ ์์ผฐ๋ค. ์ ๋ฅ๋ 600[A] ํ๋ถํ์ํ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ
AC 100[A]๋ฅผ ์ธ๊ฐํ์์ผ๋ฉฐ, 1[kA]๋น ๋ฐ์ํ๋ ์์๋ฐ๋๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์๋ค. ์์๋ฐ๋์ ์ธก์ ์ Lakeshore์ฌ์ 425 Gauss meter๋ฅผ
์ฌ์ฉํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 9 ์์๋ฐ๋ ์ธก์ ์ ์ํ ์ ๊ทน๋ถ ์ ์ ๋ฐ ์ธก์ ์ฌ์ง
Fig. 9 Manufacturing of axial magnetic field electrode (left) and measuring of magnetic
flux density (right)
๊ทธ๋ฆผ 10 ์์๋ฐ๋์ ์ธก์ ์์น
Fig. 10 Measuring position of magnetic flex density
์์๋ฐ๋์ ์ธก์ ์ง์ ์ ๊ทธ๋ฆผ 10์์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ฒ๋ผ, ์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ง์ ์ธ ์ ์ ์ฌ๋ฆฟ์ ๋๋จ์ด ์๋ ๋ฐฉํฅ (ใฎ)์ด๋ฉฐ, ์ ๊ทน ๊ฐญ์ ์ค์ฌ๋ถ(โ)์ ์ ์ ํ๋ฉด(โ)์์ ๊ฐ๊ฐ
์ธก์ ํ์๋ค. ๋ํ ์ ๊ทน์ ๋ฐ๊ฒฝ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๊ฐ ์ค์ฌ๋ถ์์ 6[mm] ์ง์ (โ ), 11[mm] ์ง์ (โก), 16[mm] ์ง์ (โข), 21[mm] ์ง์ (โฃ),
26[mm] ์ง์ (โค), 32[mm] ์ง์ (โฅ)์ผ๋ก 6๊ฐ ์ง์ ์์ ์ธก์ ํ์๋ค.
3.2 ์์๋ฐ๋ ์ค์ธก๊ฒฐ๊ณผ
Lakeshore์ฌ์ ๊ฐ์ฐ์ค๋ฉํฐ์ ํ๋ก๋ธ๋ ํํํ ํ์
์ผ๋ก ์ถ๋ฐฉํฅ ์์๋ฐ๋์ ๋ํ ์ธก์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋, ํ๋ก๋ธ์ ์ ์ ์ ๊ฐ๋๊ฐ ์ํ์ ์ด๋ฃจ์ง ๋ชปํ๋ฉด,
๊ทธ ๊ฐ๋์ ์ํด ์๊ณ ์ธก์ ๊ฐ์์์ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋งค์ฐ ํด ์ ์๋ค. ๋์ผ ์ง์ ์์ ๊ฐ 3ํ์ฉ ์์๋ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ ํ, ๊ทธ ํ๊ท ๊ฐ์ ํ 2์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๋ํ, ๊ทธ๋ฆผ 11๊ณผ ๊ฐ์ด ํด์๊ฐ๊ณผ ์ธก์ ๊ฐ์ ๋น๊ตํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋์ฒด์ ์ผ๋ก ์ธก์ ๊ฐ์ด ํด์๊ฐ๋ณด๋ค ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ์ค์ฐจ๋ ์ต๋ 150[%] ์ ๋๊น์ง ๋ํ๋ฌ์ผ๋, ์ฃผ๋ก ์ ๊ทน์
์ค์ฌ๋ถ ๋ฐ ๊ฐ์ฅ์๋ฆฌ์์ ์ธก์ ์์ ์ค์ฐจ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ ์ธ ์์ญ์์๋ ํด์๊ณผ ์ธก์ ๊ฐ์ด ๊ฑฐ์ ์ผ์นํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ์ง๊ณต์ธํฐ๋ฝํฐ ์ ๊ทน๋ถ์
์ค๊ณ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ฉฐ, ํฅํ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ ์ฐจ๋จ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์ํ๋ ๋ฌด๋ํ ์ฑ๊ณตํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค.
