1. ์ ๋ก
์ต๊ทผ ์ ๊ธฐ ๋ฐ๊ดํ ์์ ๊ธฐ์ ๋ฐ OLED (Organic Light Emiiting Diode) ๊ธฐ๋ฐ ๋์คํ๋ ์ด ๊ธฐ์ ์ ๊ธ์ํ ์ฑ์ฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์กฐ ๊ฒฝ์์ฑ
ํ๋ณด๋ฅผ ์ํ ๋๋ฉด์ ์ ์์ ๊ณต์ ์ฅ๋น์ ๋ํ ์๊ตฌ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์๋ถ๊ณผ ์ฐ์์ ๋ํ ๋์ ๋ฏผ๊ฐ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ์ ๊ธฐ ์ ๊ณ ๋ฐ๊ด ๋์คํ๋ ์ด์ ํน์ฑ ํฅ์์
์ํด์๋ ํจ๊ณผ์ ์ธ encapsulation ๊ณต์ ์ด ํ์ํ๋ค. ์ ๋ฆฌ, ๊ธ์ ๋ฐ ์ํญ์ ์ ์ฐฉ์ ๋ฑ์ ํตํ ๋ฐฉ๋ฒ๋ฑ์ด ์ ์๋๊ณ ์์ง๋ง ๋๋ฉด์ ํ๋ ์๋ธ ๋๋
ํฌ๋ช
OLED ์์ฐ์ ํ๊ณ์ ์ ๋ณด์ธ๋ค. ๊ณ ํ์ง์ TFE(Thin Film Encapsulation) ๋ฐ๋ง ํ์ฑ์ ์ํด์๋ ๊ตฝํ ์ ๊ท ์ด์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ
์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ์๋ ฅ๊ณผ ๋์ ์ ์ฐ์ฑ, ๊ธฐํ๊ณผ์ ๋์ ์ ์ฐฉ ํน์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ ๋ฐ๋ง์ ์์ฑ์ด ์๊ตฌ๋๋ค(1). ์ด์ ๋ฐ๋ผ PECVD(Plasma Enhanced Chemical Vapor Deposition)๋ฒ์ ํ์ฉํ Nitride ๊ณต์ ๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฑ๋ฅ passivation
๋ง ์ฆ์ฐฉ ๊ธฐ์ ์ ๋ํ ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค(2). ๋์์ ์ ์์ ๊ณ ์ ์ฆ์ฐฉ์ด ๊ฐ๋ฅํ ํน์ง์ ๊ฐ์ง๋ ์ด๊ณ ์ฃผํ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฅ๋น(Microwave plasma)์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ฑ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋
์ค์ ์ด๋ค(3).
์ด๊ณ ์ฃผํ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฅ๋น๋ 1-100 GHz ๊ตฌ๋ ์ฃผํ์๋ฅผ ์ธ๊ฐํ์ฌ ์ ์๋ฅผ ๊ฐ์ด์ํค๋ ํํ๋ก์จ, wave induced heated ๋ฐฉ์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง
๋ฐ์ ์ฅ์น๋ฅผ ๋ปํ๋ค. ์ด๊ณ ์ฃผํ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฅ๋น๋ ํฌ๊ฒ ์๊ธฐ์ฅ์ ์ด์ฉํ ์ ์ ์ธ์ดํด๋กํธ๋ก ๊ณต๋ช
ํ๋ผ์ฆ๋ง(Electron Cyclotron Resonance,
ECR) ๋ฐ์ ๋ฐฉ์๊ณผ ์ธ์ดํด๋กํธ๋ก ๊ณต๋ช
์ ์ฌ์ฉํ์ง ์๋ evanescent wave mode, surface wave mode ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ฉฐ ๊ณต์
์๋ ฅ๋(100mTorr ~ 1Torr)๊ฐ ๋น๊ต์ ๋์ PECVD(Plasma Enhanced Chemical Vapor Deposition) ์ฅ๋น์๋
ํ์์ ํํ ์ฅ์น๊ฐ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(4).
๋๋ฉด์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฆ์ฐฉ์ ์ํด์๋ ๋น๊ต์ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ๊ฐ๋จํ๋ฉฐ ์ ํ์ ์ผ๋ก ๊ธธ์ด๊ฐ ๊ธด ์ํตํ์ ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋กํ ํ๋ผ์ฆ๋ง(Linear Microwave Plasma
Source, LMPS) ๋ฐ์์ฅ์น๊ฐ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ํด๋น ์ฅ์น๋ Duo-line plasma ์ฅ๋น๋ก ์ด๊ธฐ ์ค๊ณ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ดํ Roth&Rau
์ฌ(๋๋ Meyer burger ์ฌ)์์ ๊ณ์ ๊ฐ๋ฐ์ ํตํ์ฌ ๊ทธ๋ฆผ 1๊ณผ ๊ฐ์ Roll to Roll ํํ์ ์ฅ๋น๋ก ์์ฉ, ๋๋ฉด์ ์ฆ์ฐฉ์ด ํ์ํ Display, ํ์๊ด ์ ์กฐ ๊ณต์ ๋ฑ์ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(3).
