๋ฐฉ์๊ทผ
(Young-Keun Bang)
1
์ด์ฒ ํฌ
(Chul-Heui Lee)
โ
-
(Dept. of Electrical Engineering, Kangwon National University, Korea .)
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
nonstationary time series, nonlinear time series, rate of change of moving average, TSK FPS, CBKM
1. ์ ๋ก
์ฌํ๊ฐ ๋ณต์กํด์ง๊ณ ๊ธฐ์ ์ด ๋ฐ๋ฌํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ธ๊ฐ์ ์ํ ๋ฐ ๊ฒฝ์ ํ๋๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ด ์์์ด ์์์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค๋ฃจ์ด์ ธ์ผ ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ํน์ฑ
๋ํ ๋ณต์กํ๊ณ ์ ๊ตํ ํํ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค. ๊ทธ์ค ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ผ์ ํ ๊ฐ๊ฒฉ์ผ๋ก ๋์์ ๊ด์ธกํ๊ณ ๊ธฐ๋กํ ์๋ฃ๋ก, ์ด๋ฌํ ๊ณผ๊ฑฐ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ถ์ํ์ฌ
๋ฏธ๋์ ๋ฐ์ํ ํ์๋ค์ ๋น๊ต์ ์ ํํ ์์ธกํ ์๋ง ์๋ค๋ฉด, ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ ๋ต์ ์ผ๋ก ๋๋นํ๊ณ ๊ณํ์ ์๋ฆฝํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ๋ ฅ ๋ถ์ผ์์
๋จโค์ฅ๊ธฐ ์ ๋ ฅ ๋ถํ(์์)๋ ์ต๋ ์ ๋ ฅ ์๋น๋, ์ฐ๊ฐ ์ ๋ ฅ์์ฐ๋ ๋ฑ์ ์ ๋ ์งํ๋ฅผ ์์ธกํ ๋๋, ๊ฒฝ์ ๋ถ์ผ์์ ์ฃผ๊ฐ์ง์ ๋ณ๋, ํ์จ ๋ณ๋ ๋ฑ์ ์์ธกํ
๋ ์ด์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ์ธ์๋ ํ์์ ํ์ ๋ณ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ํต์ ์ฅ์ ๋์ฒ ๋ฐฉ์ ์๋ฆฝ, ๊ธฐํ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ๋ ๋์ฑ
์๋ฆฝ ๋ฑ์๋ ํ์ฉ๋๋ค.
์๊ณ์ด ์์ธก์์๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๋ฏธ๋์ ๋ฐ์ํ ํ์์ด ๊ณผ๊ฑฐ์ ํ์์ ์ข
์์ ์ด๋ผ๋ ์ ์ ํ์ ์ผ๊ด์ ํจํด, ๊ท์น์ฑ, ๋ณ๋ ์ถ์ด ๋ฑ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ด์ฌ๋ ํน์ฑ์
์ ๊ธฐ์ ํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ฆฝํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ARMA (Auto-regressive moving average)๋ ARIMA (Auto-regressive
integrated moving average)์ ๊ฐ์ ์ ํ ํ๊ท๋ชจ๋ธ์ ๋๋ฆฌ ํ์ฉ๋๋ ๊ณ ์ ์ ๊ธฐ๋ฒ์ด๊ธด ํ์ง๋ง ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ์ ๊ธฐ์ธํ ๊ฐํ
๋น์ ํ์ ํน์ฑ์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ๋ด๊ณ ์๋ ์ ๋ณด์ ๋ถํ์ค์ฑ์ ์ทจ๊ธํ๊ธฐ์๋ ์ด๋ ค์๊ณผ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค(1,2). ์ด๋ฌํ ์ํ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ด์ฉํ ๊ณ ์ ์ ๊ธฐ๋ฒ์ ๋ฌธ์ ์ ๋ค์ ๊ทน๋ณตํ๊ณ ์, ๊ทผ๋์๋ ํผ์ง ์ด๋ก ๊ณผ ์ ๊ฒฝ๋ง ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ์ฐ ๊ณ์ฐ(soft computing)
๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ฉํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ด ํ๋ฐํ๋ฉฐ, ์ํ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ ๋นํด์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถํ์ค์ฑ๊ณผ ๋น์ ํ ํน์ฑ์ ์ ์ ํ๊ฒ ์ทจ๊ธํ ์ ์๊ณ ํ์ต์ ํตํด ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์
๋ฐ์ํ ์ ์์ด ์๋นํ ์ฑ๊ณผ๋ฅผ ๋ด๊ณ ์๋ค(3-6).
ํนํ, ํผ์ง ์์คํ
์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํฌํจํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ทจ๊ธํ๋ ๋ฌธ์ ๋ค์์ ๊น๋ค๋ก์ด ์ํ์ ์ ๊ฐ์ ๋ถ์ ๊ธฐ๋ฒ ๋์ ์ ์ธ์ด์ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ์ ์ถ๋ก ๊ณผ์ ์ ์ด์ฉํ๊ธฐ์
์ ๊ทผ์ด ๋น๊ต์ ์ฌ์ธ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ฐ์ดํฐ ๋ด์ ๋ด์ฌ๋ ํน์ฑ๋ค์ ์ถฉ๋ถํ ์ ๊ธฐ์ ํ ์ ์์ด ๋น์ ์(nonstationary) ๋ฐ ๋น์ ํ ์๊ณ์ด ์์ธก์
๋งค์ฐ ์ ์ฉํ ๋๊ตฌ๋ก ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(7). ๊ทธ์ค์์๋ Takagi์ Sugeno์ ์ํด ์ ์๋ TSK ํผ์ง ์์คํ
์ ์ธ์ด์ ํํ๊ณผ ์ํ์ ๋ชจํ์ ์กฐํฉํ ๊ท์น์ ๊ตฌ์กฐ๋ก, ๊ท์น์ ์ ๊ฑด๋ถ์๋
ํผ์ง ์งํฉ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถํ์ค์ฑ์ ํฌํจํ ๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ฑ์ ๋ฌ์ฌํ ์ ์๋๋ก ํ๊ณ , ํ๊ฑด๋ถ์๋ ์ ๊ฑด๋ถ์ ๋์ ์์ญ์ ์ ํฉํ ์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ท์น๋ณ๋ก
์ต์ ํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฐ์ถํ ์ ์๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค (8). ๋ฐ๋ผ์ ๋์์ ๋ํ ์ง์์ ์ธ์ด์ ์ ๋งคํจ๊ณผ ๊ณ ์ ์ (์ ํ) ํ๊ท๋ชจ๋ธ์ ์ด์ ์ ๋์์ ์ทจํ ์ ์์ด ์๊ณ์ด ์์ธก์ ๋น๋กฏํ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์ ์์ฉ๋๊ณ
์๋ค. TSK ํผ์ง ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ท์น ์ ๊ฑด๋ถ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ฑ์ ์ ๋๋ก ๋ํํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ํ๊ฑด๋ถ ์์ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ ์ ํ์ฑ์ ๋ฐ๋ผ
์ฐจ์ด๊ฐ ๋๊ฒ ๋๋ค. ๊ท์น์ ์ ๊ฑด๋ถ๋ฅผ ์์ฑํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ๊ตฐ์งํํ์ฌ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ์ ํผ์ง๋ถํ ํ๋๋ฐ, KM(K-means), CM(C-means),
GKM(genetic K-means) ๋ฑ์ ๊ตฐ์งํ ๊ธฐ๋ฒ์ด ๋๋ฆฌ ํ์ฉ๋๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ท์น์ ํ๊ฑด๋ถ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์๋ ์ค์ฐจ ์ญ์ ํ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ด์ฉํ ์ ๊ฒฝํ๋ก๋ง์ด๋
์ต์์์น๋ฒ ๋ฑ์ด ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค(9,10).