ํ 2 ์์๋ฐ๋์ ์ค์ธก ๋ฐ ํด์ ๊ฒฐ๊ณผ
Table 2 Measuring and analysis results of magnetic flex density
Measuring point
|
Distance from the center of electrode [mT/kA]
|
โ
|
โก
|
โข
|
โฃ
|
โค
|
โฅ
|
โ
(middle of contact gap)
|
Measurement
|
7.6
|
6.8
|
5.8
|
5.2
|
2.9
|
1.2
|
Analysis
|
6.9
|
6.7
|
6.0
|
4.7
|
2.6
|
0.5
|
โ
(contact surface)
|
Measurement
|
7.9
|
7.4
|
7.3
|
5.6
|
3.9
|
0
|
Analysis
|
6.8
|
7.1
|
6.9
|
5.1
|
2.5
|
0.2
|
๊ทธ๋ฆผ 11 ๊ฐ ์ธก์ ์์น์์ ์์๋ฐ๋ ํด์ ๋ฐ ์ค์ธก ๊ฒฐ๊ณผ ๋น๊ต. (a) ๊ฐญ ์ค์ฌ, (b) ์ ๊ทน ํ๋ฉด
Fig. 11 Comparing of analysis and measurement values of magnetic flex density. (a)
middle of contact gap, (b) contact surface
4. ๊ฒฐ ๋ก
VI ์ฐจ๋จ์ฑ๋ฅ์ ์ ๊ทน์ ํ์์ด ๋งค์ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ฉฐ, ํฐ ์ฐจ๋จ์ฉ๋์ ์๊ตฌํ๋ VI์๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ถ์๊ณ ์ ๊ทน ํ์์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. KTX-์ด์
๊ณ ์์ฐจ๋์ฉ VI์ ์ฐจ๋จ์ ๋ฅ๋ 20[kA]์ด๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์์ ์ ์ผ๋ก ์ฐจ๋จํ๊ธฐ ์ํด ์ข
์๊ณ ์ ๊ทน์ ์ค๊ณํ์๋ค. ๋ํ ์ ๊ทน๋ถ ์ค๊ณ์ ๋ํ ํ๋น์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด,
์๊ณํด์ ๋ฐ ์์๋ฐ๋๋ฅผ ์ค์ธกํ์ฌ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค.
์๊ณํด์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๊ฐญ ๊ธธ์ด๊ฐ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๊ทน์ ์์๋ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ์ง๋ง, ๋ชจ๋ ์กฐ๊ฑด์ ํด์์์ 4[mT/kA] ์ด์์ ๋ง์กฑํ๋ ์ ํจ๋ฉด์ ์ด 50[%]๋ฅผ
์ด๊ณผํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ์ธํ์๋ค. ํนํ ์ ๋ฅ์์ ์์ ์์์ฐจ(phase shift)๊ฐ 0.3ms ์ ๋๋ก ์๊ณ , ์๋ฅ์์๋ฐ๋๋ 20[mT] ์ ๋๋ก ๋ฎ์ผ๋ฏ๋ก
์ฌ๋ฐํธ์ ์ํ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฅ ์ฐจ๋จ์คํจ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋งค์ฐ ์ ์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค. ๋ํ ์ค์ 5~10[ms] ์ ๋์ธ ์ํนํ์์ ๊ณ ๋ คํ์ ๋ ์ ๋ฅํผํฌ์์ ์ ํจ๋ฉด์ ์
๋ ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค.
์๋ฃ๋ฅผ ์ ์ํ์ฌ ์์๋ฐ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ผ๋ถ ์์ญ์ ์ ์ธํ๊ณ ํด์๊ณผ ์ธก์ ๊ฐ์ด ๋น๊ต์ ์ผ์นํ์๊ธฐ์ ์ ๊ทน๋ถ์ ์ค๊ณ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ํฅํ
์ค์ ์ ํ์ ์ ์ํ๊ณ ๋์ ๋ ฅ ์ํ์ ํตํด VI์ ์ฐจ๋จ์ฑ๋ฅ์ ํ์ธํ ์์ ์ด๋ค.