Roll-to-Roll ์ฅ๋น๋ ๋๋ฉด์ ์ฆ์ฐฉ ๊ณต์ ์ด ์ฉ์ดํ ํํ๋ก ๋กค ์์ ์ฆ์ฐฉ ๊ธฐํ์ ์ฌ๋ ค, ๋กค์ ์์ง์์ ๋ฐ๋ผ ์ฐ์ ์ฆ์ฐฉ ๊ณต์ ์ ์งํํ๋ ํํ์
๊ณต์ ์ฅ์น๋ฅผ ๋ปํ๋ค. ๋กคํฌ๋กค ์ฅ๋น์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๊ธฐ๋ฐ ์ฆ์ฐฉ์ ์ํด์๋ substrate heating ์ฅ์น, ์ง๊ณต๋ถ, ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์๋ถ ๋ฐ ๊ธฐํ์ ์์กํ๋
roll ์ฅ์น ๋ฑ์ด ํ์ํ๋ค. ํด๋น ์ฅ์น์์ ๊ณต์ ํจ์จ์ ์์น์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์๋ถ์์์ ํจ์จ ์์น์ด ํ์์ ์ผ๋ก ์๊ตฌ๋๋ค(2).
๊ทธ๋ฆผ. 1. ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋ก์จ์ด๋ธ ์ฅ๋น ๊ธฐ๋ฐ ๋กคํฌ๋กค ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฆ์ฐฉ ์ฅ๋น์ ๊ฐ๋
๋
Fig. 1. Schematic diagram of Roll-to-Roll Linear Microwave plasma source
๊ธฐ์กด Roth&Rau type ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋กํ ๋ฐ์ ์ฅ์น๋ quasi-coaxial TEM ์จ์ด๋ธ ๊ธฐ๋ฐ์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์์ ํน์ง์ผ๋ก ํ๋ฉฐ inner
conductor์์ ๋ฐฉ์ฌ๋๋ ์ ๊ณ๊ฐ quartz tube ์ ๋ฉด์ผ๋ก ๋ฐฉ์ฌ๋์ด ์ ์๋ฅผ ๊ฐ์ดํ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ํด๋น ์ฅ์น์ ๊ฒฝ์ฐ ํน์ ์ฆ์ฐฉ ๋ฉด์์
ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์ ํจ์จ์ด ๋จ์ด์ง๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ๊ณ ์ฆ์ฐฉ ํจ์จ์ ์์น์ํค๊ณ ์
๊ทธ๋ฆผ 2์ ๊ฐ์ด circular TE
11 wave mode ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ํ๊ด ๋ฐฉ์ฌํ ์ฅ๋น์ ๋ํ ๊ฐ๋ฐ์ด ์งํ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ํด๋น ์ฅ์น๋ฅผ ํตํด ์ ํ ์ฆ์ฐฉ ๋ฉด์์ ๊ธฐ์กด ์ฅ๋น ๋๋น ๋์ผ์ธ๊ฐ ํ์์์
30%์ด์์ ์ฆ์ฐฉ ํจ์จ ์ฆ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํจ์ด ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค
(4).
๊ทธ๋ฆผ. 2. (a) ์ํ TE11 ๋ํ๊ด ๊ตฌ์กฐ ๋ฐ (b)ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฆ์ฐฉ ๋กคํฌ๋กค ์์คํ
์ ๋จ๋ฉด๋
Fig. 2. Schematic diagram of (a) circular TE11 waveguiding structure and (b) Roll-to-Roll system cross section
๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ Circular TE
11 ๋ํ๊ด ์ ํ ๊ตฌ์กฐ์ ์ฅ๋น๋ ์ํตํ ์ ๊ณ ๋ถํฌ ํน์ฑ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ฌ๋ ๋ฐฉ์ฌ๋ฉด์์ ์ ํ์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์ ํจ์จ์ ๋์ ๋ฐ๋ฉด, ์ด๊ณ ์ฃผํ ๊ตฌ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฅ๋น
ํฌ๊ธฐ ๋๋น ์งง์ ํ์ฅ ํน์ฑ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์จ์ด๋ธ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ๊ท ์ผ ์ ๊ณ ํ์ฑ์ด ๊ณต์ ๊ท ์ผ๋๋ฅผ ์ ํดํ๋ ์์๋ก ์์ฉํ๊ณ ์๋ค
(4). ํด๋น ์ฅ๋น์ ์ฑ๋ฅ ๊ฐ์ ์ ์ํด์๋ ์จ์ด๋ธ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ์ธ๊ฐ ๊ท ์ผ๋ ๊ฐ์ ์ด ์๊ตฌ๋๋ฉฐ, ํนํ ์ฌ๋ ์ํ
๋ ๋๊ป์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ ๋ฐฉ์ฌ
๊ท ์ผ๋ ์ต์ ํ๊ฐ ํ์ํ๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ท ์ผ ์ ๊ณ ๋ฐฉ์ฌ์ ์ค์ํ ์์ธ์ด ๋๋ slot ์ํ
๋ ๋๊ป์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํน์ฑ ๋ฐ ๊ท ์ผ๋ ๊ฐ์ ์
๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. 3-D plasma fluid simulation ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ์ค์ ๊ณต์ ์ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ 300~500mTorr
๊ณต์ ์๋ ฅ ๋์์ Ar ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์ ํน์ฑ์ slot ๋๊ป(1~7mm)์ ์ํฅ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค
(4).
2. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ตฌ์ฑ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
๊ทธ๋ฆผ. 3. ์ํ TE11 ์จ์ด๋ธ ๊ธฐ๋ฐ ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋ก์จ์ด๋ธ ํ๋ผ์ค๋ง ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ฑ๋ฒ ๊ฐ๋ต๋ ๋ฐ ๋ฉ์ ํ์
Fig. 3. Schematic diagram and meshes of TE11 circular wave LMPS
๊ทธ๋ฆผ 3์ 3์ฐจ์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉ๋ ์ ํ ์ด๊ณ ์ฃผํ ์ฑ๋ฒ ๊ฐ๋ต๋ ๋ฐ ์ค์ ๋ ๋ฉ์(Mesh) ํ์์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ง๊ณต ์ฑ๋ฒ๋ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก
์ํตํ์ผ๋ก ๋ฐ๊ฒฝ 205mm, ๋์ด 120mm๋ก ๊ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ์ด๋ฐ ์ค์ฌ์ถ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 3์ฐจ์ ์ํตํ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ ํ์๋ค. ROll-to-Roll
PECVD ์ฅ๋น์ ์ ์ฉ์ด ๊ฐ๋ฅํ ํํ๋ก ์ค์ ๊ณต์ ์ ๊ฐ์ ํ์ฌ ์ํตํ quartz($\varepsilon_{r}$=4)์ ์ธ๊ฒฝ์ 46mm ๋ด๊ฒฝ์ 40mm๋ก
์ค์ ํ์๋ค.
quartz ๋ด๋ถ์๋ ์ธ๊ฒฝ 40mm ๋ด๊ฒฝ 36mm ์ copper ๊ตฌ์กฐ์ conductor๋ฅผ ์์น ์์ผฐ์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฆผ 2,3๊ณผ ๊ฐ์ด conductor ํ๋ฉด์๋ quartz window์ ํ๋ฉด์ ํํํ ๋ฐฉํฅ์ ์ ๊ณ๋ฅผ ํ์ฑํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋๊ป 1~7mm์ ํด๋นํ๋ ์ ๊ณ๋ฐฉ์ฌํ
slot antenna(air condition)๋ฅผ ํ์ฑ์์ผฐ๋ค. conductor ๋ด๋ถ์๋ ์จ์ด๋ธ ์ ํ๋ฅผ ์ํ์ฌ ์ง๊ฒฝ 36mm์ ์ ์ ์ฒด๋ฅผ ์ฝ์
ํ์์ผ๋ฉฐ,
fc11=1.841/2ฯa$\sqrt[]{\mu\epsilon}$ (fc11:cut-off frequency of TE11 modes, a : circular waveguide inner radius, $\mu$ : permeablity of material, $\varepsilon$
: permittivity of materal) cut-off ์ฃผํ์ ๋๋น ๋์ ๊ตฌ๋์ฃผํ์ ํ์ฑ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก $\varepsilon_{r}$=9 ์
์๋ฃจ๋ฏธ๋ ์์ฌ๋ก ์ค์ ํ์๋ค(4).
๊ทธ๋ฆผ 4์ ๊ฐ์ด ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋ก์จ์ด๋ธ ์ฅ๋น์์ ์ฃผ๋ก ์ฆ์ฐฉ์ด ์งํ๋๋ quartz window ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ 25mm ๋จ์ด์ง ๊ณต๊ฐ์์ 200mm ๊ธธ์ด์ substrate๋ฅผ
๊ฐ์ ํ์ฌ ์ฆ์ฐฉ ๊ท ์ผ๋๋ฅผ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. ์ฃผ์
๊ฐ์ค์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ Ar ๊ฐ์ค๋ฅผ ์ค์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฑ๋ฒ ๋ด๋ถ ์๋ ฅ์ ์ค์ ๊ณต์ ์ ๋ฐ์ํ์ฌ 300~500 [mTorr]๋ก
๊ฐ๋ณํ๋ฉฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์งํํ์๋ค. Microwave ๊ตฌ๋์ฃผํ์๋ 2.45 GHz๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ์ธ๊ฐ ํ์๋ 600W๋ก ๊ณ ์ ํ์๋ค. ๋ฉ์ ํ์์ ์จ์ด๋ธ
์ ์ก์ ์ํ ๋ํ๊ด ๋ถ์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์์ญ์ ์กฐ๋ฐํ๊ฒ ํ์ฑํ์ฌ ์ฝ 172,820๊ฐ ์์(Element)์ 27,960๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณ ์์ญ(Boundary)์ผ๋ก
๊ตฌ์ฑํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 4. ์ํ TE11 ์จ์ด๋ธ ๊ธฐ๋ฐ ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋ก์จ์ด๋ธ ํ๋ผ์ค๋ง (a)์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ฑ๋ฒ ๋ฐ (b)์ฆ์ฐฉ๋ถ์ ๋จ๋ฉด๋
Fig. 4. Simulation and chamber diagnostic setup diagram of (a)top view and (b) deposition
region
๊ณต์ ๊ฐ์ค ์ฃผ์
์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ํ ์ด๊ณ ์ฃผํ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํด์์ ์ํด Comsol Multiphysics tool์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.์ ์ ๊ฐ์ด ๋ฐ Electromagnetic
wave์ ์ํ ์ ๊ณ ๊ณ์ฐ์ ์ํ wave equation, ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ด์ ์ ์ ๊ฑฐ๋ ํด์์ ์ํ ์
์ ๋ณด์กด ๋ฐ ์๋์ง ๋ณด์กด ๋ฐฉ์ ์, ์ค์ฑ ์
์์
์ด์จ์ ๋ํ ๋ณด์กด ๋ฐฉ์ ์, ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ ์๋ฅผ ๊ณ์ฐ์ ์ํ Poissonโs equation ๋ฑ์ ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ด ์ฌ์ฉ๋์๋ค
(4-5).