์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ํผ์ง๋ถํ ์์ ํผ์ง ์งํฉ์ ์๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์์ผ ์์ฑ๋๋ ํผ์ง ๊ท์น์ ์๋ฅผ ๋๋ฆฌ๊ฒ ๋๋ฉด ๋ฐ์ดํฐ(๋ฐ์ ์์คํ
)์ ํน์ฑ์ ๋ฌ์ฌํ๋ ๊ธฐ์ ๋ฅ๋ ฅ์ ์ฐ์ํด์ง์ง๋ง,
ํผ์ง ๊ท์น์ด ๋ง์์ง์๋ก ์ฐ์ฐ์ ๋น๋กฏํด ์์คํ
์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ์ด๋๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ํผ์ง ์งํฉ ์๊ฐ ๋๋ฌด ์ ์ผ๋ฉด ๊ท์น์ ๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ฑ์ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ๋
๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค. ๋ํ, ๊ตฐ์งํ์ ์ํ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ํผ์ง๋ถํ ์ ์ง์์ ์ธ ์ฆ๊ฐ/๊ฐ์ ์ถ์ธ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด์๋ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ถ์ธ์ฑ์ด ์ ๊ฑฐ๋์ง
์๋ ํ ์ผ์ ์์ ์ดํ์๋ ์๋ํ๋ ๊ท์น์ด ํ์ชฝ์ผ๋ก ํธํฅ๋๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ๋ฌ์ค๊ฒ ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด์ ์ฐ๊ตฌ(11,12)์์ ์ฐจ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ทน๋ณตํ๋ ค๊ณ ๋
ธ๋ ฅํ ๋ฐ ์๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฐจ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋นํด ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ด ์ข ๋ ์์ ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋จ ๋ฟ๋ง
์๋๋ผ, ์ง์์ ์ฆ๊ฐ/๊ฐ์์ ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ถ์ธ์ฑ์ผ๋ก ์ธํ ๋ฌธ์ ๋ ํํผํ ์ ์์ด ์์ธก ์์คํ
๊ตฌํ์ ๋ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ด์ฉ๋ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๋ฐ์ดํฐ์
๋ด์ฌ๋ ํจํด์ด๋ ๊ท์น์ฑ ๋ฑ์ ์์ฑ๋ค์ ๊ฐ์ฅ ์ ํฌ์ฐฉํด๋ผ ์ ์๋ ์ต์ ์ ์ฐจ๋ถ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์๋ณํด๋ด๊ธฐ๊ฐ ์ฝ์ง ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐจ๋ถ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ๊ธธ์ด์ง์๋ก ์์ธก ์์คํ
์ค๊ณ์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ด ์ค์ด๋๋ ๋ฌธ์ ์ ์ ์๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ฐ๋ฆฌ๋ 1์ฐจ ์ฐจ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ๋ค๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ณ๋ ฌ๋ก ์๋ฆฝํ์ฌ
ํ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋๋ฐ, ์ด ๋ํ ๋ค์ค ๋ชจ๋ธ ์ฌ์ฉ์ผ๋ก ์ธํ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณต์ก์ฑ์ด ๋ถ๋ด์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค(11,12).
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ด๋ํ๊ท ์ ๋ณํ์จ(RCMA: Rate of change of moving average)์ TSK ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ(TSK FPS: TSK
fuzzy prediction system) ์
๋ ฅ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ํ๊ท (MA: Moving average)์ ๊ณ ์ ์ ์ ์ญ ํต๊ณผ
ํํฐ(LPF: Low pass filter) ์ฑ์ง์ ์ํด ์๊ณ์ด์ ๋น์ ์์ฑ ๋๋ ๋น์ ํ์ฑ ๋๋ฌธ์ ๋ํ๋ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฑฐ๋ ์ฌํ ๊ธฐ๋ณต์ ์ํํ์ฌ
์ผ์ฐจ์ ์ผ๋ก ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ ์์ ํ์์ผ ์ฃผ๊ณ , ์ด๋ค์ ๋ณํ์จ์ ์ถ์ธ์ฑ์ ์ ๊ฑฐํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ท์น ํธ์ค ํ์์ ๊ทน๋ณตํ ์ ์๊ฒ ํ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค์ ์ฐจ๋ถ๋ฐ์ดํฐ์
์ฌ์ฉ๋ณด๋ค ๋น๊ต์ ์ ์ ์์ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก๋ ์ํธํ ์์ธก ์ฑ๋ฅ์ ์ป์ ์ ์์ด, ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ค๊ณ ๊ณผ์ ์ ์ฝ๊ณ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด์ฃผ๋ ์ด์ ๋ ์๊ธด๋ค.
TSK ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ ๊ฑด๋ถ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ํผ์ง๋ถํ ์๋ KM(K-means) ๊ธฐ๋ฒ์์ ์ ์ฌ๋ ์งํ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฒกํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ(Euclidean distance)
๋์ ์ํธ์๊ด๊ณ์(cross correlat- ion coefficient)๋ก ๋์ฒดํ ์๊ด ๊ธฐ๋ฐ k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ(CBKM: Correlation based
K-means clustering)๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ ํน์ฑ์ ๋์ฑ ๋ถํฉ๋๋ ๊ท์น์ ์์ฑํ ์ ์๋๋ก ํ์๋ค(14). ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๊ฑด๋ถ ์ ํ ํ๊ท๋ชจ๋ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ ์ต์ ํด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ ์ต์์์น๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ํจ์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๋ํ์ ์ธ ๋น์ ์
์๊ณ์ด๊ณผ ๋น์ ํ ์๊ณ์ด ์ฌ๋ก์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ํํ์ฌ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๋งค์ฐ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์์ ์
์ฆํ์๋ค.
2. ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๋ฐ ํ์ฒ๋ฆฌ
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ ์ํ๋ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ์ ์ํ ํผ์ง ์๊ณ์ด ์์ธก ์์คํ
์ ์ ์ฒด์ ์ธ ๊ตฌ์กฐ๋ ๊ทธ๋ฆผ 1๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 1. ์ ์๋ ํผ์ง ์๊ณ์ด ์์ธก ์์คํ
์ ๊ตฌ์กฐ
Fig. 1. The structure of the proposed fuzzy prediction system
๊ทธ๋ฆผ 1์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ์ฒ๋ฆฌํ์ฌ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์
๋ ฅ์ ์์ฑํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ์ ์ฌ์ฉํ๋ค. ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ค๊ณ
๋ฐ ์์ธก ๋์์๋ ์ด๋ ๊ฒ ์ ์ฒ๋ฆฌ๋ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ์ด ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ํ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ์ ์์ธก๊ฐ์ด ๋์จ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ์๊ณ์ด ์์ธก๊ฐ์
์ถ๋ ฅ์ผ๋ก ๋ด๊ธฐ ์ํด์๋ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ ์ถ๋ ฅ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ํ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ ์ด ํ์ํ๋ค. ์ด ์ ์์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ์ ํ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ ์ ๋ํด ์ค๋ช
ํ๊ณ , ๋ค์ ์ ์์๋
ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ค๊ณ๋ฅผ ๋ค๋ฃฐ ๊ฒ์ด๋ค.