Acknowledgements
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2022๋
๊ตญํ ๊ตํต๋ถ ์ฒ ๋์ฐจ๋๋ถํ๊ฐ๋ฐ์ฌ์
์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ(๊ณผ์ ๋ฒํธ:22RSCD-A156010-03)๋ก์, ๊ด๊ณ๋ถ์ฒ์ ๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
References
Hyundai Rotem, 2018, 25kV MODBOX Component Manual, pp. 34
Z. Liu, Z. Wang, J. Wang, 2006, Analysis of Axial Magnetic Field of Slot Type Axial
Magnetic Field Contacts with Iron Plates, Proc. of 22th Int. Symp. on Discharges and
Electrical Insulation in Vacuum (ISDEIV), pp. 289-292
P. G. Slade, 2008, The Vacuum Interrupter : Theory, Design, and Application, CRC Press,
pp. 213
M. S. Agarwal, P. K. Goswami, pp 157-160 2014, Study of high-current vacuum arcs in
axial magnetic fields, Proc. of 26th Int. Symp. on Discharges and Electrical Insulation
in Vacuum (ISDEIV), pp. 157-160
H. Fink, M. Heimbach, and W. Shang, 2001, Vacuum Interrupters With Axial Magnetic
Field Contacts Based on Bipolar and Quadrupolar Design, IEEE Trans. on Plasma Sci.,
Vol. 29, No. 5, pp. 738-743
L. T. Falkingham, W. Molan, 2014, Arc control systems for AMF high voltage vacuum
interrupters โ Modeling the contact gap, Proc. of 26th Int. Symp. on Discharges and
Electrical Insulation in Vacuum (ISDEIV), pp. 125-128
Q. Qifeng, L. Xiaoming, C. Hai, H. Chongyang, C. Rui, 2016, Magnetic Field Analysis
of Hybrid AMF-TMF Contact for VI, Proc. of 27th Int. Symp. on Discharges and Electrical
Insulation in Vacuum (ISDEIV), pp. 623-626
M. B. Schulman, J. A. Bindas, 1994, Evaluation of AC axial magnetic fields needed
to prevent anode spots in vacuum arcs between opening contacts, IEEE Trans. on Comp.,
Pack. and Manufact. Tech.: Part A, Vol. 17, pp. 53-57
์ ์์๊ฐ
He received the B.S. degree from Electrical Engineering at Seoul National University
of Science & & Technology in 1997 and the M.S. degree from Electrical Engineering
at Kwangwoon University in 1999.
He is currently a doctoral course at Chungnam National University and working senior
manager at Korail.
He received the M.S. and Ph.D. degrees in electrical engineering from Hanyang University,
Seoul, Korea, in 1998 and 2007, respectively.
He worked as a BK21 assistant professor at the department of electrical engineering
in Hanyang University from 2009 to 2013.
He currently works as a R&D center in Vitzroem Co., LTD..
His present work focuses on vacuum application.
์ฐจ์๊ด (Young-Kwang Cha)
He received M.S degree in electrical engineering from Chungbuk university.
His research interests are insulation design, vacuum technology.
He is researching and developing medium/high voltage vacuum interrupters, vacuum capacitors
at VIZTROEM R&D Center.
He received the Ph.D. degree in electrical and computer engineering from The University
of Texas at Austin, Austin, TX, USA, in 2010.
He worked as a Post-Doctoral Scholar with the University of California at Berkeley,
Berkeley, CA, USA, from 2011 to 2012.
He joined the Department of Electrical Engineering, Chungnam National University,
Daejeon, South Korea, as a Faculty Member, in 2012, where he is currently a Professor.
His research interests include piezoelectric and triboelectric energy-harvesting devices,
high-performance air filters, and low- dimensional semiconductor devices and sensors.