์ฃผํ์ ์์ญ(frequency domain)์์ ์ํตํ ๋ํ๊ด์ ์งํํ๋ wave equation์ non-magnatized ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋งค์ง์ ๊ฐ์ ํ์ฌ
๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ ํ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $\epsilon_{0}$๋ ์ง๊ณต์ ์ ์ ์จ, $\epsilon_{r}$์ ์๋ ์ ์ ์จ, $\mu_{0}$๋ ์ง๊ณต์ ํฌ์์จ, $\mu_{r}$์
์๋ ํฌ์์จ, $\omega$๋ ๊ฐ ์ฃผํ์(Angular frequency, 2ฯ x 2.45 GHz), $\vec{E}$๋ ์ ๊ณ (electric
field),$k_{0}$๋ ์์ ๊ณต๊ฐ์์ wave number($k_{0}=w\sqrt[]{\mu_{0}\epsilon_{0}}$), $\sigma$๋
์ ๊ธฐ ์ ๋๋์ด๋ค. ์ํตํ ๋ํ๊ด์ ๋ฐ๋ผ ์งํํ๋ ์จ์ด๋ธ์์ slot ์ํ
๋๋ฅผ ํตํด ์ ๊ณ๊ฐ ๋ฐฉ์ฌ๋๊ณ , ํ๋ผ์ฆ๋ง ์์ญ์ ์ ์๋ค์ ๊ฐ์ด๋๋ฉด์ ์ ๋ ฅ ์ ๋ฌ์ด
์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค
(6).
ํ๋ผ์ฆ๋ง์ ์๋ ์ ์ ์จ์
์(2)์ ๊ฐ์ด ๊ตฌ๋ ์ฃผํ์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฃผํ์์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋ค. ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฃผํ์๋ ์ ์ ๋ฐ๋($n_{e}$)์ ์ ์ ์ง๋($m_{e}$)์ ์ํด ํํ๋๋ค.
ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ ๊ธฐ ์ ๋๋(plasma conductivity) $\sigma_{plasma}$๋ ์์
์(4)์ ๊ฐ์ด ์ ์๋๋ค
(3,6). $q_{e}$๋ ์ ์ ์ ํ๋, $m_{e}$๋ ์ ์ ์ง๋, $n_{e}$๋ ์ ์๋ฐ๋, $\nu_{en}$์ ์ถฉ๋ ์ฃผํ์(electron-neutral
collision frequency for momentum transfer)๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค.
$Q_{h}$ ๋ microwave power์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง๋ก ํก์๋๋ ํ์์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ ๊ธฐ์ ๋๋, ์ ๊ณ $\vec{E}$ ์ complex
conjugate $\vec{E}^{*}$ ๊ฐ์ ๊ณฑ์ ๋ํ ์ค์๋ถ์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
์ ์์ ์ ์ ์๋์ง์ ๋ํ ๋ณด์กด ๋ฐฉ์ ์์ Drift-diffusion ๊ทผ์ฌ์์ ์ํด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ํ๋๋ค(6).
$R_{e}$๋ ์ ์ ์์ฑ, $R_{\varepsilon}$๋ ์ถฉ๋์ ์ํ ์ ์ ์๋์ง ๋ณํ๋, $\vec{\Gamma_{e}}$์ $\vec{\Gamma_{\varepsilon}}$๋
๊ฐ๊ฐ ์ ์์ ์ ์ ์๋์ง์ Flux, $P_{dep}$๋ ํ๋ผ์ค๋ง deposited power density, $-\vec{u}\nabla n_{e}$์
$-\vec{u}\nabla n_{\varepsilon}$๋ ๋๋ฅ์ ์ํ ์ฑ๋ถ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ ๊ณ์ ํ์ฐ์ ์ํ ์ ์์ ์ ์ ์๋์ง ํ๋ญ์ค๋ ๋ค์๊ณผ
๊ฐ์ด ๊ณ์ฐ๋๋ค
(5-7).