2.1 ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ(RCMA) ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ
์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ดํฐ์ ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ด ๋ณ๋ํ๋ ๋น์ ์ ์๊ณ์ด์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ์ ๋ณ๋์ด ์ฌํ๊ฑฐ๋ ํน์ดํ ๋น์ ํ ์๊ณ์ด์ ๊ฒฝ์ฐ, ์์ธก ์์คํ
์ค๊ณ์ ์ํ(original)
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ง์ ์ฌ์ฉํ๊ฒ ๋๋ฉด, ๋์ฒด๋ก ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ๋ฎ์ ์๊ด์ฑ ๋ฐ ๋น์ ํ ํน์ฑ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด ๋์ ์๊ณ์ด์ ํจํด์ด๋ ๊ท์น์ฑ์ ์ ๊ธฐ์ ํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์
์๋ฆฝํ๊ธฐ๊ฐ ์ฝ์ง ์๋ค. TSK ํผ์ง ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ๋๋ผ๋ ๋ค์์ ๋ฌธ์ ๋ค๋ก ์ธํด ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ ์์ธก ์์คํ
์ ๊ตฌํํ๊ธฐ๊ฐ ํ๋ค๋ค. ์ฐ์ , ํผ์ง ๊ท์น ์ ๊ฑด๋ถ
๊ตฌ์ฑ์ ์ํ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ํผ์ง๋ถํ ๊ณผ์ ์์ ๋ค๋ฅธ ํน์ฑ/์ถ์ธ์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ตฌ๋ถ๋์ง ๋ชปํ๊ณ ๊ฐ์ ๋ฒ์ฃผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ฐ์ํ๊ฒ ๋์ด,
๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค๋ฅธ ๊ท์น์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๋์ง ์์ ์ฑ ํ๊ฑด๋ถ ์ ํ (ํ๊ท๋ชจ๋ธ) ์์์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง์ผ๋ก์จ ์์ฑ ๊ธฐ์ ์ ๋ถ์ ํ์ฑ์ด ์ ๋ฐ๋๋ค. ๋ค์์ผ๋ก๋,
๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ ํ ์ถ์ธ์ฑ์ด ์กด์ฌํ๋ฉด, ์ค์ ์์ธก ์์๋ ์ค๊ณ๋ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ์ ํ์ชฝ์ผ๋ก๋ง ํธ์ค๋์ด ๋์ํ๋ ํ์์ด ๋ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ง์์ ์ธ ์ฆ๊ฐ
์ถ์ธ์ฑ์ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ค๊ณ ๊ณผ์ ์์ ์ด๊ธฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ค๋ก๋ถํฐ ์์ฑ๋ ๊ท์น๋ค์ ์ค์ ์์ธก์์๋ ๊ฑฐ์ ๋์ํ์ง ์๋ ๋ฌด์๋ฏธํ ๊ท์น์ด ๋ ๊ฒ์ด๊ณ ,
๊ฐ์ฅ ๋ค์ชฝ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ํ ๊ท์น๋ค๋ง ์์ธก์ ํ์ฉ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ์ด ์ถ์ธ์ฑ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ด์ฌ๋ ๋ค๋ฅธ ์์ฑ๋ค๋ ๋ฐ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๊ณ ๋ คํ ๋,
๊ทนํ ์ผ๋ถ์ ๊ท์น๋ค๋ง ํธ์ค์ ์ผ๋ก ํ์ฉ๋๋ ๊ฒ์ ๋น์ฐํ ์์ธก ์ฑ๋ฅ์ ์ ํ์ํค๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ค๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ์ด๋ ์์ ์ดํ์๋ ์ง์ ์
๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ํ ์๋ก์ด ๊ท์น์ ์ถ๊ฐํ์ง ์์ผ๋ฉด ์์ธก ์์ฒด๋ฅผ ์ํํ ์ ์๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ์ ์ ๊ทน๋ณตํ๋ ๋์์ผ๋ก ์ฐจ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ์ ์๊ฐํ ์ ์๋ค. ์ฐจ๋ถ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ณํ๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฑฐ๋ ์ฌํ ๋น์ ์ ์๊ณ์ด ๋๋ ์ง์์ ์ธ ์ฆ๊ฐ ๋ฐ
๊ฐ์ ์ถ์ธ์ ์๊ณ์ด์ ๋ํด ์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ณด๋ค๋ ํ๊ท , ๋ถ์ฐ๊ณผ ๊ฐ์ ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ด ์ข ๋ ์์ ์ ์ด๋ฉฐ, ์ผ์ ๋ถ๋ถ ์ถ์ธ์ฑ์ด ์ ๊ฑฐ๋์ด ๊ตฐ์งํ๋ก ์ธํด ์ด๋๋
์ ์๋ ์๋ ๊ท์น์ ํธ์ค ํ์์ ๊ฒฝ๊ฐํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค(11,12). ํ์ง๋ง ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ด์ฌ์ ํน์ฑ์ ์ ๋๋ฌ๋ด๋ฉด์ ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ ์์ ํ๋ฅผ ๋ณด์ฅํ ์ ์๋ ์ฐจ๋ถ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ ์ ์ ์ํ ๋ถ์์ด ํ์ํ๊ณ ๊ณผ ์ฐจ๋ถ์ผ๋ก
์ผ๊ธฐ๋๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ถ์กฑ(์ฆ ์ฐจ๋ถ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ฆ๊ฐ๋๋ฉด ๋ ์๋ก ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๊ฐ์) ๋ฑ์ ๋จ์ ์ด ๋ฐ์ํ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋ํ๊ท ์ด ๊ฐ์ง๋ ์ ์ญ ํต๊ณผ ํํฐ๋ง ์ฑ์ง์ ์ํ ์๊ณ์ด์ ๋น์ ์์ฑ ๋๋ ๋น์ ํ์ฑ์ผ๋ก ์ผ๊ธฐ๋ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ณต์ ์ํ์ ํต๊ณ์
ํน์ฑ์ ์์ ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ด์ฉํ๊ณ , ์ด๋ค์ ๋ณํ์จ์ ํตํด ํธํฅ๋ ์ถ์ธ์ฑ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ท์น ํธ์ค ํ์์ ๊ทน๋ณตํ ์ ์๋๋ก ๋ฐ์ดํฐ ์ด๋ํ๊ท ์ (์๋)
์ฆ๊ฐ์จ์ TSK ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ ์
๋ ฅ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ์์ ๋ฌธ์ ์ ๋ค์ ๊ทน๋ณตํ ์ ์๋๋ก ํ๋ค.
๋จผ์ ์
๋ ฅ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํ ์ํ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๊ธฐ๋ฐ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ ์ค๊ณ์ ์ฌ์ฉ๋๋ $N$๊ฐ์
ํ์ต(ํ๋ จ) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ $x(1),\:x(2),\:x(3),\:\cdots ,\:x(N)$์ด๋ผ๊ณ ํ๋ฉด, ์ด๋ค์ $i$๋ฒ์งธ ์ด๋ํ๊ท ๋ฐ์ดํฐ $m(i)$๋
๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ป์ ์ ์๋ค.
์ (1)๋ก ์์ฑ๋๋ $\{m(i)\}$๋ค์ ์ด๋ํ๊ท ์ ์ ์ญ ํต๊ณผ ํํฐ ํน์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ ์๊ณ์ด์ ๋ณธ์ง์ ์ธ ์์ฑ์ ์ ์งํ๋ฉด์๋ ๊ธ๊ฒฉํ ๋ณ๋์ด๋ ์
์ฑ(ill-conditioned)
๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ ํน์ด๊ฐ๋ค์ ์ํฅ์ ์ถ์ํจ์ผ๋ก์จ ํต๊ณ๋์ ์์ ํํ๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์จ๋ค. ํ์ง๋ง, ์ ์๊ณ์ด์ด ์ง์์ ์ธ ์ฆ๊ฐ/๊ฐ์์ ๊ฐ์ ์ถ์ธ์ฑ์ ๋ ๋ ๊ฒฝ์ฐ
์ด๋ ์ฌ์ ํ ๋จ์์์ด์ $m(i)$์ ํฌ๊ธฐ๋ ์ ์ง์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐ/๊ฐ์ํ๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ฉฐ ๊ท์น์ ํธ์ค ํ์์ ์ด๋ํ์ฌ ์์คํ
์ ์์ธก ์ฑ๋ฅ์ ๋จ์ด๋จ๋ฆฌ๋ ์์ธ์ด
๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์์ ์ถ์ธ์ฑ์ ์ ๊ฑฐํ๋ ํจ๊ณผ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฐจ๋ถ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ธ์ ๋ฐ์ดํฐ ์ฌ์ด์ ๊ฐ์ ๋ณํ๋์ ์ด์ฉํ ์ ์์ง๋ง, ๋ณํ๋ ์์ฒด๋ ๊ฐ์ง ์
์๋ ๊ฐ์ ๋ฒ์๊ฐ ๋์ ์๊ฐ ์์ผ๋ฏ๋ก, ๋ณํ๋ ๋์ ์ (์๋์ ์ธ) ๋ณํ์จ์ ์ฌ์ฉํ๊ฒ ๋๋ฉด [-1, 1] ๊ตฌ๊ฐ์ ๊ฐ์ด ๋ถํฌํ๊ฒ ๋์ด ๋ณด๋ค ํจ์จ์ ์ธ ํผ์ง
๊ท์น๊ธฐ๋ฐ ์์ฑ์ด ๊ฐ๋ฅํด์ง ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ด๋ํ๊ท ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฆ๊ฐ์จ์ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์
๋ ฅ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ค.
์ (1)์ ์ด๋ํ๊ท ์ผ๋ก ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ด ์์ ํ๋ ๋ฐ๋ค ์(2)์ ๊ฐ์ด ๋ณํ์จ๋ก ์ถ์ธ์ฑ๊น์ง ์ ๊ฑฐ๋ $\{d(i)\}$๋ฅผ ์ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ ๋์ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์
๋ ฅ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ฒ ๋๋ฉด, ๋น๊ต์ ์ ์ ์์ ๋จ์ํ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก๋
์ํธํ ์์ธก ์ฑ๋ฅ์ ์ป์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ฐ๋ผ์ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ค๊ณ๋ ๋ ๊น๋ค๋กญ๊ณ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ ์๋ค.