$\vec{\Gamma_{e}}= -(\mu_{e}\bullet\vec{E})n_{e}-\nabla(D_{e}n_{e})$
ํ 1. ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ ์ฒด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ฌ์ฉ๋ ํํ์ข
(4)
Table 1. Overview of plasma species used in Linear Microwave Plasma simulation
Reaction formula
|
Type
|
โณฮต (eV)
|
e+Ar โ e+Ar
|
Elastic scattering
|
-
|
e+Ar โ e+Ar*
|
Excitation
|
11.55
|
e+Ar* โ e+e+Ar+
|
Step-ionization
|
4.16
|
e+Ar โ e+e+Ar+
|
Direct-ionization
|
15.76
|
Ar+Ar+โAr+Ar+
|
Scattering
|
-
|
Ar+Ar+ โ Ar+Ar+
|
Charge exchange
|
-
|
e+Ar*โ e+Ar
|
Quenching
|
-
|
Ar+Ar* โ Ar+Ar
|
Quenching
|
-
|
Ar*+Ar*โ e+Ar++Ar
|
Ionization
|
-
|
$\mu_{\varepsilon}$๋ ์ ์์ ์๋์ง ์ด๋๋(Mobility), $\mu_{e}$๋ ์ ์ ์ด๋๋(electron Mobility),
$D_{e}$๋ ์ ์์ ํ์ฐ ๊ณ์(Diffusivity), $D_{\varepsilon}$๋ ์ ์ ์๋์ง ํ์ฐ ๊ณ์๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. $\mu_{e}$
๋ BOLSIG+๋ฅผ ํตํ์ฌ ์ ์ ์๋์ง์ ๊ดํ ๊ฐ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋์๋ค. ํด๋น ํ๋ญ์ค ๊ณ์ฐ์ ์๊ตฌ๋๋ ์ ๊ณ $\vec{E}$ ๋ฐ ์ ์ $V$ ๋ Poisson
๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋๋ค.
$\omega_{k}$๋ $k$ ์ข
์ ์ง๋ ๋ถ์จ, $\rho$๋ ํผํฉ ๊ฐ์ค ๋ฐ๋, $R_{k}$๋ $k$ ์ข
์ ๋ํ ๋ฐ์ ๊ณ์, $\vec{j_{k}}$๋
$k$ ์ข
์ ๊ดํ ํ์ฐ ์ ์ ๋ฒกํฐ(Diffusive flux vector)๋ฅผ ๋ปํ๋ค. ํ๋ผ์ค๋ง Wall์์์ ์ ์์๋์ง์ ์ ์์ ๋ํ ๊ฒฝ๊ณ์กฐ๊ฑด์ ์์
์(13)-
(14) ๊ฐ์ด ๋ํ๋๋ค. $\vec{n}$์ ๋ฒ์ ๋ฒกํฐ(Normal vector)๋ฅผ, $v_{eth}$๋ ์ด ์๋(Thermal velocity)๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค.
ํ๋ฉด์์ ์ฌ๊ธฐ์ข
ํน์ ์ด์จ์ ์ํ ์ฑ๋ฒ ๋ฒฝ๋ฉด์์์ 2์ฐจ ์ ์ ๋ฐฉ์ถ์ ๊ณ ๋ ค๋์ง ์์๋ค. ์ ์๋ฐ๋ ๊ณ์ฐ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฒฝ๊ณ ์กฐ๊ฑด์ ๋ค์
์ (15)-
(16) ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ฉ ๋์๋ค
(8).
๊ธฐ์กด ์คํ ๋ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋น๊ต ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐฉ์๊ณผ ๋์ผํ ํํ์ ์ ์, Ar ์ข
๋ฑ์ ํฌํจํ์ฌ
ํ 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ด 9๊ฐ์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํํ ๋ฐ์์๊ณผ 2๊ฐ์ง ํ๋ฉด ๋ฐ์์(Ar*โAr, Ar+โAr)์ด ํ๋ผ์ค๋ง ์ ์ฒด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ํ์ ์ฌ์ฉ๋์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 5. ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฑ๋ฒ ๋ด๋ถ (a)์ ๊ณ ๋ถํฌ ๋ฐ (b)ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ ์
Fig. 5. (a) Electric field norm $|\vec{E}|$ (E-field amplitude, $\sqrt[]{E_{x}^{2}+E_{y}^{2}+E_{z}^{2}}$)
(b)Plasma potential
๊ทธ๋ฆผ. 6. ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฑ๋ฒ ๋ด๋ถ (a)์ ์๋ฐ๋ ๋ฐ (b) ์ ์์จ๋ ๋ถํฌ๋
Fig. 6. (a) electron density (b)electron temperature
3. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ๊ณ ์ฐฐ
3.1 ์ฌ๋ ๋๊ป ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๊ณ ๋ถํฌ ๋ฐ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํน์ฑ ๋ณํ
๊ทธ๋ฆผ 5, 6์ ์ํตํ ๋ํ๊ด ๊ธฐ๋ฐ circular TE11 wave ๋ฐฉ์ฌ ์ ํ ๋ง์ดํฌ๋กํ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ฅ๋น ๋ด๋ถ์ ํ์ฑ๋ ์ ๊ณ, ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ ์, ์ ์๋ฐ๋, ์ ์์จ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ํด๋น ์ฅ๋น๋ ์
๋ ฅ๋จ์ด ํ๋๋ก
์ค์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ต์ข
๋จ์ ๊ธ์ ๋์ฒด๋ก ํ์ฑ๋์ด ๋ฐ์ฌํ์ ์ํ standing wave ์ ๊ธฐ๋ฐํ๋ ํํ๋ก ์ ๊ณ๊ฐ ํ์ฑ๋๋ค. ํด๋น ๊ทธ๋ฆผ์ Ar 400mTorr,
slot ์ํ
๋ 5mm ๋๊ป ์กฐ๊ฑด์์ ๋ฐ์๋ ํ๋ผ์ฆ๋ง์ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 5(a)์ ์ ๊ณ๋ standing wave ์ ์ํด ํ์ฑ๋ ๋ถ๊ท ์ผ ์ ๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๋ด๋ถ ์ ์ ์ฒด๋ฅผ ๋ฐ๋ผ ํ์ฑ๋๋ standing wave์ ๋ฐํ์ฅ์ 23mm๋ก
๋ํ๋๋ฉฐ, ๋ง์ดํฌ๋กํ๊ฐ ์ธ๊ฐ๋๋ ์
๋ ฅ๋จ ๊ทผ์ฒ์์ ์ ๊ณ ์ธ๊ธฐ๊ฐ ๋์ผ๋ฉฐ ์
๋ ฅ๋จ์์ ๋ฉ์ด์ง์๋ก ์ธ๊ธฐ๊ฐ ๊ฐ์ํจ์ ๋ณด์ธ๋ค. ํ๋ผ์ฆ๋ง ์์ฑ์ ๊ด์ฌํ๋ ํ์ ์ ๋ฌ๋์ด
๊ฐ์ํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ทธ๋ฆผ 6(a)์ ๊ฐ์ด ์ ์ ๋ฐ๋ ๋ํ ์
๋ ฅ๋จ ๊ทผ์ฒ์์ ๋์ ๋ฐ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ์
๋ ฅ๋จ์์ ๋ฉ์ด ์ง์๋ก ๊ฐ์ํจ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 6(b)์์ ํ์ฑ๋ ์ ์์จ๋๋ quartz window ํ๋ฉด ๋ถ๊ทผ์์ 3.5V๋ก ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ฉฐ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์์ ๋ฉ์ด์ง์๋ก ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์๋์ฐ
ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ 25mm ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ์ฆ์ฐฉ ์์ญ์์๋ ์ ์์จ๋๊ฐ 1~2V ์ฌ์ด๋ก ํฌ๊ฒ ๊ฐ์ํ๋ ์์์ ๋ณด์ธ๋ค(9).
๊ทธ๋ฆผ. 7. X=0(์ฑ๋ฒ ์ค์), YZ ํ๋ฉด์์ ํ์ฑ๋ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ์ ๋จ๋ฉด๋ (a) ์ฌ๋ ๋๊ป : 1mm (b) ์ฌ๋ ๋๊ป : 7mm
Fig. 7. Electron density profile at YZ plane (X=0) (a) slot thickness: 1mm (b) slot
thickness: 7mm
๊ทธ๋ฆผ 7์ Ar 400mTorr ๊ณต์ ์กฐ๊ฑด์์ ์ฌ๋์ ๋๊ป์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๊ณ ๋ฐ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 7(a)๋ ์ฌ๋ ๋๊ป 1mm ์ผ๋์ ์ ์ ๋ฐ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. circular TE
11 wave ๋ชจ๋์ ๋ฐ๋ผ ์ ๊ณ๊ฐ ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์ ํํํ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํ์ฑ๋๋ฉฐ ์ฌ๋ ์์ญ ๊ทผ์ฒ์ ํ๋ผ์ฆ๋ง๊ฐ ์ง์ค๋์ด ์์ฑ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฌ๋์
๊ธธ์ด๋ฅผ ์๊ฒ ์ค๊ณํจ์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ผ์ฆ๋ง์ ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์ฌ์ด์ ์ ๊ณ ์ง์ค์์ญ๋ ์ข์ ์์ญ์ผ๋ก ์ง์ค๋์ด ๋ํ๋๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์ ์์ญ์ ์ง์ค๋๊ฐ
๋์์ง๋ฉฐ,
๊ทธ๋ฆผ 7(b)์ ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ ๋๊บผ์ด ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค y์ถ์ผ๋ก ์ข์ผ๋ฉฐ, z์ถ์ผ๋ก ๋์ ํํ๋ก ํ๋ผ์ฆ๋ง๊ฐ ํ์ฑ๋จ์ ๋ณด์ธ๋ค. ๋ฐ๋ฉด
7(b), ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 7mm ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๊ณ ์ง์ค์์ญ์ด ์ฌ๋์ ์ค์๋ถ์์ ์ฌ๋ edge ์์ญ ๊ทผ์ฒ๋ก ์ด๋ํจ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ฐ์ ์์ญ์ด
๊ทธ๋ฆผ 7(a)์ ๋นํด y์ถ์ผ๋ก ๋์ผ๋ฉฐ, z ์ถ์ผ๋ก ์ข์ ํํ๋ก ํ์ฅํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
ํ 2. ์ฌ๋์ ๋๊ป[mm] ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ[mTorr]์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํก์ ํ์[W] ๋ฐ ํ์ ์ ๋ฌ ํจ์จ[%]
Table 2. Plasma deposition power [W] and Power transfer efficiency along the slot
thickness[mm] and process pressure[mTorr]
pressure
depth
|
300
|
400
|
500
|
1
|
569.4
|
94.9%
|
568
|
94.6%
|
565
|
94.1%
|
2
|
571.3
|
95.2%
|
571.4
|
95.2%
|
570.7
|
95.1%
|
3
|
582.1
|
97%
|
581.3
|
96.9%
|
580.6
|
96.7%
|
4
|
587.6
|
97.9%
|
587.4
|
97.9%
|
586.5
|
97.7%
|
5
|
590.5
|
98.4%
|
589.7
|
98.2%
|
588.8
|
98.1%
|
6
|
589.9
|
98.3%
|
588.9
|
98.1%
|
588
|
98%
|
7
|
587
|
97.8%
|
586.8
|
97.6%
|
585
|
97.5%
|
๊ทธ๋ฆผ. 8. ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ ํน์ฑ (์ฌ๋ ๋๊ป : 1mm)
Fig. 8. Electron density along the distance from quarz window and process pressure
(slot thickness : 1mm)
ํ 2๋ ์ฌ๋ ๋๊ป(1~7[mm]) ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ(300~500[mTorr])์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์ฒด ์ฑ๋ฒ ๊ตฌ์กฐ์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํก์ ํ์ ๋ฐ ํ์ ์ ๋ฌ ํจ์จ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