2.2 ์์ธก ์ถ๋ ฅ ์์ฑ์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ํ์ฒ๋ฆฌ
ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ํ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์๊ณ์ด $\{x(i)\}$์ ์์ธก๊ฐ์ด ์๋๋ผ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ $\{d(i)\}$์ ์์ธก๊ฐ $\{\hat d(i)\}$์ด๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ์ด๋ก๋ถํฐ ๋ค์ ์ ์๊ณ์ด์ ์์ธก๊ฐ์ผ๋ก ๋๋๋ฆฌ๋ ๊ณผ์ ์ด ํ์ํ๋ฐ, ์ด๋ 2.1์ ์์ ์ค๋ช
ํ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ ์ ์ญ๋์์ด๋ผ ํ ์ ์๋ค. ์(2)๋ก๋ถํฐ
์ (3)์ $x(i+1)$์ ๋ํด ์ ๋ฆฌํ๋ฉด ๋ค์์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ป๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ์ ์๋ ์๊ณ์ด ์์ธก ์์คํ
์ ์์ธก ์ถ๋ ฅ $\hat x(i+1)$์ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ $\hat d(i)$๋ก๋ถํฐ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ตฌํ ์ ์๋ค.
3. TSK ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ(TSK FPS) ์ค๊ณ
์๊ณ์ด ์์ธก์ ์ค์ถ ์ญํ ์ ๋ด๋นํ๋ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์๋ TSK ํผ์ง ๋ชจ๋ธ์ ์ฑํํ์๋ค. TSK ํผ์ง ๋ชจ๋ธ์ ์๋์ ์(6)์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๊ท์น ์ ๊ฑด๋ถ๋ ์ธ์ด์ ํํ์, ํ๊ฑด๋ถ์๋ ํ๊ท๋ชจ๋ธ๊ณผ ๊ฐ์ ์์ ํํ์ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ๋ ํํ์ ์ด์ ์ ๋์์ ๋๋ชจํ ์ ์๋ ์ฅ์ ์ ์ง๋๋ค(10).
์ฌ๊ธฐ์, $x_{i}$๋ ์
๋ ฅ ๋ณ์, $p$๋ ์
๋ ฅ ๊ฐ์, $F_{i}$๋ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ์ธ์ด๋ณ์๋ก ์ ์๋๋ ํผ์ง ์งํฉ, $y^{j}$๋ $j$๋ฒ์งธ
๊ท์น $R^{j}$์ ์ํ (๊ตญ๋ถ) ์ถ๋ ฅ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $c_{i}$๋ ํ๊ฑด๋ถ ์์์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ด๋ค.
TSK ํผ์ง ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ ๊ตฌ์ถ์ ์ฒซ ๋จ๊ณ๋ ์
๋ ฅ ๊ฐ์์ ์ ์ ์ธ๋ฐ, ์ด๋ ์ฃผ์ด์ง ๋ฌธ์ ์ ํน์ฑ์ด๋ ์๊ด๋ ๋ถ์ ๋๋ ๊ตฌ์กฐ ์๋ณ ๊ธฐ๋ฒ ๋ฑ์ ํ์ฉํ์ฌ ๊ฒฐ์ ํ
์ ์๋ค(8,13). ์
๋ ฅ ๊ฐ์๊ฐ ๋ง์ผ๋ฉด ๊ท์น์ ์์คํ
ํน์ฑ ๊ธฐ์ ๋ฅ๋ ฅ์ด๋ ์ ๋ฐ๋๊ฐ ๋์์ง ์ ์์ง๋ง, ๊ท์น์ ์๊ฐ ๋์ด๋ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ํ๊ฑด๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ ํ๋๋ฅผ
๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ๋ ๋ง์ ์์ ์ค๊ณ(ํ๋ จ) ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ํ์ํ๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ์ ์ ํ ์ ์ ์ด ์๊ตฌ๋๋ค. ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๋ค๊ณผ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์์๋ ํน์ฑ
๊ธฐ์ ์ ๋ฐ๋์ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณต์ก์ฑ ์ฌ์ด์ ์ ์ ํ ์ ์ถฉ์ ์ผ๋ก ์
๋ ฅ ๊ฐ์๋ฅผ 3๊ฐ๋ก ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ์
๋ ฅ ๊ฐ์๊ฐ ์ ํด์ง๊ณ ๋๋ฉด, ์(6)์ ํผ์ง ๊ท์น์ด ์์คํ
ํน์ฑ์ ์ ๋ฌ์ฌํ ์ ์๋๋ก ๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ฑ์ ๋ง๊ฒ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ์ ๋ถํ ํ ํ ์ ๊ฑด๋ถ ์
๋ ฅ ๋ณ์์ ๋ํ ํผ์ง ์งํฉ์ ์ ์ํ๊ณ ํ๊ฑด๋ถ
์ถ๋ ฅ ๊ฒฐ์ ์์์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํด์ผ ํ๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ๋ถํ ์๋ ์๊ด ๊ธฐ๋ฐ k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ํ๊ฑด๋ถ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์๋
์ต์์์น๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
3.1 ์๊ด์ฑ ๊ธฐ๋ฐ K-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ(CBKM)์ ์ํ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ๋ถํ
์ค๊ณ๋์ด์ผ ํ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์
๋ ฅ๊ณผ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์๊ณ์ด์ด ์๋๋ผ ์(2)์ $\{d(i)\}$์ด๋ฏ๋ก ์(6)์ TSK ํผ์ง ๊ท์น์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ค์ ์ธ ์ ์๋ค.
์ (7)์์ ๋ณด๋ฉด, $p$๊ฐ์ ์
๋ ฅ์ ๊ฐ์ ์๊ณ์ด์์ ๋จ์ง ์๊ฐ์์ผ๋ก ์ฐ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ฏ๋ก ์๋ก ๋
๋ฆฝ์ ์ด์ง ์์ผ๋ฉฐ ์
๋ ฅ์ $D_{i=}[d(i-1),\: d(i-2),\:\cdots
,\: d(i-p)]$์ผ๋ก ๋ฌถ์ฌ $d(i)$์ ์ฌ์๋๋ฏ๋ก ์
๋ ฅ์ $D_{i=}[d(i-1),\: d(i-2),\:\cdots ,\: d(i-p)]$์
๋ฌถ์์ผ๋ก ์ทจ๊ธํ์ฌ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ์ ๋ถํ ํ๋ ๊ฒ์ด ํ๋นํ ๊ฒ์ด๋ค. ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ๋ถํ ์๋ ๊ตฐ์งํ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ธ๋ฐ, k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ๊ฐ ๊ตฌ์กฐ์
๋จ์์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(13-15). ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ์์ ์ ์ฌ๋ ์งํ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฒกํฐ ๊ฑฐ๋ฆฌ ๋์ ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ๊ณผ ์
๋ ฅ์๊ณผ์ ์ํธ์๊ด๊ณ์๋ก ๋์ฒดํ ์๊ด ๊ธฐ๋ฐ k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ๋ฅผ
์ ์ฉํ์๋ค.
์์์ $l$๋ฒ์งธ ๊ตฐ์ง์ ์ค์ฌ์ $Z_{l=}[z_{l}(1),\: z_{l}(2),\:\cdots ,\: z_{l}(p)]$๋ผ๊ณ ํ์. ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ
$Z_{l}$์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ทธ ๊ตฐ์ง์ ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋ $n_{l}$๊ฐ์ ์
๋ ฅ์์ ํ๊ท ์ผ๋ก ๊ตฌํด์ง๋ค.
๊ตฐ์ง ์ค์ฌ $Z_{l}$์ ์๊ธฐ์๊ด(auto-correlation) $C_{Z_{l}}$, ์
๋ ฅ์ $D_{i}$์ ์๊ธฐ์๊ด $C_{D_{i}}$,
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $Z_{l}$๊ณผ $D_{i}$์ ์ํธ์๊ด $C_{Z_{l}D_{i}}$๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์๋๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $\bar{z}_{l}$์ ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ $Z_{l}$์ ์์๊ฐ๋ค์ ํ๊ท , $\bar{d}_{i}$์ ์
๋ ฅ์ $D_{i}$์ ์์๊ฐ๋ค์ ํ๊ท ์ด๋ฉฐ
๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ณ์ฐ๋๋ค.