๊ฐ ์กฐ๊ฑด ๋ณ ์ด ์ธ๊ฐ ํ์๋ 600[W]๋ก ์ค์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ๋ ๊ตฌ์กฐ ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํน์ฑ ๋ณํ๋ฅผ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. ์ฌ๋์ ๋๊ป๊ฐ 1mm์์ 5mm
๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ 300mTorr ์๋ ฅ ๊ธฐ์ค ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์๋ 569.4W์์ 590.5W๋ก ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์ฌ๋์ ๋๊ป๊ฐ 5mm ์ด์ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋
ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ํก์์จ์ด ๋ฐ๋๋ก ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด๋๋ฐ, ์ด๋ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ ํก์์จ์ด ์ด์
๋ถ์ ์ง์ค๋์ด ์ ์ฒด ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ํก์์จ์ ๊ฐ์ํ๋
๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ฌ๋์ ๋๊ป๊ฐ ๊ณ ์ ๋์ด ์๋ ์กฐ๊ฑด์์๋ ์๋ ฅ์ด ๋ฎ์์๋ก ํก์ ํ์๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ฐ๋ผ ํ์ ์ ๋ฌ ํจ์จ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์ฌ๋
๋๊ป๊ฐ 3mm๋ก ๊ณ ์ ๋ ๊ฒฝ์ฐ 300mTorr ์กฐ๊ฑด์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ํก์์จ์ด 582.1W์์ 500mTorr ์กฐ๊ฑด์์ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ํก์์จ์ด 580.6W๋ก
๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ ํก์์จ ๊ฐ์ ํ์์
๊ทธ๋ฆผ 8์ ํตํด ํ์ธํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 8์ ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 1mm ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ ฅ ์กฐ๊ฑด ๋ฐ ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ธ๋ค. 500mTorr ์๋ ฅ ์กฐ๊ฑด์ ๊ฒฝ์ฐ
300mTorr ์๋ ฅ ์กฐ๊ฑด ๋๋น ์ ์๋ฐ๋์ ์ต๋ ์ง์ ์ด ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ํ๋ฉด ๊ทผ์ฒ์์ ํ์ฑ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด 500mTorr ๊ณต์ ์กฐ๊ฑด์์๋ ๋์ ์๋ ฅ๊ณผ ๋ฎ์
์ ์์จ๋๋ก ์ธํ diffusion length์ ๊ฐ์๋ก ์ธํ์ฌ ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์์ ๋ฉ๋ฆฌ ๋จ์ด์ง์๋ก ์ ์ ๋ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ 15mm ์ด์์
์กฐ๊ฑด์์๋ ๋ฎ์ ์๋ ฅ์ ๊ณต์ ์กฐ๊ฑด์์ ์ ์๋ฐ๋๊ฐ ๋ ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค(4,9). ๋๋ฌธ์, ์๋ ฅ์ด ๋์ ์กฐ๊ฑด์์๋ ์ ์๋ฐ๋์ ์ต๋ ํฌ๊ธฐ๋ ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ ๋ฐ๋ฉด ํ 2์ ๊ฐ์ด ์ ์ฒด ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ํก์์จ์ ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค.
ํ 3. ์ฌ๋์ ๋๊ป[mm] ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ[mTorr]์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ด ์ด ์ ์ ์์ฑ ๊ฐ์
Table 3. Total number of electron along the slot thickness[mm] and process pressure
[mTorr]
pressure
depth
|
300
|
400
|
500
|
1
|
3.17e15
|
3.14e15
|
3.1e15
|
2
|
3.22e15
|
3.193e15
|
3.154e15
|
3
|
3.26e15
|
3.23e15
|
3.202e15
|
4
|
3.327e15
|
3.29e15
|
3.25e15
|
5
|
3.354e15
|
3.311e15
|
3.27e15
|
6
|
3.341e15
|
3.21e15
|
3.2e15
|
7
|
3.201e15
|
3.19e15
|
3.16e15
|
ํ 3์ ์ฌ๋ ๋๊ป(1~7[mm]) ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ(300~500[mTorr])์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๋ด ์ด ์ ์ ์์ฑ ๊ฐ์๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ํ๋ผ์ฆ๋ง ํก์ ํ์[W]
๋ฐ ํ์ ์ ๋ฌ ํจ์จ[%]์ ๊ดํ ๊ฒฝํฅ์ฑ ๋์ผํ๊ฒ ๋์ฒด๋ก ์๋ ฅ์ด ๊ฐ์ํ ์๋ก, ์ฌ๋์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ด ์ ์ ์์ฑ ๊ฐ์๋ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ณด์ธ๋ค.
3.2 ์ฌ๋์ ๋๊ป ๋ฐ ๊ณต์ ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ผ์ฆ๋ง ๊ท ์ผ๋
๊ทธ๋ฆผ. 9. ์ฌ๋ ๋๊ป์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฆ์ฐฉ๋ฉด์์์ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ(400mTorr)
Fig. 9. electron density profile along the slot thickness at the deposition region
๊ทธ๋ฆผ. 10. ๊ณต์ ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฆ์ฐฉ๋ฉด์์์ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ(slot thickness : 3mm)
Fig. 10. electron density profile along the process pressure at the deposition region
(slot thickness : 3mm)
์ฌ๋์ ๋๊ป๊ฐ ๊ฐ์ํ ์๋ก ์ํตํ ๋ํ๊ด์ ์งํํ๋ ํ์ ์ด์
๋ถ์์ ํก์๋๋ ํ์ ์์ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ, ์ ํ ๋ํ๊ด์ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ์ ํก์ ๋น์จ์
๊ท ์ผ๋๊ฐ ๊ฐ์ ๋จ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋์ ์ฌ๋์ ๋๊ป๊ฐ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฒด ํ๋ผ์ฆ๋ง ํก์ ํ์์์ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค. ๋ํ ๊ณต์ ์๋ ฅ์ด ์ฆ๊ฐํจ์
๋ฐ๋ผ ์ฟผ์ธ ์๋์ฐ ๊ทผ์ ๋ถ์์ ์ต๋ ์ ์๋ฐ๋์ ํฌ๊ธฐ๋ ์ฆ๊ฐํ๋ ๋ฐ๋ฉด ์๋์ฐ ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฉ์ด์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์๋ฐ๋์ ๊ฐ์ ๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ๋ํ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 9๋ ๊ณต์ ์๋ ฅ์ 400mTorr ๋ก ๊ณ ์ ์์ผฐ์ ๋, ์ฌ๋ ๋๊ป์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฆ์ฐฉ๋ฉด(์๋์ฐ ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ 25mm, ์ฑ๋ฒ ์ค์์์ -100~100mm ๊ตฌ๊ฐ)์์์
์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 1mm์ธ ๊ฒฝ์ฐ x= โ100mm, 100mm ๊ตฌ๊ฐ์์ ์ ์๋ฐ๋๊ฐ ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ฉฐ ์ค์๋ถ์์ ๋ฎ์ ๋ฐ๋ ๋ถํฌ๊ฐ
๋ํ๋จ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์์ ์ฌ๋ ๋๊ป๋ก ์ธํ์ฌ ํ๋ผ์ฆ๋ง ํ์ ํก์์จ์ด ๋ฎ์ผ๋ฉฐ, standing wave ํจ๊ณผ๋ก ์ธํ์ฌ ํ์ ์ธ๊ฐ ์ด์
๋ถ ๋ฐ ๋ฐ์ฌ๋ถ์์
์ ๊ณ๊ฐ ๊ฐํ๊ฒ ํ์ฑ๋์ด ๊ท ์ผ๋๊ฐ ๋จ์ด์ง๋ ๋ชจ์ต์ด ๋ํ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 3mm์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ ์๋ฐ๋๊ฐ ์ ์์ญ์์ neโ2x1017[1/m3]๋ก ๋ํ๋๋ฉฐ ๊ท ์ผ๋๊ฐ ๋์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฌ๋์ ๋๊ป๊ฐ 5mm์ธ ๊ตฌ๊ฐ์์๋ ํ์ ์ธ๊ฐ ์ด์
๋ถ์ธ x=โ100mm~-75mm ๊ตฌ๊ฐ์์ ํ์ ํก์์จ์ด
๋์์ง๋ฉฐ ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์ ์๋ฐ๋์ ๊ณต๊ฐ ๊ท ์ผ๋๊ฐ ๋ฎ์์ง๋ค. ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 7mm์ธ ์์ญ์์๋ ์ด์
๋ถ์์ ํ์ ํก์๊ฐ ๋ ๋ง์ด ๋ฐ์ํ๋ฉฐ ๊ณต๊ฐ ๊ท ์ผ๋๊ฐ ๋ฎ์์ง๊ณผ
๋์์ ์ฌ๋ 5mm ๊ฒฝ์ฐ๋ณด๋ค ์ ์๋ฐ๋๊ฐ ๋ฎ๊ฒ ํ์ฑ๋จ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 10์ ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 3mm์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ณต์ ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฆ์ฐฉ ๋ฉด์์์ ์ ์๋ฐ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค. ์ฌ๋ ๋๊ป๊ฐ 3mm ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์๋ ฅ ๋ณํ์๋ ๊ท ์ผ๋๊ฐ ๋๊ฒ
์ ์ง๋จ์ ํ์ธ ํ ์ ์๋ค. ํ 2, 3์ ๋ํ๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์๋ ฅ์ด ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ํ๋ผ์ฆ๋ง ์ด ํก์ ํ์์์ ๊ฐ์ํ๋ฉฐ, ์ ์๋ฐ๋ ๋ํ ๊ฐ์ํจ์ ๋ณด์ธ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์์์ ๊ฐ์ด ์ฆ์ฐฉ๋ฉด์ด ํ์ฑ๋๋ ์๋์ฐ ํ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ 25mm ์์น์์๋ 300mTorr ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ์๋ฐ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋๊ฒ ๋ํ๋๋ฉฐ 500mTorr์์ ์ ์๋ฐ๋๊ฐ
๋ฎ๊ฒ ํ์ฑ๋จ์ ๋ณด์ธ๋ค.