์ (9)์ (10)์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ $Z_{l}$์ ์
๋ ฅ์ $D_{i}$์ ์ํธ์๊ด๊ณ์ $\rho_{Z_{l}D_{i}}$๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ตฌํด์ง๋ค.
์
๋ ฅ์ $D_{i}$์ ๋ํด ์(12)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ์ ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ๊ณผ์ ์ํธ์๊ด๊ณ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๊ฐ์ ์ง๋๋, ๋ค์ ๋งํด ์๊ด์ฑ์ด ๊ฐ์ฅ ๋์ ๊ตฐ์ง์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ์ด ๊ณผ์ ์
๋ชจ๋ ์
๋ ฅ์์ ๋ํด ์ํํ๋ค. ๋ชจ๋ ์
๋ ฅ์์ ๋ํ ๋ถ๋ฅ๊ฐ ์๋ฃ๋๋ฉด, ๊ฐ ๊ตฐ์ง๋ณ๋ก ์(8)์ ์ด์ฉํด ์๋ก์ด ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ์ ๊ณ์ฐํ์ฌ ๊ฐฑ์ ํ๊ณ ์ด์ ๋ํด ์(12)๋ก ์ํธ์๊ด๊ณ์๋ฅผ ๋ค์ ๊ณ์ฐํ์ฌ ๋ถ๋ฅํ๋ ์์
์ ๋ค์์ ์ข
๋ฃ ์กฐ๊ฑด์ด ๋ง์กฑ๋ ๋๊น์ง ๋ฐ๋ณตํ๊ฒ ๋๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $Z_{l}^{j}$๋ $j$๋ฒ์งธ ๋ถ๋ฅ ๋ฐ๋ณต์ผ๋ก ๊ตฌํด์ง ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ์ด๋ฉฐ, $V_{th}$๋ ๊ตฐ์งํ๋ฅผ ์ข
๋ฃํ๊ธฐ ์ํ ์๊ณ์น์ด๋ค. ์(13)์ ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ์ ๋ณ๋ ์ ๋๊ฐ $V_{Th}$ ์ดํ์ด๋ฉด ๋ ์ด์์ ๊ฐฑ์ ์ด ๋ถํ์ํ ์ ๋๋ก ๋ถ๋ฅ๊ฐ ์์ฑ๋์๋ค๊ณ ๋ณธ๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค. ์์ธก๊ธฐ ์
๋ ฅ์ธ ์ด๋ํ๊ท
๋ณํ์จ $\{d(i)\}$์ด $[-1,\: 1]$ ๊ตฌ๊ฐ์ ์กด์ฌํ๋ ์์ ๊ฐ์ด๋ฏ๋ก $V_{Th}$๋ ๋ฌธ์ ์์ ์๊ตฌ๋๋ ๋ถ๋ฅ ์๋ฐ๋๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ ๋นํ
์์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ก์ผ๋ฉด ๋๋๋ฐ, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์์์๋ $10^{-4}$์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
์ด์๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ตฐ์งํ๊ฐ ์๋ฃ๋๋ฉด, ๊ตฌํด์ง ๊ฐ ๊ตฐ์ง์ ์ค์ฌ๋ค์ด ์(7)์ ํผ์ง ๊ท์น ์ ๊ฑด๋ถ ์
๋ ฅ ๋ณ์๋ค์ ๋ํ ํผ์ง ์งํฉ๋ค์ ์ค์ฌ(์์ ํจ์๊ฐ์ด 1)์ด ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ๊ตฐ์ง(ํผ์ง ์งํฉ)์ ์๊ฐ $M$๊ฐ๋ผ๊ณ ํ๋ฉด, ์ฒซ
๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ ๋ณ์ $d(i-1)$์ ๋ํ $M$๊ฐ์ ํผ์ง ์งํฉ์ ์ค์ฌ๊ฐ๋ค์ $z_{1}(1)$, $z_{2}(1)$, $\cdots$, $z_{M}(1)$์ด๊ณ ,
$k$๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ ๋ณ์ $d(i-k)$์ ๋ํ ํผ์ง ์งํฉ์ ์ค์ฌ๊ฐ๋ค์ $z_{1}(k),\: z_{2}(k),\:\cdots ,\: z_{M}(k)$๊ฐ
๋๋ค. ์ด ํผ์ง ์งํฉ์ ์ค์ฌ๊ฐ๋ค์ ๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ฑ์ ๋ง๊ฒ ๊ตฐ์งํ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์ณ ๊ตฌํด์ง ๊ฒ์ด๋ฏ๋ก, ๋ฑ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์๋๋ฟ๋๋ฌ ์
๋ ฅ ๋ณ์๋ง๋ค ๊ฐ์ด ๋ค๋ฅด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก
๊ฐ์ฐ์์ ํจ์๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ํผ์ง ์งํฉ์ ๋ํ ์์ํจ์๋ฅผ ์ ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ข์ฐ ๋์นญ์ด ์๋ LR ํํ์ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ์ ํฉํ ๊ฒ์ด๋ค. $k$๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ
๋ณ์ $d(i-k)$์ ๋ํ ํผ์ง ์งํฉ์ ์ค์ฌ๊ฐ $z_{1}(k),\:\cdots ,\: z_{M}(k)$์ ๊ฐ์ด ์์ ๊ฒ๋ถํฐ ์์๋๋ก ์ฌ์ ๋ ฌํ ๊ฒ์
$z_{1}^{k,\:}z_{2}^{k,\:}\cdots ,\: z_{M}^{k}$์ด๋ผ๊ณ ํ์. $j$๋ฒ์งธ ํผ์ง ์งํฉ์ ๋ํ ์์ํจ์ $\mu_{j}^{k}(d(i-k))$๋
๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ํ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $d_{j}^{k}$๋ ๊ตฐ์ง ์ค์ฌ $z_{j}^{k}$์ ๊ฐ๋ ๊ตฐ์ง์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋ ๋ชจ๋ ์
๋ ฅ์์ $k$๋ฒ์งธ ์์๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ์(14)์ ์์ํจ์๋ LR ํํ์ ์ํด ๊ฐ์ฐ์์ ํจ์๊ฐ ํต์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ณต๋ถ์ฐ ๋์ ์ข์ธก(L) ํํ์์๋ ๊ตฐ์ง ๋ด์ ์ต์๊ฐ์, ์ฐ์ธก(R) ํํ์์๋ ๊ตฐ์ง ๋ด์
์ต๋๊ฐ์ผ๋ก ๋์ฒดํ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ํ๋ฉด, ๊ตฐ์งํ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ ํน์ฑ์ ๋ง์ถ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ฒ์ด๋ฏ๋ก ์ด๋ฅผ ์ต๋ํ ๋ฐ์ํ ํํ๋ก ์์ํจ์๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ ๊ฒ์ด๋ค.
3.2 ํผ์ง ๊ท์น ํ๊ฑด๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์
์ (7)์ ํผ์ง ๊ท์น์ ์ ๊ฑด๋ถ์ ๋ํ ์ค๊ณ๊ฐ ๋๋๋ฉด, ํ๊ฑด๋ถ ํ๊ท ๋ชจ๋ธ(์ ํ ์์)์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํด์ผ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ์ด ์์ฑ๋๋ค. ์
๋ ฅ ๋ณ์๊ฐ $p$๊ฐ, ๊ฐ
๋ณ์๋ง๋ค ์ ์๋ ํผ์ง ์งํฉ์ด $M$๊ฐ๋ผ๊ณ ํ๋ฉด, ์ด ๊ฐ๋ฅํ ๊ท์น์ $M^{p}$๊ฐ๊ฐ ๋๊ณ ๊ฐ๊ฐ์ ๊ท์น์ ๋ํด $p+1$๊ฐ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํด์ผ ํ๋ค.
ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ ๊ฐ ๊ท์น์ ๋ง์กฑ์ํค๋ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ์
์ถ๋ ฅ์๋ค์ ์ด์ฉํด์ ์ํ๋์ด์ผ ํ๋๋ฐ, ์(14)์ผ๋ก ์ ์๋ ์์ํจ์๊ฐ ๊ฐ์ฐ์์ ํจ์์ด๋ฏ๋ก ์ด๋ค ์
๋ ฅ์์ด๋ผ๋ ๋ชจ๋ ํผ์ง ์งํฉ์ ๋ํด ์์ ํจ์๊ฐ์ด 0์ด ๋์ง๋ ์๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์์ฃผ ์กฐ๊ธ์ด๋ผ๋ ๋ชจ๋
๊ท์น์ ๋ง์กฑ์ํจ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ฐ ๊ท์น์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ด ๋๊ฐ์ด ๋ชจ๋ ์
์ถ๋ ฅ์์ ์ด์ฉํ๊ฒ ๋์ด ๋ชจ๋ ๊ท์น์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ๊ฐ์ด ๊ฐ๊ฒ ๋๋ ๋ชจ์์ด ๋ฐ์ํ๋ค.
์ด์ ํด๊ฒฐ ๋ฐฉ์์ผ๋ก, ์
๋ ฅ์์ด ๊ท์น์ ์ ๊ฑด๋ถ๋ฅผ ๋ง์กฑ์ํค๋ ์ ํฉ๋(๋๋ ๊ท์น ์ ํ ์์ค(firing level))๊ฐ $\alpha$ ์ด์์ธ ์
์ถ๋ ฅ์๋ง์ผ๋ก
๊ทธ ๊ท์น์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ฉด ๋ ๊ฒ์ด๋ค. $\alpha$๋ ๊ท์น์ ๋ชจํธ์ฑ(fuzziness)์ ์ผ๋ง๋ ์๊ฒฉํ๊ฒ ๊ท์ ํ ๊ฒ์ธ๊ฐ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ ํ๋๋ฅผ
์ํ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ๋ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ ๋นํ ์ ํํ๋ฉด ๋๋ค. $\alpha$๋ฅผ ํฌ๊ฒ ์ก์์๋ก ๊ท์น์ ๋ชจํธ์ฑ์ ๊ฐ์ํ์ง๋ง, ๊ทธ ๊ท์น์ ์ํ๋ ์
์ถ๋ ฅ์์ ์๋
๋์ฒด๋ก ์ ์ด์ง๊ฒ ๋๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ท์น์ ๋ชจํธ์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จํด์๋ $\alpha =0.5$ ์ ํ์ ๊ฐ์, ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ ํ๋๋ฅผ ์ํด์๋ $3(p+1)$๊ฐ
์ ๋์ ์
๋ ฅ์์ด ํ๋ณด๋ ์ ์๋ ์์ค์ผ๋ก ์ ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ฐ๋์งํ๋ฐ, ๋ ์๊ตฌ ์กฐ๊ฑด์ด ์์ถฉํ ๋๋ ์ ์ ํ ์ ์ถฉํ์ฌ ์ ํํด์ผ ํ๋ค. ํ์ํ๋ค๋ฉด, ์ผ๋ถ
๊ท์น์๋ ๋ค๋ฅธ $\alpha$ ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ ์๋ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ง์ฝ ์ด๋ค ๊ท์น์ ์ํ๋ ์
์ถ๋ ฅ์์ด ๋งค์ฐ ์ ์ผ๋ฉด ์ ํจํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์ด ํ๋ค๋ฏ๋ก ๊ทธ
๊ท์น์ ์ ๊ฑฐํ๋ ๊ฒ์ด ๋ซ๋ค.
์ ๊ฑด๋ถ ์ ํฉ๋๋ ์
๋ ฅ ๋ณ์๋ค์ ์์ํจ์ ๊ฐ ์ค ์ต์๊ฐ์ด๋ฏ๋ก ์ฐ์ ๋ชจ๋ ์
๋ ฅ ๋ณ์๋ค์ ์์ํจ์ ๊ฐ์ด $\alpha$ ์ด์์ธ ์
์ถ๋ ฅ์์ ์ถ๋ ค๋ด์ผ ํ๋ค.
$j$๋ฒ์งธ ๊ท์น์ ๋ํด ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํ๋ ์
์ถ๋ ฅ์์ ๊ฐ์๊ฐ $N_{j}$๋ผ๊ณ ํ๋ฉด, ์ด๋ค์ ๋ํ ๊ท์น์ ํ๊ฑด๋ถ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ธ ์ ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $d_{0,\:i}^{j}$๋ $j$๋ฒ์งธ ๊ท์น์ ๋ง์กฑํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ฃผ๋ ์
์ถ๋ ฅ์๋ค ์ค $i$๋ฒ์งธ ์
์ถ๋ ฅ์์ ์ถ๋ ฅ์ด๊ณ , $d_{k,\:i}^{j}$๋
$i$๋ฒ์งธ ์
์ถ๋ ฅ์์ $k$๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ ๋ณ์๊ฐ์ด๋ค. ์(15)์ ํ๋ ฌ ๋ฒกํฐ ํํ๋ก ํํํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋๋ค.
$Y^{j}= X^{j}C^{j}$
์ (16)์ ๋ํด ํ๋ผ๋ฏธํฐ $C^{j}$์ ์ต์ ํด๋ ์ต์์์น๋ฒ์ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ป์ ์ ์๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ์ถ์ ๋ ํ๊ฑด๋ถ ํ๊ท๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ต์ ํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค.
3.3 ๋นํผ์งํ์ ์ํ ์์ธก๊ธฐ ์ถ๋ ฅ
ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ๊ท์น ํ๊ฑด๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๊ฐ ์ถ์ ๋์์ผ๋ฉด ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ ๊ตฌ์ถ์ด ์๋ฃ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์
๋ ฅ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ธก ์ถ๋ ฅ์ ๊ตฌํ ์
์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ํ๋์ ์
๋ ฅ์์ด ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ ๊ท์น์ ์ค๋ณตํ์ฌ ๋ง์กฑ์ํค๋ฏ๋ก, ๊ฐ ํผ์ง ๊ท์น์ผ๋ก๋ถํฐ ์ป์ด์ง ํผ์ง ์ถ๋ ฅ๋ค์ ์กฐํฉํ์ฌ ๋นํผ์งํ๋ฅผ ์ํํจ์ผ๋ก์จ
ํผ์ง ์(์งํฉ)๊ฐ ์๋ ์ผ๋ฐ(crisp) ๊ฐ์ผ๋ก ๋ณํํด์ผ ํ๋ค. TSK ํผ์ง ๋ชจ๋ธ์ ๋ํ ๋นํผ์งํ ๊ณผ์ ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ต์ํ ์ฐ์ฐ์ ์ํ ๊ท์น ์ ํ
์์ค๊ณผ ๋ฌด๊ฒ ์ค์ฌ๋ฒ(COG: center of gravity)์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ํ๋๋ค(8).
$i$๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ์ $D_{i}$๊ฐ $j$๋ฒ์งธ TSK ํผ์ง ๊ท์น์ ๋ง์กฑํ๋ ์ ๋๋ฅผ ์ ํ ์์ค(๋๋ ์ ํฉ๋)์ด๋ผ๊ณ ํ๋ฉฐ, ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ํผ์ง ๊ท์น ์ ๊ฑด๋ถ์
๋ํ ๊ฐ ์
๋ ฅ ๋ณ์์ ์์ ํจ์๊ฐ ์ค์ ๊ฐ์ฅ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ์ํ๋ค(9).
๊ทธ๋ฌ๋ฉด, ์
๋ ฅ์ $D_{i}$์ ๋ํ ํผ์ง ์ถ๋ ฅ์ ํผ์ง ๊ท์น ํ๊ฑด๋ถ ์์์ ์ํด ๊ณ์ฐ๋ ๊ฐ $\hat d^{j}(i)$๊ฐ ์(18)์ ์ ํ ์์ค $f^{j}(D_{i})$๋ฅผ ์์ํจ์ ๊ฐ์ผ๋ก ๊ฐ๋ ํผ์ง ์ $(\hat d^{j}(i),\: f^{j}(D_{i}))$๋ก ์ฃผ์ด์ง๋ค.
๋ง์ฝ ์
๋ ฅ์ $D_{i}$๊ฐ $m$๊ฐ์ ํผ์ง ๊ท์น์ ๋ง์กฑ์ํจ๋ค๋ฉด, ๊ฐ ๊ท์น์ ํผ์ง ์ถ๋ ฅ์ผ๋ก๋ถํฐ ์๋์ ๊ฐ์ด ๋ฌด๊ฒ์ค์ฌ๋ฒ์ ์ํด ๋นํผ์งํ๋ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ
์ถ๋ ฅ $\hat d(i)$์ ๊ตฌํ๋ฉด ๋๋ค.
์ (19)์ ์ํด ๊ตฌํด์ง ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ์ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ์ ๋ํ ์์ธก๊ฐ์ด์ง ์ค์ ์๊ณ์ด์ ๋ํ ์์ธก๊ฐ์ ์๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ์ค์ ์๊ณ์ด์ ๋ํ ์์ธก๊ฐ์
2.2์ ์์ ์ค๋ช
ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์(5)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ตฌํ์ฌ์ผ๋ง ํ๋ค.
4. ์ปดํจํฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ ๊ฒํ
์ ์๋ ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํ ์ปดํจํฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์๋ 2๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ํน์ฑ(๋น์ ํ๊ณผ ๋น์ ์์ฑ)์ ๊ฐ๋ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์๋ค. ๋ ๊ฒฝ์ฐ ๋ชจ๋
์
๋ ฅ ๋ณ์ 3๊ฐ, ๊ตฐ์ง(ํผ์ง ์งํฉ) 2๊ฐ๋ก ์ค์ ํ์ฌ ์ต๋ ์์ฑ ๊ท์น์ด 8๊ฐ ์ดํ๊ฐ ๋๊ฒ ํจ์ผ๋ก์จ ์ ์ ์์ ๊ท์น์ผ๋ก๋ ์ฑ๋ฅ์ด ์ฐ์ํ ์์ธก์ด ๊ฐ๋ฅํจ์
๋ณด์๋ค. ๋ํ, ์ฑ๋ฅ ํ๊ฐ๋ ๋ค๋ฅธ ๋
ผ๋ฌธ๋ค์์ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค๊ณผ์ ๋น๊ต๋ฅผ ์ํด ๊ฐ์ ๊ธธ์ด์ ํ์ต(ํ๋ จ) ๊ตฌ๊ฐ๊ณผ ์์ธก ๊ตฌ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ์์ผ๋ฉฐ,
๋์ผํ ์ฑ๋ฅ ์ง์๋ก ํ๊ฐํ์๋ค.
Case 1) ๋น์ ํ ์๊ณ์ด : Mackey-Glass ์๊ณ์ด
Mackey-Glass ์๊ณ์ด(MG)์ ํผ๋ ๋น์ ํ ์๊ณ์ด ์์ธก์ ์์ฃผ ์ด์ฉ๋๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์๋๋ ์์์ผ๋ก๋ถํฐ ๋ฐ์๋๋ค(1).
์ด๋ค ์ค์์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฒ์ $x(124)$์์๋ถํฐ $x(1123)$๊น์ง 1000๊ฐ์ด๋ฉฐ, ๊ทธ ์ค 500๊ฐ๋ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ ์ค๊ณ๋ฅผ ์ํ ํ์ต
๋ฐ์ดํฐ๋ก, ๋๋จธ์ง๋ ์ฑ๋ฅ ๊ฒ์ฆ๊ณผ ๋น๊ต๋ฅผ ์ํ ์์ธก ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ฑ๋ฅ ์ง์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์๋๋ RMSE(root mean squared
error)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
๋ค์์ ๊ทธ๋ฆผ 2๋ Mackey-Glass ์๊ณ์ด์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด์ ๋ํ ์ด๋ํ๊ท ๋ฐ์ดํฐ, ๊ทธ๋ฆผ 3์ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ ์ ์ํด ์์ฑ๋ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ์ดํฐ์ ์๊ด ๊ธฐ๋ฐ k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ(CBKM) ๊ณผ์ ์ ํตํด ๋ ๊ฐ์ ๊ตฐ์ง์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํจํด์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 2์์ ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด, ์ํ ์๊ณ์ด์ ๋นํด ์ด๋ํ๊ท ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ณํ๊ฐ ํจ์ฌ ์๋งํ๊ณ ์์ ์ ์ธ ๊ฒฝํฅ์ ๋ ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฆผ 3์ a)์ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ์ดํฐ์์๋ ์ถ์ธ์ฑ์ด ์ ๊ฑฐ๋์ด 0์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ฐ์ ๋ณํ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์์์ ๋ณผ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 2. ์ํ Mackey-Glass ์๊ณ์ด๊ณผ ์ด๋ํ๊ท ๋ฐ์ดํฐ
Fig. 2. The original MG data and its MA data
๊ทธ๋ฆผ. 3. ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ์ดํฐ์ CBKM์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ํจํด
Fig. 3. RCMA data and data pattern after CBKM
๊ทธ๋ฆผ 4๋ ์ค๊ณ๋ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ํ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ์ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฐ ์ํ์ Mackey-Glass ์๊ณ์ด์ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ก, ํ๋์์ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ์ด๊ณ ๋นจ๊ฐ์์
์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ ์ผ์นํ๊ณ ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
ํ 1์ ์ ์๋ ์์คํ
์ ์์ธก ์ฑ๋ฅ๊ณผ ๋ค๋ฅธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ฐฉ์(14,15)๋ค๊ณผ์ ์ฑ๋ฅ ๋น๊ตํ๋ก์จ ์ ์๋ ๋ฐฉ์์ด ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋นํด ๋น๊ต์ ์ ์ ์์ ๊ท์น์ผ๋ก๋ ๋งค์ฐ ์ฐ์ํ ์ฑ๋ฅ์ผ๋ก ๋น์ ํ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ธกํ์์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ
์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 4. ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ ์ํ์ ๋ฐ์ดํฐ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ(MG)
Fig. 4. Prediction result for RCMA and original data(MG)
ํ 1 ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ์๋ค๊ณผ์ ์ฑ๋ฅ ๋น๊ต
Table 1 Comparative results between our method and other methods
Case 2) ๋น์ ์ ์๊ณ์ด : ํธ์ฃผ ๋ถ๊ธฐ๋ณ ์ ๋ ฅ ์์ฐ๋
ํธ์ฃผ์ ๋ถ๊ธฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์ฐ๋(AQEP: Australian quarterly electricity production) ๋ฐ์ดํฐ(16)๋ ์ด 155๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ค ์ค 70๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ ์ค๊ณ๋ฅผ ์ํ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ณ ๋๋จธ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฑ๋ฅ ๊ฒ์ฆ์
์ํ ์์ธก ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ํ, ์ฑ๋ฅ ์ง์๋ก๋ ๋ค์์ MRE(mean relative error)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ a)๋ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ค๊ณ๋ ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ํ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก, ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๋ณํํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ณ๋์ด ๊ฐ์ํ๊ณ ์ง์์ ์ธ
์ฆ๊ฐ ์ถ์ธ์ฑ์ด ์ ๊ฑฐ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๊ธฐ์ ์์ฑ๋ ๊ท์น๊ธฐ๋ฐ ๋ด์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ ์ ์๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 5์ b)๋ ํธ์ฃผ ์ ๋ ฅ์์ฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์๋ ์์คํ
์ ์ด์ฉํ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ๊ฐํ๋ฅธ ์ฆ๊ฐ ์ถ์ธ์ฑ์ ์ง๋๊ณ ์๋๋ฐ, ์ข์ ์์ธก
๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 5. ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ ์ํ์ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ(AQEP)
Fig. 5. Prediction result for RCMA and original data(AQEP)
๊ทธ๋ฆผ 6์ ์ด๊ธฐ ๋ฐ ํ๊ธฐ ๋ถ๋ถ(85~115 ๋ฐ 125 ์ดํ)์ ํ๋ํ์ฌ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก, ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ(ํ๋์)์ ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ(๋นจ๊ฐ์)๊ฐ ๊ฑฐ์ ์ค๋ณต๋์ด ์์์
๋ณผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ ์๋ ์์ธก ์์คํ
์ด ๋งค์ฐ ํจ๊ณผ์ ์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ๋ค์์ ํ 2๋ ๋ค๋ฅธ ๋
ผ๋ฌธ๋ค์ ๋ฐฉ์(11,17)๊ณผ ์ ์๋ ์์คํ
์ ์ฑ๋ฅ ๋น๊ตํ๋ก ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ด ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค๋ณด๋ค ์ฐ์ํ ์์ธก ์ฑ๋ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 6. ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ด๊ธฐ์ ํ๊ธฐ ํ๋ ๋ชจ์
Fig. 6. Enlarging forms of the early and latter parts
ํ 2. ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ์๋ค๊ณผ์ ์ฑ๋ฅ ๋น๊ต
Table 2. Comparative results between our method and other methods
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์๊ณ์ด ์์ธก์ ์ํ ์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๊ธฐ๋ฐ์ ํผ์ง ์์ธก ์์คํ
์ ์ค๊ณํ์์ผ๋ฉฐ, ๋ํ์ ์ธ ๋น์ ํ ์๊ณ์ด๊ณผ ๋น์ ์ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฉํด
์ฑ๋ฅ์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค. ์ ์๋ ์์คํ
์ ์๊ณ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ์ ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ (์ด๋ํ๊ท ๋ณํ์จ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ)๊ณผ ํ์ฒ๋ฆฌ ๊ณผ์ (์ํ ์๊ณ์ด ์์ธก๊ฐ์ผ๋ก ํ์)์
ํตํด ๋ฐ์ดํฐ์ ํต๊ณ์ ํน์ฑ์ ์์ ํ์ํค๊ณ ์ถ์ธ์ฑ ๋ฐ ๊ท์น์ ํธ์ค ํ์์ ๊ทน๋ณตํ ์ ์๋๋ก ํ์๋ค. ๋ํ, TSK ํผ์ง ์์ธก๊ธฐ์ ์ ๊ฑด๋ถ ์
๋ ฅ ๊ณต๊ฐ ํผ์ง๋ถํ ์๋
์
๋ ฅ์ ๋ฌถ์์ ๋ํด ์๊ด ๊ธฐ๋ฐ k-ํ๊ท ๊ตฐ์งํ๋ฅผ ์ ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ๋ฐ์ดํฐ ํน์ฑ์ ๋์ฑ ์ ๋ถํฉ๋๋ ๊ท์น์ ์์ฑํ ์ ์๋๋ก ํ์๊ณ ๊ท์น ํ๊ฑด๋ถ ์ ํ ํ๊ท๋ชจ๋ธ
ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ์๋ ์ต์ ํด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ ์ต์์์น๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ์๋๋ฐ, ๊ท์น์ ๋ํ ์ ํ ์์ค $\alpha$๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ๊ทธ ๊ท์น์ ์ํ๋ ์
์ถ๋ ฅ์์ ์๋ฅผ
์ ํํ ์ ์๋๋ก ํจ์ผ๋ก์จ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ๋ ์ ๋ถํฉํ๊ณ ์ ํ๋ ๋์ ์ถ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ํ์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ํจ์ฑ ๊ฒ์ฆ์ ์ํด ๋ํ์ ์ธ
๋น์ ์ ์๊ณ์ด๊ณผ ๋น์ ํ ์๊ณ์ด ์ฌ๋ก์ ๋ํด ๊ฐ๊ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ์
๋ ฅ ๋ณ์ 3๊ฐ, ๊ตฐ์ง(ํผ์ง ์งํฉ) 2๊ฐ๋ก ์ค์ ํ์ฌ ์ต๋ ์์ฑ ๊ท์น์ด 8๊ฐ
์ดํ๊ฐ ๋๊ฒ ํจ์ผ๋ก์จ ์ ์ ์์ ๊ท์น์ผ๋ก๋ ์ฑ๋ฅ์ด ์ฐ์ํ ์์ธก์ด ๊ฐ๋ฅํจ์ ๋ณด์ด๊ณ , ํ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ค๊ณผ ์ฑ๋ฅ์ ๋น๊ตํ์ฌ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ฉ์ฑ์ ์
์ฆํ์๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ ๋น์ถ์ด๋ณผ ๋, ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ณต์กํ ํน์ฑ์ ๋ดํฌํ ๋น์ ์ ๋๋ ๋น์ ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ๋ค๋ฃจ๋ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ ๋ณด์ ์ถ์ถ์ด๋ ์ ์ด ๋ฑ์
์์ฉ๋ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.
Acknowledgements
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ณต์ฌ์ 2016๋
์ ์ ๊ธฐ์ด์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ฐ๊ณผ์ ์ฐ๊ตฌ๋น์ ์ํด ์ง์๋์์. (๊ณผ์ ๋ฒํธ: R17XA05-36)
References
G. Janazcek, L. Swift, 1993, Time Series Forecasting, Simulation, Simulation, Applications,
Ellis Horwood
B. H. Ahn, H. R. Choi, H. C. LEE, 2015, Regional Long- Term Load Forecasting using
SARIMA in South Korea, Journal of the Korea Academia-Industrial cooperation Society,
Vol. 16, No. 12, pp. 8576-8584
M. Hayati, Y. Shirvany, 2007, Artificial Neural Network Approach for Short Term Load
Forecasting for Illam Region, IJECSE, Vol. 1, No. 2, pp. 121-125
H. S. Hwang, J. S. Oh, 2009, Time Series Sock Prices Prediction Based On Fuzzy Model,
Journal of The Korean Institute of Intelligent Systems, Vol. 16, pp. 589-694
O. Valenzuela, I. Rojas, F. Rojas, H. Pomares, L. J. Herrera, A. Guillen, L, Marquez,
M. Pasadas, 2008, Hybridization of Intelligent techniques and ARIMA models for time
series prediction, Fuzzy Sets and Systems, Vol. 159, pp. 821-845
P. Mandal, T. Senjyu, T. Funabashi, 2006, Neural networks approach to forecast several
hour ahead electricity prices and loads in deregulated market, Energy Conversion and
Management, Vol. 47, No. 15-16, pp. 2128-2142
J. M. Mendel, 2001, Uncertain Rule-based Fuzzy Logic System: Introduction and New
Directions, Prentice-Hall, Upper Saddle River, Nj
C. S. Ting, 2006, Stability analysis and design of Takagi-Sugeno fuzzy system, Information
Science, Vol. 176, pp. 2817-2845
G. Mahalakshmi, S. Sridevi, S. Rajaram, 2016, A Survey on Forecasting of Time Series
Data, in Proc. of 2016 International Conference on Computing Technologies and Intelligent
Data Engineering, pp. 1-8
T. Velmurugan, T. Santhanam, 2010, Design of Multiple Model Fuzzy Predictors using
Preprocessing and its Application, European Journal of Scientific Research, Vol. 46,
No. 3, pp. 320-330
Y. K. Bang, C. H. Lee, 2011, Fuzzy Time Series Prediction using Hierarchical Clustering
Algorithms, Exports Systems with Applications, Vol. 38, pp. 4312-4325
Y. K. Bang, C. H. Lee, 2009, Design of Multiple Model Fuzzy Predictors using Preprocessing
and its Application, Trans. KIEE, Vol. 58, No. 1, pp. 178-180
M. Sugeno, G. T. Kang, 1988, Structure Identification of Fuzzy Model, Fuzzy Sets and
Systems, Vol. 28, pp. 15-33
L. X. Wang, J. M. Mendel, 1992, Generating fuzzy rules from numerical data, with applications,
IEEE Trans. on Systems, Man, and Cybern., Vol. 22, No. 6, pp. 1414-1427
D. J. Kim, C. H. Kim, 1997, Forecasting Time Series with Genetic Fuzzy Predictor Ensemble,
IEEE Trans. on Fuzzy Systems, Vol. 5, pp. 523-535
https://datamarket.com/data/set/22pv.
Y. S. Joo, 2003, Fuzzy System Modeling Using Genetic Algorithm and Rough Set Theory,
M. S. Thesis, Dept. of Electrical and Electronic Eng., Kangwon Univ., Korea
์ ์์๊ฐ
๋ฐฉ์๊ทผ (Young-Keun Bang)
2003๋
๊ฐ์๋(์ผ์ฒ) ์ ๊ธฐ๊ณตํ๊ณผ ์กธ์
(์์ฌ).
2010๋
๊ฐ์๋(์ถ์ฒ) ์ ๊ธฐ์ ์๊ณตํ๊ณผ ์กธ์
(๋ฐ์ฌ)
E-mail: b2y2c1@hanmail.net
์ด์ฒ ํฌ (Chul-Heui Lee)
1985๋
์์ธ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๊ณผ ์กธ์
(์์ฌ).
1989๋
์์ธ๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๊ณผ ์กธ์
(๋ฐ์ฌ).
ํ์ฌ ๊ฐ์๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ์ ์๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
E-mail: chlee@kangwon.ac.kr